eHealth op de werkvloer: robotica verrijkt revalidatietherapie

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Jolande Grotenhuis, fysiotherapeute bij revalidatiecentrum Roessingh.

Revalidatiecentrum Roessingh (RCR) in Enschede behoort tot één van de grootste revalidatiecentra van Nederland. Jolande Grotenhuis werkt binnen het centrum als fysiotherapeute op de afdeling neurologie. Dit houdt in dat ze patiënten behandelt met beroertes en niet-aangeboren hersenletsel, bijvoorbeeld mensen met tumoren of met hoofdletsel na een auto-ongeluk.

Daarnaast is Grotenhuis samen met twee andere collega’s betrokken bij de opzet en ontwikkeling van een speciale virtual reality en robotica ruimte binnen het revalidatiecentrum. Deze ruimte, die het NovaLab wordt genoemd, is gelieerd aan Roessingh Research and Development (RRD), het onderzoekscentrum dat bij het revalidatiecentrum hoort. In dat centrum werken bewegingswetenschappers en biomedisch technologen aan het ontwikkelen en evalueren van innovaties voor de zorg. De input vanuit dit onderzoekscentrum kan sinds eind oktober in de praktijk worden toegepast dankzij het NovaLab.

Groen licht van de directie

Toch leek deze ruimte een paar jaar geleden nog niet zo’n vanzelfsprekendheid. “In 2010 zijn we al eens voorzichtig begonnen in een leegstaande patiëntenkamer met wat robotica apparaten. Eigenlijk was die ruimte alleen veel te klein: er konden normaal gesproken net één of twee bedden in, dus voor groepstherapie was het niet geschikt”, vertelt Grotenhuis. “De directie durfde een grote investering in eerste instantie niet aan, dus moesten wij in dat jaar laten zien dat een speciale robotica ruimte kans van slagen had in ons centrum.

En dat hebben we gedaan. Maar we gaven wel aan: als we dit gaan doen, dan moeten we een grotere ruimte op een beter bereikbare locatie hebben. Vanwege een te beperkt budget is het project vervolgens on hold gezet. Tot begin dit jaar, toen de directie groen licht gaf om een nieuwe ruimte te creëren. We hebben gezocht naar een goed bereikbare, open ruimte, met voldoende vierkante meters. Deze hebben we gevonden op de begane grond, naast het liftenblok. De beoogde ruimte was goed bereikbaar voor ergotherapie en fysiotherapie en was groot genoeg.”

"In de zomervakantie zijn we begonnen met de verbouwing en eind oktober werd het NovaLab officieel geopend. De ruimte is er, de eerste spullen staan er in: nu moet het gebruik van de ruimte gaan groeien”, vertelt Grotenhuis.

Het NovaLab van Roessingh in gebruik

De fysiotherapeute is samen met een collega van RDD en een ergotherapeut een paar uur in de week vrijgesteld om aan de invulling van NovaLab te werken. De drie houden zich, naast het versterken van de samenwerking tussen de research and development afdeling en het revalidatiecentrum, onder andere bezig met het samenstellen van nieuwe trainingen die ‘oude’ trainingsmethodes en nieuwe manieren van oefenen combineren. “We zijn in eerste instantie begonnen met patiënten die therapie gericht op arm-handfunctie krijgen. Bij de huidige arm-handfunctietraining maken we vooral gebruik van conventionele (spel)materialen om het reiken, grijpen en manipuleren te trainen. Die oefeningen blijven we ook nog steeds doen, maar sinds de nieuwe ruimte hebben we de mogelijkheid om deze af te wisselen met robotica oefeningen.”

Meer variatie in de oefenstof

Een voorbeeld van robotica die wordt gebruikt bij revalidatiecentrum Roessingh is de Armeo Boom. “De Armeo Boom is een gespecialiseerd, mechanisch systeem voor gewichtsondersteuning van de arm. Het is een eenvoudig apparaat met een groot bewegingsbereik en gebruiksgemak voor de fysiotherapie en ergotherapie. De software maakt het mogelijk om eenvoudige en meer complexe oefeningen te doen met de Armeo Boom in combinatie met de gewichtsondersteuning van de aangedane arm. Op deze manier kunnen we, in tegenstelling tot voorheen, patiënten met een zeer beperkte arm-handfunctie zelfstandig en intensief laten trainen.”

De reacties van de patiënten op de het NovaLab zijn volgens Grotenhuis erg positief. “De jongeren vinden het, zoals we ook wel hadden verwacht, erg leuk om op deze manier hun therapie in te vullen. Wat wij opvallender vonden is het enthousiasme van de patiënten boven de 65 jaar. Ze vinden het allereerst mooi om te zien wat er allemaal technisch mogelijk is tegenwoordig, maar ze merken ook hoe robotica hun therapie kan verrijken. Ineens kunnen ze, ondanks hun verlamming of beperking, toch veel meer.” Ook voor Grotenhuis betekent de nieuwe ruimte een nieuwe manier van werken. “We hebben veel meer variatie in onze oefenstof, dat vind ik een groot voordeel.”

De Armeo Boom in de praktijk

Een volledige vervanging van ‘gewone’ fysiotherapie zal robotica niet worden, dus daar hoeven de patiënten ook niet bang voor te zijn, legt Grotenhuis uit. “Het kan wel zo zijn dat als iemand normaal vijf keer fysiotherapie krijgt in de zaal, we voorstellen dat we drie keer in de zaal trainen en twee keer naar de robotica ruimte gaan.” Het zou volgens de fysiotherapeute wel goed kunnen dat ze in de toekomst meer arm-handtrainingen in groepstherapie gaan geven in het NovaLab. “Als ik één op één met een patiënt in die ruimte zit is dat duurder dan wanneer we met 2 therapeuten zo’n 6 of 8 mensen tegelijkertijd hun armhand-functie training kunnen laten doen. Wij moeten toch ook gaan bezuinigen.”

Training voor de therapeuten

De reacties van Grotenhuis’ collega’s zijn wisselend. “De een heeft iets meer met technologie dan de ander. Er zijn ook collega’s die zeggen: laat mij maar mooi op de oude manier oefenen. Ik denk wel dat er op den duur meer gebruik van gemaakt gaat worden. De ruimte is nu vlakbij onze oefenzaal, je loopt er zo naartoe. De vorige ruimte zat een verdieping hoger ergens verstopt, weinig therapeuten namen de moeite om daar naartoe te gaan. Het kostte simpelweg teveel behandeltijd. Die drempel hebben we weggenomen. Het is nu onze taak om ervoor te zorgen dat de therapeuten op de werkvloer ook met de apparatuur bekend worden. Als je niet weet hoe het werkt, ga je er ook niet mee aan de slag. In de korte tijd die je hebt met een patiënt ga je niet eerst even uitzoeken wat je precies moet doen.”

Daar ligt dus een belangrijke taak voor Grotenhuis. Samen met haar twee teamleden wil ze onder andere Novalab-trainingen gaan geven.

Daarna moet de ruimte verder uitgebreid gaan worden voor andere vormen van therapie, bijvoorbeeld voor evenwichtsproblematiek of longproblemen, en andere afdelingen, zoals de kinderafdeling. Ook zal de ruimte gebruikt worden voor toepassingen op telemedicine gebied. “Het NovaLab mag een proeftuin worden om dingen uit te proberen. Nu wordt de ruimte twee of drie uur per dag gebruikt, in een ideale situatie brandt er volgend jaar van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat licht.”

Alle afleveringen van eHealth op de werkvloer lezen?