Fitness platformen koppelen aan het systeem van de huisarts

De verkoop van activity trackers, slimme weegschalen en bloeddrukmeters neemt gestaag toe. Steeds meer consumenten registreren hun dagelijkse hoeveelheid beweging, ingenomen calorieën, slaap, gewicht of bloeddruk. Ze maken daarvoor gebruik van de apps en online platformen van leveranciers als Fitbit, Garmin en Jawbone.

Een deel van die gegevens zou ook van nut kunnen zijn in het dossier van de huisarts. Dat is een gedachte die steeds vaker opgeld doet, en inmiddels komen de eerste producten op de markt die een koppeling maken tussen de software en apps die de consument gebruikt en het huisarts-informatiesysteem (HIS) of elektronisch dossier van de huisarts.

Daan Kerklaan is directeur van de Brabantse zorggroep Zorroo (Zorggroep Regio Oosterhout en Omstreken). Deze organisatie regelt in de regio Oosterhout de zorg voor patiënten met diabetes mellitus type 2, COPD, hart- en vaatziekten of psychische problemen. Naast het stimuleren van zelfmanagement via een patiëntenportaal en een stoppen-met-rokenprogramma is beweging ook één van de speerpunten van Zorroo.

Ervaring met beweegprogramma’s

In 2013 startte de organisatie van Kerklaan een beweegprogramma, gericht op de koppeling tussen zorg en bewegen, uitgevoerd met lokale sport- en beweegaanbieders en gesubsidieerd door ZonMw. “Met het programma Samen in beweging werden diabetes mellitus type 2 patiënten vanuit de huisartsenpraktijk uitgenodigd om onder begeleiding te bewegen”, vertelt Kerklaan. Het programma is een succes. “Deelname leidt gemiddeld tot een reductie van tien procent op gewicht en vermindert medicatie met een vergelijkbaar percentage. Met een zes-minuten wandeltest kunnen we vaststellen dat het uithoudingsvermogen bij deelnemers verbetert, en dat bloeddruk meetbaar minder wordt.”

Volgende stap is Fitbit

Nu is Kerklaan bezig om een nieuwe stap te zetten: de beweeggroep krijgt hulp van een activity tracker van Fitbit. “De Fitbit One vonden we een gemakkelijk apparaat, dus zijn er voor het project zo’n honderd aangeschaft. Aan het einde van het beweegprogramma kunnen de Fitbits worden hergebruikt of kunnen patiënten die het prettig vinden om met een stappenteller en app te werken ze overkopen.”

Samen met ICT-leveranciers ENOVATION (de maker van ZorgMail) en Z-Netwerken is Zorroo bezig met een pilot om de data uit die stappentellers te ontsluiten naar het huisarts-informatiesysteem (HIS). “Met zo’n koppeling ziet de huisarts in het eigen systeen bijvoorbeeld het gemiddeld aantal stappen en hoogste aantal stappen van een patiënt. Ook kunnen we met een algoritme berekenen of mensen voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB)", aldus Kerklaan. "Die Nederlandse norm voor gezond bewegen komt overigens redelijk overeen met de aanbevolen 10.000 stappen die makers van activity trackers als Jawbone, Withings en Fitbit aanbevelen aan hun gebruikers.”

Hartslag meten met de Fitbit Charge HR

Kerklaan geeft aan dat het allereerst belangrijk is om ervaring op te doen. “Met de honderd Fitbits bekijken we of de koppeling tussen het Fitbit-account en HIS lukt, hoe uitwisseling van data gaat en wat de ervaringen van de patiënt zijn. Via ons portaal MijnGezondheid.net moeten onze gegevens ook teruggekoppeld en gedeeld kunnen worden met patiënten, aangevuld met een reactie. Zo kan een huisarts aangeven ‘het gaat goed’, of ‘het zou goed zijn als je wat meer stappen zet’.”

“We doen dit nu met stappentellers, maar de bedoeling is dat die heel snel wordt uitgebreid met bloeddrukmeters en weegschalen.” Kerklaan ziet voor zich hoe patiënten die alle zelfmetingen willen doen in de toekomst een pakketje krijgen bestaande uit een stappenteller, weegschaal, bloeddrukmeter en zelfs bloedglucosemeter, om hun meetwaarden door te geven. “Zo zou de huisarts wekelijks een rapport of samenvatting kunnen krijgen.”

