Blog: geloven werkgevers blindelings in onbewezen apps?

De eHealth week is afgelopen: zeven dagen met inspiratiesessies, meetups, demo’s en algehele euforie over de belofte van digitale zorg. Dat prettige gevoel van een gezamenlijke visie waarin tout eHealth Nederland zich wentelde kreeg in de afgelopen week een flinke deuk.

De aanleiding: het verschijnen van een rapport waarin werkgevers-organisatie VNO-NCW stelt dat de zorg beter en goedkoper kan worden door veel handelingen die nu in het ziekenhuis worden verricht, thuis bij de patiënt of bij de huisarts te laten plaatsvinden. Hartcontroles, zeggen de werkgevers, kunnen bijvoorbeeld met behulp van ict thuis plaatsvinden, dat is prettiger voor de patiënt. Via slimme analyses van data over gezondheid, bewegen en voeding kunnen ziektes bovendien sneller onderkend worden, aldus de werkgevers.

“Onze gezondheidszorg kan veel goedkoper, als zorgverleners en patiënten de nieuwste technologische snufjes omarmen en zorg via internet de normaalste zaak van de wereld wordt”, zo vatte het AD afgelopen vrijdag op zijn voorpagina het rapport samen. Nieuwste technologische snufjes, dat is een woordcombinatie dat je niet echt moet gebruiken in de omgeving van medisch specialisten die liever op feiten dan op beloftes afgaan.

Snufjes?

“Artsen kraken bezuinigingsplan van 1,5 miljard”

Je kon er dus op wachten. Diezelfde vrijdag meldde de online editie van het AD aan het einde van de middag: “Artsen kraken bezuinigingsplan van 1,5 miljard.” De krant concludeerde op basis van enkele gesprekken met specialisten dat allerlei apps niet voor minder, maar juist voor méér doktersbezoekjes zorgen.”

Een dag eerder had ook de NOS de indruk gewekt dat het VNO rapport vooral draaide om nieuwe slimme medische gadgets en apps, van de soort die door een Amerikaanse hotshot in de medische wereld vorig jaar als “kwakzalverij” werd neergezet. En ook hier weer medisch specialisten aan het woord, die betogen dat eerst de gevolgen van digitale innovaties in kaart moeten worden gebracht, voordat er veel geld in wordt geïnvesteerd. "Laten we daar eens mee beginnen voordat we in het wilde weg investeren en het in de praktijk mogelijk tegenvalt."

Medisch-industrieel-complex

Zo groeit een potentieel interessant debat dat via de media wordt gevoerd snel uit tot een karikatuur: de op geld beluste privacy schendende werkgevers en het medisch-industrieel-complex willen veel geld verdienen met big data, apps en wearables, het medisch establishment is conservatief en wil onder het mom van gebrek aan bewijs vooral alles zo houden zoals het is.

Zo ligt het natuurlijk niet. De in de pers geciteerde medisch specialisten en hoogleraren (althans degenen die ik ken) zijn binnen hun ziekenhuis doorgaans al jaren bezig met onderzoek naar eHealth innovaties, apps en implementatieonderzoeken. Dan doen ze niet omdat ze daar niets van verwachten.

Wanneer je niet alleen de krantenkoppen, maar ook de VNO-stukken zelf leest, dan ontstaat er daar eveneens een ander beeld. Het VNO-NCW advies is hier en daar nogal hijgerig opgeschreven, sommige voorbeelden zijn ongelukkig, maar de berekende besparingen stoelen op een eerder verschenen rapport van de goed in de zorg ingevoerde consultants van SIRM. Voor de genoemde besparing van 1,5 miljard zijn volgens SIRM geen nieuwe gadgets uit Silicon Valley nodig, maar vooral een verschuiving van bepaalde zorgtaken van ziekenhuizen naar huisartsen en de burger zelf. Om dat te bereiken, suggereert VNO, gaat het meer om nieuwe financieringsvormen en procesinnovatie dan om snufjes. Met deze stelling kun je het natuurlijk ook eens of oneens zijn, maar het is vermeldenswaard dat de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een advies dat een week eerder verscheen, deels tot dezelfde conclusies kwam. RVS is een onafhankelijk adviesorgaan voor de regering en de beide kamers der Staten-Generaal, en staat niet direct te boek als een uitgesproken werkgeversvriend.

Digitale zorg is soms net zoiets als een telefoon of een tafel

Het versimpelen van eHealth tot een discussie over de vermeende werking van snufjes heeft een vervelend bij-effect. Alle innovaties komen op een grote hoop terecht waarvan de werking wordt betwist. Sommige eHealth toepassingen vereisen dezelfde regulering en onderzoeken die we terecht voor medicijnen en nieuwe operatietechnieken eisen. Dat je de mogelijke fouten van een app die huidkanker kan herkennen goed wil onderzoeken, daar kan niemand tegen zijn. Er zijn echter ook andere eHealth toepassingen. Voor no-brainers als patiënten-inzage in dossiers, video-consulten en slimme oplossingen om bereikbaarheid en service te vergroten heb je helemaal geen randomized clinical trials en implementatiestudies nodig. We hebben destijds ook niet in op basis van klinische studies besloten dat de fax, de pc in de huisartsenpraktijk en internet bijdragen aan betere zorg.