Een huisarts in een inloopkliniek waar je zonder afspraak of via Skype terecht kunt, maar die je wel uit eigen zak betaalt. Is dat een uitholling van de huisartsenzorg? Niet als het aan minister Schippers ligt. Zij liet zich afgelopen weken positief uit naar de Tweede Kamer over de ‘stationsdokter’ op Den Haag Centraal, inloopkliniek CareToGo. SmartHealth vraagt zich af: kan iedereen zo maar een nieuwe (online) huisartsendienst opzetten, of zijn er regels voor innovatie?
Kamerleden Renske Leijten en Henk van Gerven (beiden SP) stelden kritische vragen aan de Minister over de op 1 oktober 2014 (opnieuw) geopende inloopkliniek CareToGo. Volgens Schippers speelt de inloopkliniek, in de volksmond ook wel ‘stationsdokter’ genoemd, in op ‘de vraag van mensen om voor relatief eenvoudige, incidentele medische vragen, laagdrempelig langs te kunnen komen voor een consult’. Bovendien, schrijft de minister, kunnen innovaties ‘bijdragen aan het bevorderen van de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van de zorg’. “Als mensen hier zelf extra voor willen betalen, zie ik niet in waarom dat niet mogelijk zou moeten zijn.”
Als mensen zelf extra willen betalen, moet dat volgens minister Schippers gewoon kunnen
Met die redenering in de hand lijkt de weg ook geopend voor nieuwe online diensten die, voor een vast bedrag per maand, huisartszorg 24/7 aanbieden va e-mail, apps en beeldbellen. Neem als voorbeeld het Amerikaanse HealthTap. Dat bedrijf lanceerde afgelopen jaar de service HealthTap Prime, waarmee consumenten voor 99 dollar per maand dag en nacht beschikking hebben tot een huisarts via hun smartphone. Een initiatief als Constamed durfde die stap nog niet aan, maar waarom zou een betaalde online huisartsendienst ook niet vallen onder de door Schippers gedoogde nieuwe diensten.
SOS Arts
De discussie over de (on)wenselijk van betalen voor huisartsenzorg gaat al veel verder terug dan afgelopen jaar. In 2008 ruziede het medisch establishment met een ondernemer die SOS Arts - een dienst voor een huisarts op afroep - wilde starten. Daarmee werd het beroep huisarts volgens toenmalig LHV-voorzitter Steven van Eijk haast gedegradeerd tot dat van ‘pizzakoerier’. Maar de structurele opkomst van mHealth en eHealth is wel wat anders dan een enkele dissidente zorgondernemer die niet bij de club hoort. De vraag is: blijft het traditionele huisartsen-bastion intact?
CareToGo startte dan wel niet online, maar is wel een blauwdruk van de regels waarmee ondernemers te maken krijgen als ze huisartszorg willen bieden. In april 2014 opende de eerste inloopkliniek van Nederland zijn deuren in
Huisartsenberoep werd haast gedegradeerd tot dat van ‘pizzakoerier’
Den Haag, maar CareToGo moest vrij snel daarna al weer dicht: het was onduidelijkheid of zorg geleverd in de inloopkliniek onder verzekerde zorg zou vallen, en welke tarieven CareToGo kon hanteren. In juli deed de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) – het overheidsorgaan dat tarieven vaststelt – een uitspraak: voor CareToGo geldt een nieuwe tariefbeschikking, de betaaltitel ‘Zorg geleverd in een inloopkliniek’. De zorg van CareToGo valt buiten de basisverzekering: klanten betalen de € 27,25 voor een kort consult uit hun eigen zak. Ook heeft CaretoGo geen contracten met zorgverzekeraars.
Geen vertrouwensband
Een van de veelgehoorde bezwaren van huisartsen is dat een inloopkliniek – net zoals de toenmalige SOS Arts – geen medische voorgeschiedenis kent van een patiënt, en dat de vertrouwensband tussen patiënt en vaste huisarts ontbreekt. Koepelorganisatie Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) benadrukt dat de vertrouwensband van belang is, en dat de patiënt het belangrijk vindt dat de behandelend arts, of de vervangend arts, toegang heeft tot zijn of haar dossier.
Schippers: "In reguliere huisartsenzorg hebben veel mensen ook te maken met vervangers en onbekende huisartsen"
Ook de in 2014 gelanceerde dienst Constamed, waarbij consumenten een vraag kunnen stellen via de app of website aan een huisarts, kreeg kritiek van koepelorganisaties. Huisarts Tatiana Meerkerk-Haanstra zegt in een door de LHV gepubliceerd artikel in mei dit jaar dat ze bang is dat er een ‘informatiecircuit geheel los van het dossier van de eigen huisarts’ ontstaat, wat potentieel gevaarlijk is. “De centrale waarden van ons vak gaan dan verloren. Dat geldt ook voor initiatieven als CareToGo op het station. Zo’n dokter kent de voorgeschiedenis niet, heeft geen langdurige relatie met de patiënt en heeft geen weet van zijn sociale omstandigheden.” Ook zou het ‘shopgedrag’ onder zorgconsumenten in de hand kunnen werken.