Technische koppeling

Voor ENOVATION is een koppeling met het systeem van de huisarts - in dit geval Medicom van PharmaPartners - technisch gezien business as usual. ENOVATION maakt dat soort koppelingen al jaren, bijvoorbeeld voor het elektronisch versturen van labuitslagen, digitale beelden of patiëntendossiers tussen zorgverleners onderling.

Informatie over aantal stappen in het systeem van de huisarts

Maar volgens Nielsen Vermij van ENOVATION is dit de eerste keer dat er een koppeling is gemaakt met een systeem dat voor de consumentenmarkt is ontwikkeld, zoals het Fitbit platform. Met het zogeheten eHealth Connect product dat ENOVATION hiervoor ontwikkelde kunnen zorgaanbieders hun patiënten uitnodigen om hun zelf gemeten (fitness-)data te delen. Dat is tegenwoordig een standaard functie in platformen

als die van Fitbit. Zorgaanbieders kunnen patiënten via eHealth Connect uitnodigen om deel te nemen aan het programma. Door je Fitbit gebruikersnaam en wachtwoord in te voeren, geef je toestemming om (een deel van) je gegevens automatisch dagelijks of wekelijks te versturen naar de software van ENOVATION, die het vervolgens weer koppelt aan het systeem van je zorgaanbieder.

Volgens Vermij ligt het voor de hand dat er ook koppelingen komen met de online omgevingen van andere leveranciers van activity trackers, zoals Withings, Jawbone of Garmin. Al die systemen beschikken over mogelijkheden om data uit hun systeem op te vragen. Vermij: “Deze test met trackers van Fitbit is de eerste case waarmee we koppelen met de data van de patiënt. De toekomst is natuurlijk dat er steeds meer data vanuit patiënten naar de huisarts komt.”

Garmin Connect online dashboard

Dat is ook de mening van Kick Groot, account manager bij Garmin, leverancier van de populaire vívofit en vívosmart activity armbanden. De activity trackers van Garmin werden afgelopen jaar gebruikt bij gezondheidscentrum De Nije Veste in Nijkerk, die samen met de Bas van de Goor Foundation een diabetes challenge organiseerde. Deelnemers van de challenge droegen een vívofit om hun dagelijkse training bij te houden. Het online dashboard waar de informatie van de trackers van diabetespatiënten verzameld wordt, Garmin Connect, werkt haast als

een persoonlijk gezondheidsdossier, zegt Diek Scholten, manager PGD bij De Nije Veste. “Het dashboard helpt patiënten om te zien hoe actief ze zijn, en om onderling contact te leggen. Het is een sociale omgeving, maar voor ons blijft wel de vraag hoe je die omgeving kunt inpassen in een gesprek tussen zorgverlener en patiënt.” Scholten geeft aan dat de veelheid aan trackers en medische thuishulpmiddelen die op de markt komt het lastig maakt om deze te organiseren in een professionele omgeving. Om zelfgemeten patiëntendata een plek te geven in de huisartsenpraktijk en bij de POH wil De Nije Veste een persoonlijk gezondheidsdossier van Patiënt1 gaan inzetten. “Dat PGD wordt het platform waar activity trackers aan gekoppeld worden”, aldus Scholten.

Een ander voorbeeld: automatiseerder Winvision liet vorige week op de Zorg & ICT beurs zien hoe gegevens van wearables kunnen worden opgenomen in de software die de onderneming maakt voor ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Volgens Jeroen Vermeulen, innovatie-directeur bij Winvision, beginnen zorgaanbieders in te zien dat het niet langer om gadgets gaat, maar dat die consumenten-apparaten waardevolle informatie bieden. In een blog schrijft hij: “Denk je eens in wat het kan betekenen als een zorgverlener dagelijks online kan zien hoe het met zijn patiënten gaat: slaan medicijnen aan, verbetert de zuurstofopname, daalt de bloeddruk?”

Niet alleen stappen en verbrande calorieën: diabetespatiënten kunnen bloedglucoseniveau ook via online omgeving bijhouden

Daarvoor zullen vanzelfsprekend allerlei zaken moeten worden ingeregeld. Niet alleen op het gebied van de beveiliging en gegevensoverdracht, maar ook rond de vraag met welke frequentie en met hoeveel detail de gegevens bij de dokter of verpleegkundige terecht komen. Zo is voor een huisarts een wekelijks overzicht met de dagtotalen van de activiteit en de geconsumeerde kilocalorieën waarschijnlijk genoeg, maar zal de diëtiste dieper willen inzoomen op de samenstelling van de voedingsmiddelen.

