‘Supercomputer’ Watson Health stond jarenlang symbool voor de potentie van kunstmatige intelligentie in de zorg. Twee weken geleden werd bekend dat IBM de onderdelen van Watson Health verkoopt die zich focussen op gezondheidsdata en analytics. Private-equitybedrijf Francisco Partners is de nieuwe eigenaar. Nicky Hekster voormalig Technical Leader Healthcare & Life Sciences bij IBM en Watson ambassadeur in de Benelux: "Jammer, maar IBM zette wel de toon met Watson Health."
Als een complete verrassing komt de verkoop van de bedrijfsonderdelen van Watson Health niet. De Wall Street Journal berichtte begin vorig jaar dat Watson Health de afgelopen jaren niet rendabel was en geen winst boekte. Toch was er een jaarlijkse omzet van maar liefst 1 miljard dollar.
Zakenbank Morgan Stanley werd benaderd om te onderzoeken of het Watson Health kon verkopen. Dit gerucht werd eerder deze maand versterkt toen de Amerikaanse nieuwswebsite Axios berichtte dat IBM in december BofA Securities had ingeschakeld om opnieuw potentiële kopers voor Watson Health te vinden. Die koper is dus inmiddels gevonden. Met de verkoop lijkt er een einde van een tijdperk in zicht. Een tijdperk dat zo’n 12 jaar geleden begon.
De opkomst van Watson
Al decennialang is IBM bezig met het ontwikkelen van expertsystemen. Dat zijn computersystemen die de kennis van menselijke experts representeren en gebruiken om een probleem binnen een bepaald gebied op te lossen. Dit proces komt vanaf 2010 in een stroomversnelling met de eerste ontwikkelde versie van de supercomputer Watson. Die is genoemd naar de oprichter en eerste CEO van IBM, Thomas J. Watson.
Deze supercomputer is in staat om op basis van kunstmatige intelligentie, of artificial intelligence (AI), de menselijke spreektaal te interpreteren en antwoorden te geven op complexe vragen. Watson beantwoordt vragen op basis van een razendsnelle zoektocht door tijdschriften, richtlijnen, boeken, encyclopedieën, wetenschappelijke publicaties, websites etc. Watson is ook in staat om zelf de betrouwbaarheid van het antwoord in te schatten. Belangrijke ontwikkelingen die dit mogelijk maken zijn de beschikbare digitale databronnen, de toegenomen computerdenkkracht en de ontwikkelingen op het gebied van internet en clouddiensten. Het AI computersysteem krijgt in 2011 wereldwijde aandacht als het in staat is om de beste menselijke deelnemers te verslaan in de Amerikaanse tv-quiz Jeopardy!.
Watson in de zorg
Daarna gaat het hard. Watson wordt ingezet in verschillende vakgebieden, zoals de marketing, economie, onderwijs en meteorologie. Maar het is de grote hoeveelheid aan ongestructureerde data binnen de gezondheidszorg die ongekende mogelijkheden biedt.
Artsen houden nu eenmaal alles bij. Of het nu gaat om papieren notities, e-mails of ingevoerde resultaten in een elektronisch patiëntendossier. De computer helpt als AI-expertsysteem bij het oplossen van complexe vraagstukken in de zorg. Het deelt razendsnel en met hoge betrouwbaarheid de kennis over een bepaald thema. De toepassing die IBM voor zich zag: de supercomputer beantwoordt bijvoorbeeld vragen over de beste behandelmethode voor een specifieke patiënt of welke medicatie het meest effectief is bij een bepaalde vorm van kanker.
Medische vakkennis bijhouden vraagt veel van zorgprofessionals. Het is onmogelijk om als arts met de spaarzame uren honderdduizenden medische artikelen door te spitten. Toch zijn de nieuwste wetenschappelijke inzichten nodig voor het klinische besluitvormingsproces. Daarom ontwikkelde IBM het systeem Watson for Oncology, als ondersteuningstool voor professional om snel op de hoogte te zijn. Ook bracht IBM in de afgelopen jaren Watson for Clinical Trial Matching (ondersteuning bij klinische studies) en Watson for Genomics (hulp bij behandeling van kankerpatiënten via genetica van kankercellen) op de markt.
Overnames en partnerships
Vanaf 2013 biedt IBM een cloudservice voor het uitlenen van de Watson rekenkracht aan derden, zoals medische instellingen en ontwikkelaars van apps. Ziekenhuizen huren bijvoorbeeld de supercomputer in ter ondersteuning van de oncologische zorg. Binnen enkele seconden kan Watson miljoenen pagina’s aan beschikbare informatie doorzoeken en dit koppelen aan de patiëntendatabase.
Diverse bedrijven worden overgenomen en er ontstaan strategische partnerships met bedrijven als Medtronic, Johnson & Johnson en het gerenommeerde Amerikaanse kankercentrum Memorial Sloan Kettering. Meer dan duizend artsen verzamelen data van een veelvoud aan kankerpatiënten en trainen hiermee de supercomputer om kanker nog beter te begrijpen en het computersysteem op expertniveau te brengen. Daarnaast onderwijst Watson de artsen in opleiding van het kankerinstituut. Andere instituten die met Watson aan de slag gaan zijn het Anderson Cancer Center van de Universiteit van Texas en de Mayo Clinic.
Watson blijft, Watson Health verdwijnt
Nicky Hekster werkte meer dan dertig jaar bij IBM en geldt als Watson kenner. Na een promotie in de wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam begon hij in 1987 bij IBM. Jarenlang was hij Technical Leader Healthcare & Life Sciences en tevens Watson ambassadeur bij IBM Benelux. Hij was betrokken bij de eerste applicatie van Watson nadat de computer Jeopardy! won. Inmiddels werkt hij als Executive Professor bij Business School TIAS. Hij betreurt de huidige ontwikkelingen bij Watson Health. Desalniettemin kijkt hij met een goed gevoel terug op zijn periode bij het IT-bedrijf. “IBM ging als één van de eerste met AI aan de slag in de zorg en heeft de toon gezet. Dat kan niet altijd goed gaan helaas.”
