Bijklussende dokters of huisarts-van-de-toekomst?

Het begint de laatste dagen op Twitter drukker te worden over Constamed.nl, de nieuwe site waar zorgconsumenten gratis een vraag kunnen stellen aan een huisarts. De net gestarte televisie en billboardreclames roepen nieuwsgierigheid en vragen op. Wie zit hierachter? Is het wel veilig? Hoe verdient Constamed aan een gratis dienst? SmartHealth ging op onderzoek, en sprak met één van de oprichters en een huisarts die zich aansloot bij Constamed.

“Constamed is hét online en mobiele platform dat zich richt op minder urgente medische vragen van patiënten- juist die klachten waarvoor het niet nodig zou moeten zijn voor patiënten om naar de praktijk te komen. Het platform is zowel online als mobiel via de app op dit moment gratis beschikbaar. Tegelijkertijd is het platform voor huisartsen een ideale manier om efficiënter te kunnen werken en sneller met patiënten te communiceren.”

Dat staat op de site, maar hoe werkt Constamed? Patiënten kunnen zowel online als mobiel vragen stellen via laptop, desktop, tablet en smartphone. Om de klacht te verduidelijken, is er de mogelijkheid om foto’s toe te voegen. Ze kunnen die vraag stellen aan een willekeurige huisarts die zich heeft aangemeld bij Constamed. In principe kan dat ook de eigen huisarts zijn, maar aangezien nu nog maar een zeer beperkt aantal artsen digitaal spreekuur houdt is de kans dat je je eigen huisarts treft vooralsnog miniem. Het concept van Constamed lijkt daarmee wel op dat van het Amerikaanse HealthTap, waarover we eerder schreven.

Wie zit erachter?

Erik Schoones is één van de initiatiefnemers van Constamed. Hij heeft een achtergrond in de revalidatiezorg, en is daarin nu ook nog werkzaam, net als zijn mede-initiatiefneemster Kate van der Heijden. Constamed B.V. is hun eigen onderneming, maar voor de financiering is wel extern kapitaal aangetrokken. Volgens Schoones is de tijd rijp voor nieuwe modellen voor een veilige communicatie tussen de huisarts en de patiënt, als alternatief voor bijvoorbeeld e-mail consulten.

Constamed: gratis antwoorden van een huisarts

Hoewel Constamed als uitgansgpunt hanteert dat een patiënt in eerste instantie ook virtueel bij de eigen huisarts terecht komt, zijn er volgens hem genoeg redenen om een andere huisarts te willen raadplegen. “Het is op de eerste plaats natuurlijk je wettelijke recht om een arts van je keuze te raadplegen, maar praktisch gezien kan het bijvoorbeeld voorkomen dat je eigen huisarts op vakantie is of niet bereikbaar is. Er zijn ook situaties denkbaar waarin je om een andere reden liever niet je eigen huisarts raadpleegt.”

NHG: alleen met de eigen huisarts

Constamed heeft met zijn model in ieder geval al de aandacht getrokken van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Die publiceerden afgelopen vrijdag een nieuwsbericht naar aanleiding van de Constamed campagne, waarin het NHG aangeeft dat de organisatie voorstander is van het e-consult, maar wel met met de eigen huisarts. 

 In de richtlijnen van het NHG staat: “Start alleen bij een bestaande behandelrelatie een e-consult: dit betekent dat de patiënt ingeschreven moet zijn in de praktijk, u de patiënt bij voorkeur al eens heeft gezien en dat u beschikt over een dossier.” Die voorwaarden ontbreken bij Constamed wanneer een huisarts een virtuele passant helpt.

Online een vraag stellen in 250 tekens, ook aan een andere huisarts?

Zegt de NHG daarmee eigenlijk: doe hier niet aan mee als huisarts? Annet Janssen, NHG: “Nee, het is aan huisartsen zelf of ze daarmee in zee gaan. Wij zijn er geen voorstander van als wetenschappelijke vereniging, omdat de kernwaarde van persoonsgerichte zorg lastig te

bieden is als je patiënten niet kent. Met ons bericht willen we aangeven dat we betwijfelen of je goed advies kunt geven aan patiënten waar je geen behandelrelatie mee hebt.” Maar Janssen vult aan: “We laten aan de huisarts over of het wel of niet geschikt is om in de praktijk te gebruiken.” Janssen is ook benieuwd hoe Constamed ingezet gaat worden. “Als een patiënt hele algemene vragen heeft, zijn er ook geschikte websites om medische informatie terug te vinden, zoals Thuisarts.nl.”

Schoones van Constamed zegt in principe achter het standpunt van het NGH te staan. “Maar in een opstartfase is het natuurlijk nog niet mogelijk dat iedereen de vraag aan zijn of haar eigen huisarts kan stellen.” Bovendien is één van de specifieke voordelen van het systeem dat de patiënt bewust een vraag niet aan de eigen huisarts stelt. De keuzevrijheid van de consument is immers wel één van de pijlers van Constamed. Schoones geeft aan dat hij in goed overleg met het NHG een mogelijk verschil in opvatting wil blijven bespreken.