Bij de reguliere huisarts heb je ook te maken met vervangers
Schippers is pragmatisch in haar antwoorden aan de Kamer: volgens haar hebben veel mensen ook in de reguliere huisartsenzorg vaak te maken met vervangers en artsen van de huisartsenpost die zij niet kennen en waarmee zij geen vertrouwensband hebben. “Mijns inziens hoeft dit initiatief dus geen consequenties te hebben voor de relatie tussen de patiënt en zijn of haar vaste huisarts.” CareToGo formuleert ook duidelijk dat patiënten met zorgvragen die chronisch of complex van aard zijn, beter naar hun eigen huisarts kunnen gaan.
CareToGo reageert: anonimiteit gewenst
Bertus Altena, ondernemer en een van de oprichters van CareToGo, is blij met de antwoorden van minister Schippers. Naast de particuliere markt richt CareToGo zich ook op bedrijven en de vele expats in Den Haag. De meerwaarde voor bedrijven bij CareToGo is dat een consult minder tijd kost en verzuim door verergering van klachten eerder wordt voorkomen. “Wat vaak gebeurt is dat mensen te lang doorlopen omdat ze te druk zijn, en de drempel net iets te hoog is om langs de huisarts te gaan. Als dat escaleert kan het uitdraaien op verzuim.” CareToGo springt daar op in met laagdrempelige zorg - zonder wachttijden - op de route tussen wonen en werken.
"Die anonimiteit wordt juist gewaardeerd door klanten"
Grote vraag is natuurlijk: hoe druk is het bij de inloopkliniek? Altene: “Het varieert tussen de één en de tien patiënten per dag, waarbij we bij tien patiënten tevreden zijn en met één wat minder. Maar we willen eerst een half jaar draaien, zodat we een consistent beeld krijgen van hoeveel mensen er binnen komen. Op dit moment ben ik gematigd positief.” Volgens Altena werkt CareToGo momenteel aan een marketingcampagne inclusief radio- en televisiespots en een printcampagne, om meer bekendheid te genereren.
CareToGo biedt sinds kort ook consulten via Skype aan (foto: CareToGo)
Altena kent de geluiden van kritische huisartsen, maar brengt daar tegen in dat er vraag is naar de nieuwe service. Onlangs introduceerde CareToGo consults via Skype, waarmee zorgconsumenten op een door hun gewenst tijdstip een huisarts kunnen consulteren. “Wij denken dat daar veel toekomst in zit. In meer dan de helft van de gevallen is er geen fysiek nodig tussen arts en patiënt”, aldus Altena. “We merken ook dat de anonimiteit wordt gewaardeerd. De huisarts uit je dorp of buurt kun je ook weer tegenkomen ergens anders, mensen waarderen juist dat ze een anonieme arts spreken. Ook met Skype ondervang je dat probleem,” zegt Altena.
Gaan we straks betalen voor de huisarts?
Kamerleden Leijten en Van Gerven zijn bang dat CareToGo een voorbode is voor het betalen van reguliere huisartsenzorg, maar Schippers wuift dat weg. “Ik zie niet in waarom dit initiatief een voorbode zou zijn voor het betalen van de reguliere huisarts”, aldus de minister. Voor iedere verzekerde in Nederland is geneeskundige zorg zoals huisartsen die plegen te bieden adequaat geregeld in de Zorgverzekeringswet. Maar hoe zit het met nieuwe, betaalde diensten? Kan iedereen zo maar een nieuwe inloopkliniek of mHealth-dienst starten?
In de Wet Marktordening Gezondheidszorg is in artikel 1 en artikel 16 geregeld dat de NZa de zorg reguleert, en wat onder ‘zorg’ wordt verstaan. “Zorg door huisartsen valt onder deze definities en is dus ook van toepassing op de zorg die CareToGo levert”, verduidelijkt Natasja Wijnbeek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). “In de Wet marktordening gezondheidszorg staat dat je als zorgaanbieder alleen zorg mag declareren onder bepaalde voorwaarden. Zo moet je ingeschreven staan in het BIG register bijvoorbeeld. Daarnaast kun je alleen zorg in rekening brengen waar een prestatie of betaaltitel voor is”, aldus Wijnbeek.