Hekster geeft aan dat Watson niet uit de gezondheidszorg verdwijnt. “Watson Health was één bedrijfsonderdeel met hele specifieke toepassingen en met hele specifieke datasets. Watson als softwareplatform blijft gewoon bestaan. En daar boeken ze nog steeds goede resultaten mee. Ook in de gezondheidszorg en life sciences. IBM Research richt ook nog een groot deel van haar activiteiten op de zorg. Bijvoorbeeld op het gebied van medische beeldvorming en AI.
Volgens Hekster zijn er verschillende oorzaken dat Watson Health bij IBM eindigt en wordt verkocht. "In het begin van Watson Health hadden we enorm goede ideeën. Bijvoorbeeld met oncologie. Maar de focus werd op dertien soorten kanker gelegd, in plaats van slechts een paar, wat al moeilijk genoeg is. Door deze brede focus is het moeilijk om een oplossing te vinden die de diepte in gaat. Voor bepaalde delen in de wereld werkte dit. Bijvoorbeeld in Azië, waar op dat moment een hoog volume aan patiënten was, maar met een gebrek aan goede artsen. Alle hulp was dus welkom. Echter, in het Westen hadden we al goede oncologen en die werden niet echt geholpen door dit expertsysteem.”
Amerikaanse patiënten en data
Volgens Hekster was het systeem beperkt, omdat de focus bij de ontwikkeling vooral op de Verenigde Staten lag. Omdat elke taal in de wereld een eigen uniek vocabulaire, opbouw en systeem heeft, konden de ontwikkelaars niet opeens Franse medische data voeden aan het Engelstalig geprogrammeerde systeem. Onderzoek vond vooral plaats bij Amerikaanse onderzoeksinstellingen en ziekenhuizen.
Hekster: "In 2015, toen Watson Health begon, werd een aantal partijen overgenomen. Daarmee hadden we meteen een heleboel data in handen en technieken om door die data heen te kijken. Maar: dat ging wel om data van Amerikaanse patiënten, afkomstig uit een Amerikaans zorgsysteem. Dus dan heb je al één van de eerste fouten te pakken bij AI: vooringenomenheid in de data. Een AI-systeem dat is getraind op een Amerikaanse dataset is niet simpelweg toe te passen in Europa. We hadden niet de mogelijkheid om die databases te veranderen en er eigen data aan toe te voegen."
“Te veel diversiteit in oplossingen en groepen”
Naast deze problemen zag Hekster ook de moeilijkheden voor een groot bedrijf op het gebied van het stroomlijnen van de organisatie bij partnerships en overnames. "We hadden mooie plannen en behaalden ook goede resultaten met partnerships en overgenomen bedrijven. Echter, er komen ook dynamieken bij kijken die totaal anders zijn. Je kan wel samenwerkingen aangaan, bedrijven overnemen en zorgprofessionals aannemen, maar dat betekent niet dat mensen meteen op dezelfde golflengte zitten binnen de IBM-cultuur. Dit duurt een aantal jaren. Dat heeft ervoor gezorgd dat bepaalde processen trager gingen en dat mensen vertrokken. Er zijn ook wel weer veel mensen aangenomen, maar het is niet makkelijk om een bedrijf direct als een mooi schip te laten varen. Te veel diversiteit in oplossingen en groepen was een probleem."
Iets dat ook moeilijk is wanneer de techwereld wordt gecombineerd met de medische wereld. Dat is volgens Hekster een verschil met medtechbedrijven die het medische aspect in het DNA van de organisatie hebben zitten. "Daar hebben wij ons denk ik in het begin mee vergaloppeerd. Dat we wel een portfolio met medische toepassingen zouden moeten hebben als IT-bedrijf. Maar je ziet dat de meeste grote techbedrijven dat niet doen. Google, Amazon en Microsoft focussen zich meer op AI-clouddiensten in plaats van specifieke zorgapplicaties."
Hybride clouddiensten
En dat is de richting die IBM nu op gaat. De komende jaren ligt de focus op het bieden van platform-gebaseerde hybride clouddiensten. Deze koerswijziging werd eigenlijk al in 2019 ingezet toen IBM voor een recordbedrag van 34 miljard dollar de open source provider Red Hat overnam. De aandeelhouder zal hier dus ook verwachtingen bij hebben.
Hekster kijkt desondanks met een goed gevoel terug op zijn tijd bij Watson Health. "Ik heb met veel enthousiasme en plezier geprobeerd dit aan de man te brengen in Europa. Soms gaan dingen goed en soms gaat ze minder goed. Feit blijft wel dat IBM de nek heeft uitgestoken. IBM ging als één van de eerste met AI aan de slag in de zorg. Ze waren hun tijd ver vooruit en dat zijn ze nog steeds op andere vlakken. Ik kijk dan ook positief naar de toekomst van IBM, met name bij de ontwikkelingen op het gebied van hybride clouds, AI en quantum computing."
masterclass kunstmatige intelligentie in de zorg
Ook in 2022 organiseert Smarthealth de twee-daagse masterclass Kunstmatige intelligentie in de zorg. Met topsprekers uit de wetenschap, het bedrijfsleven, de kliniek en startups, die gastlessen voor hun rekening nemen. De masterclass vindt plaats op 31 maart & 1 april 2022 (Brussel, België) en in mei 2022 (Houten, Nederland).
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!