Schat, wat vindt Fitbit van je rusthartslag?

"Dokter, is 78 een goede hartslag voor mij?" Dergelijke vragen zullen huisarten en de helpdesk van de Hartstichting veel vaker gaan horen. De nieuwe fitness armbanden van Fitbit, Jawbone en Microsoft bieden 24-uurs hartslagmetingen. Ook de Apple Watch gaat naar verluidt hartslag meten. De techniek is nog niet volmaakt, maar de trend is gezet. Wat voegen die metingen toe voor de consument, en zit de dokter er wel op te wachten? Smarthealth zoekt het uit.

De Amerikaanse fabrikant Fitbit is het meest bekend van de Fitbit Flex, de armband die bijhoudt hoeveel je op een dag beweegt. Sterker nog, de al in 2007 opgerichte onderneming is voor sommigen synoniem voor een stappenteller of activity tracker. Fitbit groeide uit tot wereldwijde marktleider met topinvesteerders en volgens beurskenners plannen voor een beursgang in 2015.

Daarmee rust er een grote druk op de schouders van Fitbit om met nieuwe producten uit te komen. De Flex armband is in de jaartelling van Silicon Valley bijna antiek. De Fitbit Force die erop volgde werd uit de schappen gehaald vanwege huidirritatie bij gebruikers. De verwachtingen zijn dus hooggespannen.

Fitbit bij het spits af (maar moest ook wel)

Eind vorig jaar kondigde Fitbit twee nieuwe producten aan die op basis van een nieuwe, eigen technologie niet alleen je beweging, maar ook je hartslag kunnen bijhouden. En dat gedurende de hele dag. De Fitbit Charge HR is te beschouwen al de opvolger van de Flex, de Fitbit Surge moet gaan concurreren met sporthorloges van merken als Polar of Garmin. Natuurlijk zou het voor Fitbit prettig zijn geweest wanneer de Charge en de Surge vorig jaar voor de kerstverkoop klaar waren geweest. Dat lukte niet, maar sinds enkele weken worden beide modellen volop uitgeleverd. Althans, in de VS. In Nederland is de Surge nog niet leverbaar, maar gaat de Charge HR al wel over de toonbank. Inmiddels verschijnen dus ook de recensies van de nieuwe trackers van Fitbit. Die zijn niet eensgezind juichend, waarbij met name aan de betrouwbaarheid van de hartslagfunctie wordt betwijfeld. Re/Code schreef vrij dodelijk dat de Surge geschikt is wanneer je iets zoekt that gives you an idea of what your heart rate is. 

Fitbit bijna soortnaam voor stappenteller

Is hartslag een gamechanger?

Het zal lang niet iedereen meteen duidelijk zijn waarom continu hartslagmeting zo’n gamechanger is in de wearable industrie. Sporthorloges en hartslagborstbanden bestaan toch al jaren? Dat klopt, borstbanden die het elektrische signaal van je hart oppikken en doorsturen naar een horloge of smartphone zijn betaalbaar en betrouwbaar. Veel sporters baseren hun training op bepaalde hartslagzones. Maar je krijgt de consument niet zo gek om 24 uur met een borstband te gaan rondlopen.

Die consument wil misschien best weten wat zijn of haar hartslag is, maar dan moet je er niets ingewikkelds voor hoeven te doen. Fitbit meet de hartslag dus niet door de stroomstootjes van je hart te registeren, maar door middel van een optische hartslagmeting. Fitbits nieuwe armbanden hebben twee groene LEDjes en een sensor. Fitbit noemt het PurePulse. Die optische hartslagmeting is overigens geen Fitbit-innovatie. Philips ontwikkelde deze technologie ook. TomTom en MIO gebruikten die Philips-vinding bijvoorbeeld in hun sporthorloges. Die producten zijn, net als de eerder genoemde borstbanden, niet bedoeld om de hele dag te dragen, maar als hulpmiddel voor hardlopers, schaatsers of fietsers.

