Brandbrief Babyconnect over IT-leveranciers

Niet alleen ziekenhuizen zijn te sterk afhankelijk van hun ICT-leveranciers, zoals de Autoriteit Consument en Markt (ACM) in 2021 concludeerde na een analyse van contracten en gesprekken in de sector. Ook in de geboortezorg en bij verloskundigenpraktijken zijn er zorgen over ICT-leveranciers en gebrek aan vrije data-uitwisseling. Dat blijkt uit een brandbrief van BabyConnect.

Babyconnect is een van de acht VIPP-programma’s, specifiek voor de geboortezorg, met als doel om informatie-uitwisseling tussen professionals, en tussen professionals en zwangeren, te verbeteren.

Gegevens overtypen en dubbele onderzoeken

Het ministerie van VWS gaf CareCodex in 2019 opdracht om samen met partijen in de geboortezorg afspraken te maken over blijvende verbetering van de digitale gegevensuitwisseling. “Op dit moment is het nog niet of beperkt mogelijk dat geboortezorgverleners onderling, en met cliënten, digitaal gegevens kunnen uitwisselen", zei Susanne Zuidhof van BabyConnect eerder in gesprek met Smarthealth. Zuidhof: "Ook cliënten kunnen hun eigen gegevens niet of beperkt inzien. Zij kunnen nu niet controleren wie de informatie kan bekijken en gebruiken. Dit komt omdat de verschillende informatiesystemen niet goed op elkaar aansluiten. Het gevolg is dat zorgverleners vaak gegevens overtypen, onderzoeken dubbel moeten doen en informatie mondeling doorgeven. Dat is inefficiënt en foutgevoelig.”

Het ambitieuze doel van het programma was om eind van 2022 de informatie-uitwisseling landelijk georganiseerd te hebben. Zo ver is het nu nog niet. Na voltooiing van het programma VIPP Babyconnect wordt de samenwerking nu voortgezet door het Duurzaam Informatiestelsel Geboortezorg. Dat programma is naar verwachting eind 2024 operationeel en wordt door CareCodex overgedragen aan de geboortezorgpartijen.

Zwangeren en zorgaanbieders als verdienmodel

De afgelopen jaren werd gewerkt aan een implementatie- en ontwikkelagenda, architectuur framework en financiering voor het project. De implementatie van digitale gegevensuitwisseling in de geboortezorg wordt bemoeilijkt door twee leveranciers van IT-systemen, blijkt uit een recente brandbrief die BabyConnect naar de KNOV, de koepelorganisatie van verloskundigen, stuurde. Volgens de brief stoort het de betrokken partijen dat de twee leveranciers, Onatal en Orfeus, 'doen alsof de data van hen is, terwijl deze van de zorgaanbieder en cliënt is'.

Zwangeren en zorgaanbieders worden gebruikt voor het verdienmodel van de leveranciers. Een van de aanbieders, Onatal, verkoopt naast automatiseringssoftware voor verloskundigenpraktijken ook een online omgeving - Zwangerenportaal - waar data van zwangeren en verloskundigen gekoppeld wordt.

Een ander pijnpunt - niet uniek voor de geboortezorg - is dat de kosten voor de ICT oplopen, zonder dat hiervoor passende dekking is binnen het NZa tarief. Dat betekent dat eindgebruikers en daarmee uiteindelijk ook de cliënten de dupe worden van stijgende kosten.

De opstelling van de twee ICT-aanbieders vertraagt het proces, aldus de brief. Veel verloskundigenpraktijken en regio's willen graag snel aan de slag met de implementatie van digitale gegevensuitwisseling, maar door de onderhandelingen met deze leveranciers moeten zij dit steeds uitstellen, met alle kosten en tijdsinvesteringen van dien.

'Kleur bekennen'

De houding van de twee leveranciers is ook niet houdbaar in de aankomende jaren, waarbij zowel de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) als de European Health Data Space (EHDS) straks vereist dat data zonder drempels ontsloten wordt. Dat is 'met de huidige houding van Onatal en Orfeus niet mogelijk binnen de geboortezorg' volgens de Stichting CareCodex, die de huidige situatie onacceptabel noemt.

De leveranciers moeten kleur te bekennen volgers de opstellers van de brief: 'Of we doen het samen, of je doet niet meer mee. Partijen in de geboortezorg gaan in dat geval verder met alternatieven. Doel is en blijft om samen te komen tot betere geboortezorg, door de juiste gegevens, op het juiste moment, aan de cliënt en de juiste zorgverlener beschikbaar te stellen.'

Babyconnect roept verloskundigen op om vragen en signalen te melden bij de KNOV, de koepelorganisatie van verloskundigen. Die geeft aan de punten die Babyconnect noemt te herkennen.