Verdienmodel

Constamed is vooralsnog gratis voor patiënten en artsen. Maar wat is het toekomstige verdienmodel? Schoones geeft aan dat hier nog druk over nagedacht wordt. “Er zijn verschillende opties denkbaar. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een advertentiemodel. Daarbij worden de

advertenties overigens niet gericht op basis van persoonlijke gegevens vanuit een database. Een andere optie is een betaalde uitbreiding van het abonnement voor huisartsen. Daarmee krijgen ze dan meer mogelijkheden om patiëntenvragen te beantwoorden.” Dit laatste model is overigens ook niet nieuw. Het Amerikaanse ZocDoc is bijvoorbeeld gratis voor consumenten, maar artsen betalen een abonnement voor de dienst. Daarmee kunnen ze bijvoorbeeld online afspraken maken voor hun reguliere praktijk, en online vragen beantwoorden.

Volgens Schoones is er bij huisartsen een groeiende interesse voor meer efficiënte manieren om de zorg te organiseren. Contamed wil inhaken op die interesse. “We hopen dat huisartsen zich gaan afvragen hoe onze dienstverlening een plaats kan krijgen in hun praktijk. We hopen dat artsen ons zullen vragen: ‘reken mij eens voor wat de voordelen zijn.’ De tijd is volgens ons rijp voor initiatieven als Consamed."

Pionieren

Paul Pulles van Huisartsenpraktijk Medisch Centrum Brakkenstein is één van de eerste artsen aan wie consumenten via Constamed een vraag kunnen stellen. Waarom heeft hij zich aangemeld als online huisarts? “Alle huisartsen in Nederland hebben een brief met informatie gekregen van Constamed, en ik ben nieuwsgierig naar allerlei nieuwe initiatieven. In eerste instantie is dit niet bedoeld voor mijn eigen patiënten, want die bedien ik online al met e-mail consulten. Ik wil gewoon ontdekken en ervaren wat deze ontwikkeling inhoudt, en dat doe je het beste door er aan mee te doen.”

Pulles geeft aan dat je heel zorgvuldig moet zijn bij de beoordeling van een vraag: leent die zich voor een beantwoording via Constamed? “Wat dat betreft heb je natuurlijk houvast aan de NHG-richtlijnen voor e-mail consulten. Je moet vanzelfsprekend zeker weten dat je voldoende weet van de voorgeschiedenis en medicijngebruik. Ik merk dat vragenstellers dat niet altijd goed aangeven. Maar ik merk ook dat je met relatief eenvoudige verwijzingen naar betrouwbare sites vragenstellers al een eind op weg kunt helpen of gerust kunt stellen, de meeste vragen hebben betrekking op de zogenaamde “kleine kwalen” die we veel zien als huisartsen. Wanneer ik ook maar enigszins twijfel, meld ik de vragensteller dat een bepaalde vraag zich niet leent voor een online beantwoording.” Dit wordt ook duidelijk aangegeven door Constamed zelf.

"Binnenkort de eerste tien declaraties indienen"

Maar hoe zit het eigenlijk met de vergoeding van de vragen die door huisartsen via Constamed worden beantwoord? Paul Pulles gaat er van uit dat de e-consulten via Constamed via de reguliere bekosting van tele-consulten kunnen worden gedeclareerd. “Ik heb ook van Constamed begrepen dat hier geen belemmering voor is. Ik ga binnenkort de eerste tien declaraties indienen, en ik hoor graag hoe de verzekeraar daarop reageert.” Hij vind het belangrijk om te weten hoe het met de vergoeding staat, maar zegt het met name heel leuk te vinden om patiënten met vragen over allerlei kleine kwalen goede, betrouwbare informatie te kunnen geven.

Shoppen voor patiënten?

SmartHealth legt de vraag voor aan Marieke Pronk, inkoper huisartsenzorg bij Achmea. “Voor een huisarts is de band met zijn vaste patiënten belangrijk, dus ik zou graag willen vragen aan huisartsen hoe zij dit zien. Voor ons is het belangrijk dat een huisarts een totaalbeeld heeft. Als mensen gaan shoppen bij andere artsen wordt daar mogelijk inbreuk op gepleegd. Nu hoeft dat niet eens heel erg te zijn, als we het er achter de schermen maar over gehad hebben met elkaar.”

De verzekeraar heeft nog geen duidelijk gearticuleerde mening over Constamed: Achmea geeft aan te willen praten met huisartsen , en te vragen wat hun visie is, alsmede de financiële insteek van het webplatform. Pronk heeft nog wel een aantal vragen aan de artsen die mee doen aan Constamed. “Hoe werkt de terugkoppeling met de eigen arts? En het platform is gratis, maar als artsen vervolgens duurdere consulten declareren bij de verzekeraar betekent dat een hogere schadelast.”