Past het in het systeem van de huisarts?

De Nederlandse makers van software voor huisartsen houden bij de ontwikkeling van hun pakketten rekening met het zogeheten referentiemodel van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Dat is een leverancieronafhankelijk voorbeeldmodel dat voortdurend wordt aangepast op basis van gesprekken met huisartsen. In dat model is er nu nog geen veld voor ‘stappen per dag’ te vinden, zegt Jaco van Duivenboden van het NHG, maar ‘zelfgemeten bloeddruk’ en ‘beweging volgens de fitnorm’ al wel. Hij ziet de trend, en intern wordt er ook al over nagedacht welke aanpassingen nuttig kunnen zijn. Van Duivenboden geeft echter aan dat de vraag allereerst van de huisartsen zal moeten komen.

Zorgconsument zit aan het stuur

Wat opvalt is dat de koppelingen die nu links en rechts tevoorschijn komen ervan uitgaan dat de patiënt of consument eigen apps of online software gebruikt om zijn of haar gezondheidsgegevens bij te houden. In een pilot die deze maand werd aangekondigd kunnen zwangere vrouwen uit Nijmegen en omgeving bijvoorbeeld thuis meten of ze lijden aan zwangerschapsdiabetes en -hypertensie. Het gaat om een proef van eerstelijnslaboratoria van SHO, de Coöperatieve Verloskundigen Nijmegen en Focus Cura. Hiervoor gebruikt Focus Cura zijn ThuisMeetApp, maar het is niet ondenkbaar dat die meetwaarden ook beschikbaar zouden zijn in andere platformen.

Apps en online dashboards van de grotere leveranciers van activity trackers gaan namelijk al veel verder gaan dan alleen het tellen van stappen. Neem Fitbit: wanneer je de Charge HR activitytracker gebruikt, dan heb je een 24-uurs overzicht van je hartslag. Ook de Apple Watch gaat hartslag meten, maar voorlopig

alleen tijdens het sporten. Dit soort metingen is (nog) niet klinisch gevalideerd, en kunnen een ECG-meting met een zogeheten Holter-monitor nog niet helemaal vervangen. Maar ze bieden wel een schat aan informatie, omdat de combinatie van hartslag en beweging veel vertelt over de intensiteit van een activiteit.

In het Fitbit dashboard kun je, net als bij Withings, ook je dagelijkse bloeddrukmetingen in opslaan. Wanneer je een Bluetooth bloeddrukmeter gebruikt, zoals die van Withings of Qardio hoef je de gegevens niet meer zelf in te toetsen. Zo beschouwd fungeren platformen als HealthKit (Apple), Health Mate (Withings) en het dashboard van Fitbit steeds vaker als een gezondheidsdossier.

Wie wint de PGD race?

Patiëntenfederatie NPCF pleit al lange tijd voor de noodzaak van een zogeheten Persoonlijk Gezondheids Dossier. In een vorig jaar gepubliceerd visie-document suggereerde de NPCF dat er eigenlijk al te veel initiatieven zijn, en dat veel van de huidige implementaties te kleinschalig zijn en een duurzaam verdienmodel missen. NPCF-baas Wilna Wind verwacht dan ook dat er op termijn misschien maar 'drie of vier goede digitale gezondheidsdossiers beschikbaar komen voor de inwoners van Nederland'. Ze liet daarbij in het midden of het de zorgaanbieders of commerciële aanbieders zullen zijn die de meest aantrekkelijke versie van zo’n dossier zullen maken.

Zoals het er nu uitziet lijkt het er in ieder geval op dat er een duidelijk onderscheid zal komen tussen de systemen waarmee zorgprofessionals intern werken en de apps en software die zorgconsumenten dagelijks gebruiken. Dat lijkt een logische ontwikkeling, omdat beide groepen andere functies noodzakelijk en belangrijk vinden. Zolang ze echter data kunnen delen, is samenwerking ondanks aparte omgevingen goed mogelijk. Dat is misschien wennen voor de makers van software voor zorgaanbieders, maar Zorroo en De Nije Veste zullen in 2015 zeker navolging krijgen.