eHealth op de werkvloer: zelfmanagement geeft hartfalenpatiënt zelfvertrouwen

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Tamara Rongen, hartfalenverpleegkundige bij Maasziekenhuis Pantein in Boxmeer.

Pantein is een koepelorganisatie waar thuiszorg, zorgcentra en het Maasziekenhuis onder vallen. Op de hartfalenpoli van het Maasziekenhuis worden mensen begeleid die een slechte pompfunctie van het hart hebben. Ruim anderhalve maand geleden startte dit ziekenhuis met een pilot rondom hartfalenpatiënten, door middel van de zogenaamde ThuisMeetApp. Via deze app worden het gewicht, de bloeddruk en antwoorden op de vragenlijst over de conditie van de patiënt verstuurd naar de hartfalenpoli, zodat de verpleegkundigen deze waarden kunnen controleren.

“Voorheen hadden mensen die extra controle niet. Ze kregen wel het advies om drie keer in de week hun gewicht en bloeddruk te meten, maar wij hadden daar geen zicht op.

Alleen tijdens controles op de poli werden ze gemeten en gewogen, omdat deze waarden belangrijke informatie geven over de gezondheidstoestand van hartfalenpatiënten. Patiënten hadden wel een nummer dat ze konden bellen, buiten afspraak uren om. Bijvoorbeeld als ze iets niet vertrouwden of met vragen zaten. Maar in de praktijk gebeurde dat weinig”, vertelt Tamara Rongen.

Tamara Rongen

Als hartfalenverpleegkundige is zij nauw betrokken bij de pilot in het ziekenhuis. “De mensen hier in de regio zijn erg gemakkelijk. Als ze iets voelen dan denken ze ‘dat gaat vanzelf wel over’ en ze bellen ons er niet voor op. Dankzij de ThuisMeetApp hebben wij een stukje extra controle: zodra we iets opmerkelijks zien – een stijgend gewicht bijvoorbeeld – dan kunnen wij onze patiënten daar zelf over benaderen.”

Twee keer in de week controle

Deelnemers aan de pilot krijgen een iPad, een draadloze weegschaal en een Withings bloeddrukmeter in bruikleen. In de bijbehorende ThuisMeetApp wordt vervolgens twee maal per week de antwoorden op de vragenlijst, de bloeddruk en het gewicht ingevoerd. Vooraf zijn grenswaarden ingesteld voor bloeddruk en gewicht. Komt het doorgegeven gewicht of de bloeddruk van een patiënt onder of boven deze waarden, dan krijgt de hartfalenverpleegkundige een seintje. Zij kan vervolgens via de iPad beeldbellen met de patiënt om te achterhalen wat er aan de hand is.

Een patiënt vult een vragenlijst in over zijn of haar gemoedstoestand

De hartfalenpoli is klein, dus slechts twee dagen in de week zijn er hartfalenverpleegkundigen aanwezig om de ingevoerde waarden van de patiënten in de pilot te checken. “Buiten die dagen worden deze waarden gecontroleerd door verpleegkundigen van Intensive Care (IC).

De metingen dienen voor 12 uur ’s middags binnen te zijn, daarna wordt er als het nodig is contact opgenomen met de patiënten. “In het begin belden we iedereen, zelfs bij mensen waar niks opvallends te zien was, puur omdat mensen nog moesten leren om met de iPad om te gaan en we hen wilden verzekeren dat de gegevens goed waren binnen gekomen. Dat wordt vanzelf minder: mensen kunnen steeds beter uit de voeten met de app en iPad.” Ook kan de thuiszorgverpleegkundige gespecialiseerd in hartfalen ingeschakeld worden voor een huisbezoek om de therapie, leefregels en het omgaan met de ThuisMeetApp te bespreken.