Pronk voegt daar wel aan toe: “Ik heb al een aantal huisartsen die nu werken met Constamed gezien, en daar heb ik zeker vertrouwen in. Het is een groep innovatieve huisartsen, niet uit op financiële voordelen. Achmea is niet wars van nieuwe initiatieven, ik wil graag weten hoe zij dit zien.”

Privacy en veiligheid

Wanneer het om het online gebruik van medische gegevens gaat, is de discussie over privacy, beveiliging en betrouwbaarheid niet te vermijden. De site van Constamed bevat een aantal documenten die inzicht moeten geven in de beveiligingsmaatregelen, een gebruikersovereenkomst en een privacy policy. Die documenten en maatregelen kunnen door patienten en de betrokken instanties worden getoetst aan relevante wetten. De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) stelt bijvoorbeeld regels ter bescherming van de privacy van burgers en legt beperkingen op ten aanzien van de verwerking van gezondheidsgegevens. De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) regelt o.a. de dossierplicht en stelt regels over de geheimhouding van het dossier.

Maar of de dienstverlening van Constamed wel getoetst moet worden aan de WBGO is vooralsnog niet duidelijk. Schoones en de ontwikkelaars van de site (www.e-sites.nl) stellen een groot aantal maatregelen te hebben genomen om een hoge mate van beveiliging te garanderen. Zo werkt Constamed met DigiD als inlogmethode, past men versleuteling toe en werkt men met een gecertificeerd datacentrum. Ivo Willekens, partner en operations director bij E-Sites zegt dat hiermee zo zorgvuldig mogelijk wordt omgegaan met de beveiliging van gegevens. Maar hij geeft ook aan dat het gebied zo nieuw is dat nog niet helemaal duidelijk is of de dienst als geheel een specifieke certificering nodig heeft.

Er bestaat bijvoorbeeld een zogeheten NEN-norm (7510) met algemene richtlijnen voor beveiliging van zorg-informatiesystemen. Maar hoewel Minister Schippers vorig jaar aan de Tweede Kamer meldde dat de Inspectie voor de Volksgezondheid (IGZ) strenger de hand gaat houden aan deze norm, zijn er in Nederland nog tal van medische instellingen, toepassingen en systemen die nog niet geheel aan deze norm voldoen.

Wie door de recente Nictiz-uitgave ‘Keurmerken, certificaten en kwaliteitsverklaringen in de zorg’ bladert, vindt daarin heel wat van de 75 normen waaraan Constamed misschien zou moeten voldoen. Maar als één van de eerste aanbieders van een nieuw type dienstverlening haalt Constamed hier de hete kolen uit het vuur voor de navolgers die ongetwijfeld gaan komen. Volgens oprichter Schoones staat Constamed open voor eventueel nieuwe richtlijnen of interpretaties. “Wij willen voldoen aan alle wettelijke vereisten.” Het lijkt voor de hand te liggen dat de IGZ zich hier ergens in de toekomst over zal uitlaten.

Nagekomen:

Een goed ingevoerde deskundige liet SmartHealth weten (zonder een formeel standpunt te willen innemen) dat initiatieven als Constamed op het eerste gezicht te maken kunnen hebben met:

-      De WGBO. Er ontstaat op het moment dat de cliënt een vraag stelt een behandelingsovereenkomst met de huisarts die de vraag ziet en dat brengt voor de huisarts een aantal verplichtingen met zich mee (waaronder dossierplicht en geheimhoudingsplicht).

-      De WBP. De cliënt heeft o.a. recht op inzicht in wat er met de geregistreerde gegevens gebeurt en de WBP stelt ook eisen ten aanzien van de beveiliging van de geregistreerde gegevens. Wat op het punt van de WBP de zaak wel makkelijker maakt is dat de cliënt zich vrijwillig aanmeldt.

-      De Wet Gebruik BSN in de Zorg. De zorgaanbieder is op basis van aritkel 6 van die wet verplicht om de identiteit van de cliënt vast te stellen aan de hand van een een document als bedoeld in de wet op de identificatieplicht. 

-      Op grond van een regeling onder de Wet Gebruik BSN in de Zorg: NEN 7510, 7512 en 7513.

Succesvol Amerikaans voorbeeld: HealthTap

Ook in Nederland

We hebben het in de afgelopen periode al vaker gemeld: het is slechts een kwestie van tijd voordat Amerikaanse concepten als HealthTap, PracticeFusion en ZocDoc ook op de Nederlandse zorgmarkt zullen verschijnen. Constamed zal zeker concurrentie krijgen. Er zijn al minimaal twee verwante initiatieven die in voorbereiding zijn, en ook Nederlandse venture capital ondernemingen hebben de online huisartsenzorg inmiddels duidelijk op de radar als veelbelovende trend. Eén ding is zeker: er is geen weg terug, wat de koepels en belangenorganisaties hier ook van vinden.

Lees meer: Is de Internet huisarts een overheidstaak?
Lees meer: Gratis elektronische patiënten dossiers voor artsen: ook in Nederland?