eHealth op de werkvloer: educatie als noodzakelijke voorwaarde voor zelfmanagement

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Carola de Ridder, praktijkondersteuner (POH) in huisartsenpraktijk Eyck in Hengelo en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Praktijkondersteuners (NVvPO).

Ruim een half jaar geleden werd Carola de Ridder, praktijkondersteuner (POH) in huisartsenpraktijk Eyck in Hengelo, benaderd door Stichting September/September Multimedia met de vraag of ze een nieuwe eHealth applicatie uit wilde testen. Het ging om POH 5minuteninfo, een (online) programma gericht op de educatie van onder andere diabetespatiënten.

Stichting September is een organisatie die al twintig jaar informatie en educatie voor mensen met chronische aandoeningen ontwikkeld. Via het online programma 5minuteninfo krijgen mensen op een laagdrempelige manier educatie over hun aandoeningen en handvatten voor zelfmanagement.

“Zelfmanagement is het woord vandaag de dag. Hoewel educatie niet de enige voorwaarde voor zelfmanagement is, is het wel een noodzakelijke voorwaarde”, meent Dan Coene, arts en directeur Inhoud bij Stichting September. “Je kunt mensen vragen allerlei dingen zelf te doen, maar als ze niet weten wat hun aandoening inhoudt heeft dat geen zin. In de praktijk blijkt dat mensen behoorlijk weinig weten over hun eigen aandoening.”

Voor iedereen toegankelijk

Patiënten krijgen met 5minuteninfo informatie over een onderwerp, zowel in tekst als in beeld, en moeten daar vervolgens een paar vragen over beantwoorden. Voor de combinatie van tekst en beeld is bewust gekozen, vertelt Coene. “We willen het programma voor een zo breed mogelijke groep patiënten beschikbaar maken. Sommigen kunnen of willen liever niet lezen, bijvoorbeeld. Inhoudelijk hebben we ervoor gekozen om de eenvoudige 5minuteninfo blokjes, gericht op lager opgeleiden, te combineren met teksten met meer verdieping zodat het systeem voor iedereen met diabetes geschikt is.”

Om te kijken of het educatieprogramma inderdaad onder een uiteenlopend publiek ingezet kon worden, werden er pilots gedaan in de praktijken van 15 POH’ers met zo’n 300 patiënten. “Die POH’ers hebben we random gekozen, maar we hebben er wel op gelet dat we zowel praktijken in de grote steden met achterstandswijken als praktijken in relatief rijke dorpen in onze pilot betrokken”, zegt Coene.

5minuteninfo voor diabetes patiënten

Eén van die praktijken is dus huisartsenpraktijk Eyck in Hengelo, waar Carola de Ridder werkt. “Als POH’er begeleid ik patiënten met chronische ziekten, zoals diabetes of COPD”, vertelt de Ridder. “Een aanzienlijk deel van mijn werkzaamheden is het geven van educatie aan mijn patiënten.

Dit gebeurt voornamelijk tijdens het consult. Toch blijkt dat slechts een deel van de informatie die besproken wordt blijft hangen. Voorheen gaf ik patiënten een folder mee of wijs ik ze op een website. Maar ik heb geen garantie dat ze die informatie ook bekijken. Met dit systeem kan ik volgen of mensen thuis werkelijk ook iets doorlopen.” Daarnaast is de gebruikelijke manier van informeren volgens De Ridder eenzijdig. “Ik vertel de patiënten wat ik denk dat zij moeten weten. Met 5minuteninfo zijn ze vrij om op elk moment informatie door te nemen die voor hen speelt, ook tussen de driemaandelijkse consulten.”

Eenvoud als toverwoord

Voor POH’ers, die binnen de huisartsenpraktijk vaak het aanspreekpunt zijn voor patiënten met een chronische ziekte, is het aanbod van eHealth applicaties rondom educatie vrij groot. "Maar de tijd die nodig is om met zo’n programma aan de gang te gaan is vaak een struikelblok. Dat ik zonder al teveel moeite met 5minuteninfo aan de gang kon, was voor mij dus een grote pré,” aldus De Ridder. Volgens directeur Dan Coene is dat ook één van de pijlers tijdens de ontwikkeling van het programma. “Er worden allerlei eHealth applicaties aangeboden waar voor zorgverleners een behoorlijk leerproces aan vooraf gaat om het systeem onder de knie te krijgen. POH’ers hebben het al druk genoeg, een nieuw systeem erbij leren werkt niet. Wij hebben in samenwerking met POH’ers het systeem zo opgezet dat het eenvoudig is en nauwelijks extra tijd of moeite vergt”, zegt Coene.

De Ridder gebruikt de app op dit moment met name bij nieuwe patiënten die bij haar onder behandeling komen. “Dat zijn mensen die in één keer veel informatie krijgen, dus daar past 5minuteninfo goed bij. Maar ik moet leren om het ook in te gaan zetten bij patiënten die al langer bij mij onder behandeling zijn. Zij hebben er namelijk ook baat bij.” Voor De Ridder vervangt 5minuteninfo geen werk, maar is het wel een goede aanvulling op de dingen die de POH’er nu al bespreekt in de spreekkamer. “Het idee is dat patiënten de informatie bekijken, hun huiswerk maken – al is huiswerk wel een groot woord – en de keer erop bij mij terug komen met vragen over wat ze hebben gezien of gelezen. Het voordeel daarvan is dat je de bal bij de patiënt legt: de patiënt komt naar míj toe met de dingen die híj of zíj belangrijk vindt. Vaak geef je als zorgverlener ook ongevraagde informatie of informatie waar een patiënt helemaal nog niet aan toe is. Nu kunnen patiënten zelf het tempo en het niveau bepalen waar ze het met jou over willen hebben.”

De online omgeving van 5minuteninfo diabetes

Patiënten reageren volgens De Ridder ook positief op 5minuteninfo. Als ze bij haar in de spreekkamer komen vertelt ze over het online programma en vraagt ze of ze hen mag aanmelden. De patiënten krijgen vervolgens via de mail een link die ze moeten activeren en vanaf dat moment kunnen ze inloggen in het programma. Hoewel 5minuteninfo ook als app wordt aangeboden, merkt De Ridder dat bij haar het gros van de patiënten toch op de computer werkt. “Het zijn toch wat oudere mensen die het gebruiken.”

In de praktijk van De Ridder namen tien patiënten deel aan de pilot, waarvan er uiteindelijk acht actief met 5minuteninfo aan de slag zijn gegaan. “De bezwaren van de andere twee waren van technische aard: het lukte niet met inloggen en het werken op de computer ging niet goed. Om die reden is er overigens ook een papieren versie ontwikkeld, zodat ook deze groep bereikt kan worden.”

De pilot-fase voorbij

Voor gebruikers is het educatieprogramma van Stichting September gratis. Praktijken die de app in willen zetten, betalen voor de applicatie. Volgens Coene heeft Stichting September inmiddels met alle grote zorgverzekeraars gesproken en zijn zij bereid om mee te denken over de financiering.

5minuteninfo gericht op patiënten met artrose

Nu de pilot-fase in haar praktijk is afgerond is De Ridder in ieder geval van plan om met 5minuteninfo te blijven werken. Daarnaast wil de POH’er vanuit haar rol als voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Praktijkondersteuners (NVvPO) andere POH’ers enthousiasmeren om ook met het programma aan de slag te gaan. Voor haar is het een belangrijke voorwaarde om met eHealth te werken dat patiënten goede ondersteuning krijgen bij zelfmanagement. “Dat is bij 5minuteninfo het geval, dus deze eHealth applicatie is een waardevolle toevoeging in ons werk.”