De ThuismeetApp aan de medewerkers kant: zo worden de meetgegevens van de patiënt afgelezen

Tussen de ThuisMeetApp en het EPD is geen koppeling. De metingen die patiënten doen, worden dan ook niet standaard in het ziekenhuissysteem opgeslagen. Sterker nog: met het oog op privacy staan patiënten ‘slechts’ als nummer in de app. De data die de patiënten van zichzelf verzamelen worden zonder persoonlijke gegevens opgeslagen in de app. Patiënten krijgen een gebruikersnaam en moeten zelf een wachtwoord bedenken waarmee ze in de app kunnen. Alleen als er contact wordt opgenomen met een patiënt naar aanleiding van die meetgegevens, dan worden deze ook in het ziekenhuis informatie systeem opgenomen.

Teveel nadruk op de ziekte

Aan de ThuisMeetApp pilot doen 20 mensen mee. Bij de selectie van deze patiënten werden criteria opgesteld waaraan de proefpersonen moeten voldoen. Vanzelfsprekend moeten patiënten er allereerst zelf voor open staan om mee te doen aan het experiment. “De meeste deelnemers vinden het erg fijn dat er iemand over hun schouder meekijkt, die extra controle geeft hun meer zekerheid.” Daarnaast moet het zicht van de proefpersoon goed zijn – anders kun je niet op de iPad werken – en moeten ze zelfstandig midden op de weegschaal kunnen staan – waardoor rolstoelafhankelijke mensen afvielen. Kennis van computers is geen vereiste. “Er doen mensen mee aan de pilot die, voordat we begonnen, niet eens een computer thuis hadden, maar nu dus wel met een iPad aan de gang zijn”, vertelt Rongen.

Beeldbellen via de iPad. Beeld via www.youtube.com/watch?v=bxISkLQIUYA#t=23

Niet alle patiënten willen meewerken aan de pilot. “Sommigen vinden dat die controle te veel benadrukt dat ze een chronische aandoening hebben en willen daar op die manier niet mee geconfronteerd worden. Eén patiënt is halverwege de pilot gestopt, omdat hij vond dat de ThuisMeetApp teveel nadruk legde op wat er lichamelijk met hem aan de hand is, waardoor hij er mentaal eerder meer dan minder last van had.”

Tenslotte zijn er ook patiënten die gewoon liever niet met een iPad op zich werken. “Sommigen gaven aan dat ze liever persoonlijk contact bleven houden, anderen dachten dat het te ingewikkeld was voor ze. Wij hebben binnen het ziekenhuis met elkaar afgesproken dat we het wel belangrijk vinden om alles zo goed mogelijk uit te leggen, maar dat we patiënten niet gaan dwingen om met een iPad te werken. Ze zijn hier op de poli ook nog steeds van harte welkom.”

Extra werk

Toch zijn de reacties al met al positief, vertelt Rongen. “Patiënten hebben meer zelfvertrouwen gekregen doordat ze weten dat wij een extra oogje in het zeil houden.” Ook de verpleegkundigen vinden het een prettig systeem en zijn al goed gewend aan het werken met de app en iPad.

Maar de ThuisMeetApp levert toch ook een stukje extra werk op? Dat kan Rongen beamen. “Nu het om 20 patiënten gaat is dat nog te overzien, maar als dat er straks meer worden moeten we kijken of we het wel redden met de tijd die we hebben en of dat we daar aanpassingen in moeten doen.” De uren die de verpleegkundigen kwijt zijn aan het checken van de waardes en het beeldbellen met patiënten moeten immers ook ergens weggezet worden. “Gelukkig hoef ik daar zelf niet over na te denken, daar gaat onze manager over.”

Met het einde van de pilot in zicht, wordt er inmiddels ook druk onderhandeld over de vorm waarin de ThuisMeetApp verder zal gaan en de manier waarop dit gefinancierd zal worden.  Volgens Rongen ziet het er goed uit. “Ze zijn natuurlijk nog wel aan het kijken hoe het goedkoper kan, maar in principe lijkt het erop alsof het ziekenhuis er wel uit gaat komen qua financiering. Hoe succesvol de app beschouwd wordt binnen een ziekenhuis, is wel afhankelijk van de doelstelling die een ziekenhuis heeft, meent Rongen. “De ThuisMeetApp heeft natuurlijk als doel om opnames en polibezoek te verminderen, maar het vergroten van het zelfmanagement van patiënten is minstens net zo’n belangrijk.”