TomTom gebruikt Philips technologie voor optisch meten hartslag

Van hulpmiddel voor sporters tot standaardmeting

Fitbit wil echter niet alleen tijdens het sporten je hartslag bijhouden, maar de hele dag. Door bij te houden hoe snel je hart door de dag heen slaat, kun je volgens Fitbit veel preciezer bijhouden hoeveel energie je verbruikt. Fitbit zegt ook dat een lagere rusthartslag op een betere gezondheid zou kunnen wijzen, en dat de Charge en de Surge je helpen om tijdens workouts zo efficiënt mogelijk te trainen. Kortom: de next-gen activity tracker.

Met de Surge en Charge HR boort Fitbit een nieuw productsegment aan en legt de onderneming de lat hoger voor concurrenten. Hartslagmeting is marketing-wise een voorziening die concurrenten minimaal zullen moeten hebben om mee te kunnen komen met de marktleider. De vraag is echter of de technologie en de consument daar al klaar voor zijn.

Is het technisch mogelijk?

Om met de technologie te beginnen: wanneer je de recensies op Fitbit’s eigen forum, maar ook die op Amazon of invloedrijke technologiesites doorneemt, dan is er maar één conclusie mogelijk: Houston, we have a problem. De hartslagmetingen van de Charge HR en Surge lijken nog lang niet altijd goed te gaan. Veel gebruikers rapporteren onnauwkeurigheid wanneer de gemeten hartslag boven de 140-150 komt. Die ervaring hebben de SmartHealth testers overigens ook, we publiceren volgende week onze review van de Charge HR.

Bij hogere hartslagfrequenties zijn metingen niet accuraat

Een mogelijke oorzaak van dit meetprobleem is dat de trackers van Fitbit zuinig om moeten gaan met energie. Dat zit zo: een sportsessie duurt doorgaans hoogstens enkele uren. TomTom en MIO hebben laten zien dat het zeker mogelijk is om op basis van lichtsensoren in een armband hartslagmetingen te krijgen die nagenoeg zo precies zijn als een borstband. Het verschil is echter dat dergelijke wearables na enkele sportsessies direct opgeladen moeten worden. Voor een activity tracker is dat onacceptabel, Fitbit streeft naar een gebruiksduur van vijf tot zeven dagen tussen oplaadbeurten. Dat heeft dus mogelijk consequenties voor de precisie van de hartslagmeter, omdat je bijvoorbeeld minder krachtige LEDs kunt gebruiken.  Fitbit zelf geeft aan dat sommige metingen misschien nog niet helemaal kloppen, maar dat de grote lijn gedurende de dag wel precies genoeg is.

Hoe vervelend de negatieve reacties over de hartmeter nu ook zijn voor Fitbit: het gaat uiteindelijk om een probleem dat van tijdelijke aard is. Niet alleen Fitbit zelf, maar honderden ondernemingen over de hele wereld werken aan sensortechnologie en betere algoritmes. Innovaties volgen elkaar razendsnel op. De kinderziektes zullen verdwijnen en je kunt ervan uitgaan dat veel wearables over pakweg twee tot drie jaar, of misschien zelfs wel eerder, 24 uur per dag je hartslag nauwkeurig kunnen registeren.

Wat moet je met 24uurs hartslagmetingen?

Daarmee dient zich direct een feitelijk grotere uitdaging aan. Wat moet je als gebruiker met die metingen? Zoals gezegd definieert Fitbit met de Charge HR een nieuw productsegment dat ongetwijfeld veel navolging zal krijgen. Bedrijven als Fitbit, Withings en Jawbone willen niet alleen hardware leveren, maar in hun apps en platformen vooral duiding geven aan alle meetwaarden zodat je er wat mee kunt.

