Blog: 'eHealth? Nooit van gehoord!'

Als eHealth ondernemer ontwikkel je een automatisme om elk belangrijke publicatie even onder de eHealth loep te leggen. Gelukkig zijn beleidsstukken, visiedocumenten en trendrapportages steeds meer eHealth proof. Meestal onder de noemer van ‘wat we ook heel belangrijk vinden’ en niet geïntegreerd in een langetermijnstrategie, maar eHealth als thema wordt in ieder geval meegenomen. 

Dat is natuurlijk koren op de molen van de Googlende zorgconsument die zijn huisarts terroriseert met de kennis die hij of zij via het internet verzamelt. Eigen diagnoses, behandelopties en ervaringen van anderen, die hun kinderen spontaan zagen opknappen van hun ADHD door Ginkgo Biloba te gebruiken. De zorgconsument die aan de deur van de professional rammelt, maakt innovatie in de zorg zo eenvoudig als de introductie van WhatsApp en Facebook. Een olievlek die in elk huishouden verspreidt. Een goed idee en de burger doet de rest. Het eHealth programma volgt, de huisarts overtuigen en via social media vrienden overtuigen van de nieuwe mogelijkheden.

En toen ging de wekker.

Maar eHealth zit toch in de lift? 

Stichting e-hulp publiceerde eind vorig jaar dat in 2012 226.000 Nederlands hulp via internet ontvingen. Cijfers die een groei van 13% lieten zien ten opzichte van het jaar daarvoor. Dit aantal en deze groei wordt met name verklaard door het succes van de partners van het Netwerk Online Hulp. Anonieme websites voor mensen met psychosociale problemen: een specifieke groep mensen die door de reguliere zorg niet wordt bereikt.

Probleemdrinkers (minderdrinken.nl) , mensen met suïcidale gedachten (113online.nl), kinderen met psychosociale problemen (kindertelefoon.nl) of met eetstoornissen (99gram.nl) zien het internet als een veilige haven. En deel van deze groep is geholpen met informatie en advies, een anoniem contact met een hulpverlener en voor een deel is het toeleiding naar reguliere zorg.

Het effect van het ‘behandel klaar maken’ moet niet worden onderschat. Je online anoniem oriënteren op het probleem, de ernst van je probleem herkennen en de erkenning van lotgenoten, hebben een positief effect op de acceptatie van hulp. Het online verzamelen van de moed en durf om het probleem voor te leggen aan de huisarts, is functioneel. De waardering voor dit type e-mental health is hoog. Een uitstekende ontwikkeling en absoluut te danken aan de kracht van internet. Maar het blijft een niche.

De vraag blijft staan: ‘Wat vindt de gemiddelde Nederlander nou eigenlijk van eHealth?’

'Wat vindt de gemiddelde Nederlander nou eigenlijk van eHealth?'

Meten is weten!

Als je je met een nieuw product in een nieuwe markt begeeft, doe je zoals dat hoort onderzoek naar je klanten. Toen wij vanuit Mentalshare online zelfhulp voor psychische klachten direct aan burgers wilden aanbieden, zagen we dit ook als een noodzaak. Onze programma’s waren ontwikkeld vanuit de

wetenschappelijke toren van het Trimbos-instituut: inhoudelijk geen speld tussen te krijgen, bewezen effectief en ontwikkeld conform elk denkbare richtlijn. Daarentegen was er een beperkte doelgroepparticipatie geweest en vooral een sterk gevoel dat ‘de burger’ niets liever zou willen dan e-mental health. Zoals bij alle eerste eHealth ontwikkelaars was er geen directe vraag van cliënten, maar vooral de drang om een eigen visie te realiseren.

Met het belang om succesvol eHealth programma’s onder cliënten te verspreiden gaven wij aan GfK Health de opdracht om marktonderzoek te doen. Een leerzame koude douche.

De cijfers

Eind 2011 en 2013 werden ruim 63.000 Nederlanders bevraagd. Een dwarsdoorsnede van de bevolking. De belangrijkste conclusie is dat 70% van de burgers nog nooit van eHealth toepassingen heeft gehoord. Hierbij is eHealth breed omschreven als de toepassing van internettechnologie in de zorg met een aantal veel voorkomende voorbeelden ter illustratie.