Wie de zorg betaalt maakt geen verschil: een betaaltitel heb je als aanbieder altijd nodig
Kortom: het is verboden voor aanbieders om zorgprestaties in rekening te brengen die niet door de NZa zijn vastgesteld, of om andere tarieven te hanteren dan door de NZa vastgesteld zijn. Of de consument die zorg zelf betaalt, of diens verzekering, maakt dus niet uit: die betaaltitel heb je als aanbieder altijd nodig.
Wel probeert de NZa ruimte te maken voor innovatie. “In de basis kan iedere belanghebbende, zowel zorgaanbieders als verzekeraars, een verzoek indienen bij de NZa tot aanpassing van de regelgeving. De NZa beoordeelt vervolgens in hoeverre een aanpassing wenselijk of noodzakelijk is. De beleidsregel innovatie en de facultatieve prestaties zijn bestaande regels die het makkelijker maken voor zorgaanbieders om een nieuwe vorm van zorg dan wel nieuwe vorm van financiering van zorg te ontwikkelen, zonder dat de NZa hiervoor specifieke regelgeving in het leven hoeft te roepen”, aldus Wijnbeek.
Toekomstige business case
Volgens Erik Schoones, mede-oprichter van Constamed, is het niet de zorgmarkt maar vooral de wet- en regelgeving die beperkend en vertragend werkt. “Voor Constamed staat er een aantal business cases op de plank. Een van de cases – die per medio januari zal worden gelanceerd, is het (deels) laten betalen voor zorg door de zorgconsument.” Nog niet in abonnementsvorm, maar dat is volgens Schoones ook een mogelijke toekomstige business case.
Huisartsen die deelnemen aan Constamed
“Natuurlijk ben ik me ervan bewust dat deze markt zeer in ontwikkeling is”, aldus Schoones. Constamed overlegt dusdanig frequent met NZa en Zorginstituut Nederland (ZiNL) dat ik hoop dat we ‘op tijd’ weten van dit soort ontwikkelingen. Als een andere partij het voor elkaar heeft gekregen dat het beleid wordt aangepast, horen wij dit hoogstwaarschijnlijk ook.”
"De beperking voor het leveren van online consulten komt vanuit richtlijnen vanuit de beroepsgroep"
De betaaltitel voor ‘Zorg geleverd via online huisartsen abonnement’ bestaat in ieder geval nog niet. Wijnbeek van de NZa merkt op dat er vergoedingen zijn voor online consults en e-mailconsults, maar dat de beperking voor het leveren van online-consulten van richtlijnen vanuit de beroepsgroep zelf komt. Ze verwijst naar de richtlijn online-artspatiënt-contact van de KNMG, waarin wordt beschreven aan welke voorwaarden moet worden voldaan voordat zorgverlening online kan plaatsvinden.
Dat document stamt uit 2007 en is voor het laatst bijgewerkt in 2011. Maar een richtlijn is geen wetgeving. De koepelverenigingen van medisch specialisten en artsen zullen de lobby wat steviger moeten inzetten wanneer ze willen meebeslissen over de toekomst van online huisartsenzorg in Nederland. De nieuwe toetreders zullen nu niet zo gemakkelijk weg te jagen zijn als de SOS Arts in 2008.
Meer lezen?
Meer over Constamed op SmartHealth
Voor 75 euro per maand 24/7 toegang tot een huisarts? Niet hier
Eerste inkoopkliniek van Nederland moet sluiten: onduidelijkheid over tarieven
wellicht ook interessant
zeker zijn er argumeneten voor deze initiatieven ; de consument zal de levensvatbaarheid bepalen ; vraag: hoe is de overdracht geregeld want er zal een aantekeing in het patiënten dossier bij de huisarts moeten komen, hoe eenvoudig de klacht en behandeling ook is.; zolang er geen Pat.Informatie dossier is .
Ik zie mezelf helemaal niet als klant van caretogo, maar m'n (MIJN!) dossier gebruiken als argument tegen dit soort initiatieven vind ik een tikje triest. Huphuphup met de ontwikkelingen om een gedeeld, en door mijzelf beheerbaar dossier in te voeren. #PGD of hoe je het ook noemt. Mijn gegevens kunnen nu gebruikt worden om mij te gijzelen, zelfs zonder dat ik ze zelf eenvoudig kan controleren of aanvullen. Dat moet echt snel anders!
Zowel CareToGo als Constamed maken een aantekening en houden een dossier bij van patiënten die van hun diensten gebruik maken. Of die aantekeningen vervolgens gedeeld moeten/mogen worden met de 'eigen' huisarts, dat bepaalt de patiënt: de CareToGo-arts print een brief voor de huisarts indien gewenst.
@Frederieke, dat is natuurlijk mooi, maar het gaat ook om de input: het totale zorgdossier van de patiënt, dat de (be)handelingen van de CaretoGo of Constamed-arts mede bepaalt..