eHealth op de werkvloer: zwangere vrouwen online begeleiden

In de serie ‘eHealth op de werkvloer’ spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth-toepassingen. Veel van deze technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging: maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Yvonne Fontein, docent en onderzoeker aan de Hogeschool Rotterdam, opleiding Verloskunde, over hoe eHealth zwangere vrouwen kan ondersteunen.

Yvonne Fontein is van huis uit verloskundige en had tot 2008 haar eigen praktijk. Nu is ze aan de opleiding Verloskunde van de Hogeschool Rotterdam verbonden, als docent en als onderzoeker. Begin dit jaar promoveerde ze binnen het lectoraat Midwifery Science van Zuyd Hogeschool.

Emotionele horten en stoten

Hoe ondersteun je vrouwen die (mogelijk) niet lekker in hun vel zitten met eHealth? “Mijn promotieonderzoek draait om zwangere vrouwen die last hebben van psychische en emotionele klachten, in het Engels aangeduid als maternal distrees. Het is geen pathologisch woord zoals een depressie, de aandoening kan variëren in gradatie in ernst en complicaties. Ook is er geen gestandaardiseerde zorg hiervoor, verloskundigen geven dus advies op basis van hun eigen ervaringen", vertelt Fontein. "Een vierde tot een vijfde van alle zwangere vrouwen heeft last van psychische en emotionele klachten, maar er is nog weinig bekend over dit onderwerp, ook bij verloskundigen.”

“Veel zwangere vrouwen genieten van hun zwangerschap. Maar voor anderen is het een erg ingrijpende gebeurtenis die met emotionele horten en stoten verloopt”, aldus Fontein. Mogelijke gevolgen zijn meer angst voor de bevalling, een postnatale depressie of ernstige langdurige psychische klachten. En ook het kind kan er last van hebben, qua geboortegewicht of latere gedrags- of ontwikkelingsproblemen.

Wazzup Mama

Daarom startte Fontein een onderzoek bij zeventien verloskundige praktijken, waar ruim vierhonderd zwangere vrouwen aan meededen. Ze onderzocht de inzet van WazzUp Mama, een website met gepersonaliseerde praktische tips waar zwangere vrouwen kunnen onderzoeken of ze goed in hun vel zitten, welke factoren hen uit balans brengen en hoe ze daar het beste mee om kunnen gaan. “WazzUp Mama wordt gebruikt door eerstelijns verloskundigen en vrouwen die zwanger zijn. Het is een interventie ter preventie en reductie van maternal distress, om zo hopelijk de gezondheid kan bevorderen. Belangrijk voor de eHealth-toepassing was dat het op maat was, toegespitst op de behoefte en omstandigheden en context van een zwangere vrouw", aldus de verloskundige en onderzoeker.

Advies op maat

Fontein: “Wanneer bleek dat een zwangere vrouw kwetsbaar was, kreeg de verloskundige de mogelijkheid om haar naar de website te verwijzen. Verloskundigen hebben door een hoge werkdruk lang niet altijd tijd voor counseling en hulp op maat, maar kunnen wel kwetsbare vrouwen en vrouwen die last hebben van maternal distress identificeren, en daarna doorsturen naar de website.” Een groep van ruim tweehonderd zwangere vrouwen kreeg begeleiding met WazzUp Mama, de controlegroep kreeg reguliere begeleiding. De deelnemende verloskundigen kregen een training om te werken met de website en er werd een richtlijn ontwikkeld. Ook bespraken de deelnemende verloskundigen het onderwerp ook prominenter dan normaal met de zwangeren.

Uit het onderzoek van Fontein blijkt dat de site WazzUp Mama voor zwangere vrouwen een significant positief effect bleek te hebben: ze zaten beter in hun vel dan vrouwen die geen specifieke aandacht voor dit onderwerp kregen van hun verloskundige. “Na het beantwoorden van vragenlijsten via de website kreeg de zwangere een advies op maat: ze kreeg inzicht in de factoren die haar nu uit balans brengen, advies wat zou kunnen helpen om dit te verbeteren, en praktische tips”, aldus Fontein. Dat persoonlijke advies kon de zwangere vervolgens uitprinten en meenemen naar de verloskundige en daarover in gesprek gaan, ook in een eventueel vervolg met andere zorgverleners. “Een digitale koppeling tussen de website en het dossier van de verloskundepraktijk was niet gewenst, omdat de informatie echt behoort tot de zwangere.”

'Dat zal wel goed zijn'

De website WazzUp Mama is ontwikkeld voor vrouwen bij die een eerstelijns verloskundige begeleid worden, die dus geen gynaecoloog nodig hebben voor bepaalde complicaties. “Vrouwen in de studie waren over het algemeen vrouwen eind twintig, waren goed opgeleid, hadden vaak een vaste relatie, met een redelijk goed inkomen - ogenschijnlijk een gewone doelgroep. Dan wordt vaak gedacht ‘Dat zal wel goed zijn’.”

Een factor die vrouwen het meest uit balans brengt tijdens de zwangerschap is het vooruitzicht een kind (erbij) te hebben. "Dat heeft ook te maken met de rol van werkende moeders tegenwoordig en al het hooi op hun vork. Ook bij een tweede kind kan de stress toenemen. En als de vrouw ooit al psychische klachten had gehad, was er meer stress tijdens de zwangerschap. Een van de belangrijkste copingsmechanismes was het praten over je zorgen of problemen. En dan meer met naasten dan met verloskundigen. Dat werd via de site dan bijvoorbeeld ook aangemoedigd."

Hoe gaat WazzUp Mama verder? “De zeventien praktijken die meegewerkt hebben deze toepassing ingebed in hun zorg. Ook is het bij de Academie Verloskunde in Maastricht onderdeel geworden van het onderwijs” vertelt Fontein. Maastricht is slechts één van de drie verloskundigen academies, dus er is ruimte voor uitbreiding. Helaas is de financiering voor de website inmiddels gestopt, dus momenteel staat het stil, aldus Fontein.