Relatie tussen hartslag en gezondheid niet eenduidig

Dat is een behoorlijke uitdaging. De relatie tussen hartslag en gezondheid is namelijk ingewikkeld. Een rusthartslag van 65 is niet per definitie ‘beter’ dan een rusthartslag van 72. Je maximale hartslag verschilt per individu, en varieert ook bij kerngezonde atleten in het gebied tussen de 160 en de 220 slagen per minuut. Roken, stress, voeding en temperatuur hebben invloed op je hartslag gedurende de dag. En ook na vele jaren wetenschappelijk onderzoek blijkt het nog niet eenvoudig te zijn om te bewijzen dat een (te) hoge rusthartslag een voorspeller is van hartproblemen op latere leeftijd.

Bij de helpdesk van de Nederlandse Hartstichting komen veel vragen binnen over wat een ‘normale’ hartslag is. Daar legt men aan mensen uit dat een lage hartslag niet automatisch betekent dat je gezond bent, en dat een hogere hartslag (maar niet hoger dan 100) zonder klachten geen reden tot zorg hoeft te zijn. In het algemeen raadt de Hartstichting mensen af om zelf te vaak de hartslag te meten, omdat je er zo weinig conclusies aan kunt verbinden en sommige mensen nodeloos ongerust worden.

Wat vindt de FDA van hartslag meten?

Ondernemingen als Fitbit of Apple moeten trouwens enorm uitkijken wanneer ze op basis van hartslagmetingen te stellige adviezen geven. Ze hebben namelijk ook te maken met de overheid die meekijkt, in Amerika is dat de FDA. In een recent beleidsstuk liet de FDA weten dat men soepel wil omgaan met zogeheten ‘wellness’ devices, zolang de metingen zelf geen risico opleveren en de leverancier geen gezondheidsclaims doet die niet waar te maken zijn. De claim dat jouw wearable en app een oplossing zijn voor bijvoorbeeld diabetes is uit den boze. Je mag wel zeggen dat jouw bewegingsapp kan bijdragen aan een gezondere leefstijl, en dat een gezondere leefstijl het risico op diabetes kan helpen verkleinen.

Fitbit laat gebruikers op dit moment per dag zien hoeveel tijd je in bepaalde hartslagzones hebt doorgebracht: peak, cardio en fat burn. Daarmee doet Fitbit schijnbaar niets anders dan Polar, Garmin, Sigma en tientallen andere leveranciers die hartslagmeters, horloges en apps maken waarmee sporters op basis van hartslagzones kunnen trainen. Het grote verschil is natuurlijk dat door de 24-uurs meting de hartslag nu opeens onderdeel uitmaakt van de dagelijkse gegevens die je bijhoudt om gezonder te worden. In het geval van beweging kan het advies redelijk eendimensionaal zijn: probeer 10.000 stappen per dag te zetten. En ook voor voeding gelden redelijke geaccepteerde adviezen: voldoende groente, variatie en niet meer calorieën dan je op een dag verbruikt. Dat soort praktische adviezen zijn nauwelijks te geven wanneer het om je hartslag gaat.

Cardioloog dr. Ad Bakx, BovenIJ Ziekenhuis in Amsterdam

"24 uurs hartslagmeting vrij onzinnig"

Het is dus niet moeilijk om sceptische cardiologen te vinden die het dagelijks bijhouden van je hartslag beschouwen als uit de hand gelopen medicalisering die geen praktisch doelt dient. Dr. Ad Bakx is cardioloog in het BovenIJ Ziekenhuis te Amsterdam. Het komt op hem "vrij onzinnig" over om bij gezonde mensen 24 uur per dag de hartslag te gaan meten om iets te kunnen zeggen over hun gezondheid. "Er is geen goede of slechte hartslagfrequentie", zegt hij. Hij wijst erop dat een regelmatige meting van je bloeddruk een behoorlijk inzicht kan geven in mogelijke gezondheidsrisico's, omdat de spreiding in waarden per persoon hier veel kleiner is. Maar een hartslag van 90 is niet per definitie te hoog, en een lage hartslag wil niet zeggen dat er geen problemen zijn. Dat sporters hartslagmeters gebruiken is volgens Bakx logisch, want die trainen voor een specifiek doel. Maar hij is dus allerminst overtuigd van het nut van een 24-uurs meting voor gezonde mensen die niet fanatiek sporten.