De geestelijke gezondheidszorg scoort nog lager met 76%. De groep burgers die goed tot zeer goed bekend is met eHealth is slechts 3% van de bevolking.

Als je aan deze 3% van de Nederlanders vraagt naar hoe deze bekendheid is ontstaan, hangt dit vooral samen met media-aandacht. Hier blijkt de zorg geen ambassadeur van e-mental health en ook de mond-op-mond verspreiding blijft achter. Er wordt een beperkte groep mensen koud geïnformeerd, maar de ‘warme’ informatie uit het netwerk van burgers is er vrijwel niet.

Als de belangrijkste voordelen van online zelfhulp worden laagdrempeligheid genoemd (27%), het in eigen tijd kunnen doen (24%), anonimiteit (23%), geen wachtlijst (17%) en eigen tempo bepalen (15%). Als belangrijkste nadelen van online zelfhulp worden de beperkte interactie met een hulpverlener (50%), het gebrek aan informatie op maat (25%), onvoldoende motivatie (25%) en de onbekendheid van het aanbod (22%). Voor de duidelijkheid gaat het hier niet om de ervaringen van burgers, maar om de verwachtingen bij een eventuele deelname.

En wat hebben we nu geleerd?

De belangrijke conclusie van het marktonderzoek is dat de bekendheid van burgers vreselijk laag is. Er ontbreekt een zogeheten ‘demand pull’ van burgers. De grote onbekendheid verklaart de lage deelnamegraad van eHealth over de hele linie. Ook de warme toeleiding naar eHealth komt volgens het onderzoek nog niet van de grond. Dit geeft des te meer aan hoe belangrijk de rol van de huisarts en praktijkondersteuner is bij de verspreiding. Zo is er ingezet op nascholing van huisartsen, het geven van colleges aan huisartsen in opleiding en hebben we workshops voor praktijkondersteuners georganiseerd.

De genoemde voordelen sterkten ons in de meerwaarde die wij vermoeden. De genoemde nadelen hebben ons ertoe doen besluiten om onze programma’s met persoonlijke begeleiding aan te bieden. Met motiverende telefonische behandelcontacten met een psycholoog die de benodigde informatie op maat geeft en persoonlijke aandacht biedt. Van zelfhulp naar blended eHealth dus.

De hamvraag die je als ondernemer stelt: ‘is de onbekendheid op te lossen met het inzetten op marketing of is er gewoon geen markt? Is er geen vraag naar eHealth of spreekt je aanbod gewoon niet aan?’ Gelukkig blijkt bij nadere analyse dat tot 56-65% van de mensen die er goed of zeer goed bekend mee zijn, aangeven online zelfhulp te willen gebruiken. Bekend maakt dus bemind. Daarin worden we ook gesterkt door de feedback van onze cliënten, die onze programma’s goed beoordelen. In 2013 hebben meer burgers een positieve gebruiksintentie dan in 2011. Een voorzichtige maar bemoedigende trend.

Naast het feit dat we nog beter kunnen en willen aansluiten bij de behoeften van de burger, is er vooral behoefte aan scholing voor professionals en meer betekenisvolle media-aandacht. Koningin Maxima die via online behandeling haar heimwee onder controle krijgt met een Argentijnse psycholoog.

Linda de Mol die breed verkondigt helemaal opgeknapt te zijn na een mentaal fitheidsprogramma via internet. eHealth als de eierkoeken van Sonja Bakker, maar dan bewezen effectief.
Er lijkt een gedeeld belang te zijn van partijen die eHealth breder bekend willen maken onder burgers. Een gezamenlijk initiatief vanuit de branche van eHealth leveranciers is de verwachting, maar het liefst toch vooral vanuit de burger en cliënt.

Zo maakte ik een vreugdesprongetje bij het nieuws dat 15 cliëntenverenigingen onder leiding van het Landelijk Platform GGZ hun visie willen formuleren op het gebied van eHealth. Ondanks dat dit rijkelijk laat is, is het een begin. En laat het vooral de opmaat zijn naar een situatie waarin cliënten en cliëntenverenigingen standaard een rol spelen bij eHealth ontwikkeling en het woord actief verspreiden.

Rest mij nog een verzoek aan u als lezer van dit artikel: 'eHealth werkt - zegt het voort!'