Dr. Hans Kelder ziet als klinisch epidemioloog op de afdeling cardiologie van het Sint Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein veel wetenschappelijke studies op dit gebied. Ook hij meent dat het moeilijk is om op basis van 24-uurs hartslagmetingen bij gezonde mensen conclusies te trekken over je gezondheid of een verbetering of een verslechtering daarvan. "Wat voor de ene persoon een prima gemiddelde hartslag is, kan voor een ander abnormaal hoog zijn. Rusthartslag, maximum hartslag, en alles daar tussenin, die waarden zijn persoonlijk en afhankelijk van een complex aan factoren."

Deze big data passen niet in onze onderzoekstraditie

Kelder kan zich nog voorstellen dat je iets kunt met een trend in de metingen. Je ziet dat je rusthartslag lager wordt omdat je lichamelijke conditie verbetert door training. Maar ook dat verband tussen conditie en rusthartslag kan tussen personen onderling enorm verschillen, zonder dat dit iets zegt over je gezondheid. "Bewegen is goed, en soms gaat je rusthartslag daarvan omlaag, maar het is de beweging die belangrijk is, die lagere hartslag is een mogelijk bijeffect."

Toch is Kelder wel optimistisch over de enorme berg zelfgemeten data die op wetenschappers af komt. "Wij weten eigenlijk nog niet zo goed wat we met die 24-uurs hartslagdata aanmoeten, het past niet in onze klassieke onderzoekstraditie. We hebben nooit eerder de beschikking gehad over zoveel meetgegevens van zoveel gezonde mensen. In het begin zal er nog wel van alles niet deugen aan die meetgegevens. Maar een nieuwe generatie bedrijven en onderzoekers met een frisse blik gaan hier allerlei verbanden in opsporen die wij nu nog niet zien.”

Dr. Topol: technologie bedreiging voor medisch establishment

If you build it, they will come

De 24-uurs hartslagmeting is onderdeel van een grotere technologische beweging. De wearable industrie staat aan het begin van een ontwikkeling waarvan het einde nog lang niet in zicht is. Tientallen startups en gevestigde ondernemingen werken aan betaalbare en betrouwbare manieren om bloeddruk, energieverbruik of bloedglucose 24 uur per dag te meten zonder prikken of arm-manchetten, en ze komen steeds dichterbij hun doel. Scanadu is vorige week bijvoorbeeld begonnen met het uitleveren van de eerste versie van hun Scout die in tien seconden je bloeddruk moet meten via je voorhoofd.

De digital health evangelist en cardioloog Dr. Eric Topol stelt in zijn nieuwe boek The Patient Will See You Now dat de nieuwe inzichten uit de zelfgegenereerde data door ‘smart, hyperconnected patients’ een serieuze bedreiging vormen voor het paternalisme van het medische establishment.

Zo ver is het nu duidelijk nog niet. Fitbit en zijn concurrenten zullen er eerst nog een hele kluif aan hebben om de software en algoritmes voor 24-uurs hartslagmeting via een armband betrouwbaarder te krijgen. Je huisarts en cardioloog lachen je nu nog weg als je met je Fitbit in de hand een ECG-onderzoek vraagt, omdat je hartslag nooit boven de 120 komt, hoe hard je ook sport. Maar de teerling is geworpen. En als je cardioloog Topol mag geloven, kunnen ondernemingen als Fitbit over een jaar of wat hele verstandige individuele adviezen geven over je hartslag en je gezondheid. Misschien wel beter dan je huisarts.