eHealth op de werkvloer: meekijken of de cliënt de oefeningen goed doet

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Ludo van Wijk, arbeidsfysiotherapeut en adviseur arbeid & gezondheid bij Fysergo.

Fysergo is één van de grootste landelijke re-integratiebedrijven van Nederland, gericht op het Arbo curatieve domein, en specifiek op houdings- en bewegingsproblematiek op de werkvloer. Het bedrijf werd in 1994 opgericht, inmiddels werken er ruim 70 professionals in dienst van Fysergo. Ook werkt het bedrijf met een netwerk van 140 aangesloten fysiotherapiecentra waarbinnen de therapeuten volgens de richtlijnen van Fysergo werken. Binnen Fysergo is Ludo van Wijk werkzaam als arbeidsfysiotherapeut en adviseur arbeid & gezondheid.

Een harkenpoppetje met pen en papier

Sinds begin dit jaar werkt Fysergo met Physitrack. Dit online platform biedt Nederlandse fysiotherapeuten, maar ook chiropractors, oefentherapeuten en andere zorgverleners, oefenprogramma’s in de vorm van video’s (ondersteund met tekst en spraak) waarmee cliënten thuis aan de slag kunnen. Aan de achterkant van het programma kan de therapeut meekijken of de cliënt zijn of haar oefeningen (goed) doet.

Van Wijk is vanaf het begin betrokken geweest bij Physitrack als één van de testtherapeuten. “Voorheen ging het zo: als je als fysiotherapeut thuisoefeningen mee wilde geven aan een cliënt, haalde je ergens een afbeelding vandaan waar je een uitleg bij knipte- en plakte en vervolgens meegaf aan de cliënt. Of nog simpeler, in mijn geval: je pakte pen en papier en tekende een harkenpoppetje dat een bepaalde oefening uitvoert. Ik deed de oefeningen voor, we oefenden het samen een keer en dat was dat. Dat werkt natuurlijk ook wel, maar het is erg arbeidsintensief. Je moet iedere keer die oefenschema’s maken. Daarnaast was het lastig om als therapeut grip te krijgen op de therapietrouw van cliënten. Je had geen idee of de cliënt de hele week zijn oefeningen trouw uitvoerde of ze enkel nog een keer deed voordat hij een afspraak had. Daarvoor biedt Physitrack een oplossing.”

Physitrack op de iPad

Als Van Wijk een cliënt met Physitrack wil laten werken, laat hij het platform eerst zien op de computer in de spreekkamer. “Cliënten die enthousiast zijn krijgen vervolgens van mij een mailtje waarin de link staat naar het platform. Daar staat het voor de cliënt opgestelde thuisoefenprogramma klaar en kan hij of zij aan de slag. Er zitten inmiddels honderden video-oefeningen in het programma. Deze zijn allereerst onderverdeeld op aandoening – bijvoorbeeld bovenbeen of knie – en vervolgens of het gaat om acute klachten of chronische klachten. Op basis van deze oefeningen stel ik zelf een programma voor de cliënt samen.”

Doet de cliënt zijn of haar oefeningen wel?

Het vergroten van de therapietrouw is één van de speerpunten van Physitrack. Want dat gaat volgens Van Wijk in Nederland nog vaak mis. “Cliënten krijgen oefeningen mee en ze beloven deze te gaan doen. Vervolgens gaan ze naar huis, doen één of twee keer de oefeningen en vergeten ze vervolgens. Of erger nog, ze gaan helemaal niet met de thuisoefeningen aan de slag: minder dan 30% van de mensen schijnt zich aan hun oefeningen te houden”.

Physitrack draagt op twee manieren bij om de therapietrouw van cliënten te vergroten.  De therapeut kan aanvinken dat cliënten dagelijks een SMS of e-mail ontvangen met daarin een herinnering of ze hun oefeningen al hebben gedaan. Even zo’n seintje blijkt goed te werken, aldus Van Wijk. "Daarnaast zien wij als therapeut of een cliënt daadwerkelijk de oefeningen heeft gedaan en ook hoe het uitvoeren van de oefening is verlopen, omdat Physitrack dit bijhoudt. Merk ik dat een cliënt zijn of haar oefeningen niet heeft gedaan, dan kunnen we daar een gesprek over hebben. Dat kan zelfs direct vanuit Physitrack door middel van mails of sms-berichten. Doet een cliënt de oefeningen niet omdat het pijn doet of hij of zij er toch niet uitkomt, dan kunnen ze dat terugkoppelen via het systeem door op het eind van de oefening aan te geven hoe het is gegaan.”

Wanneer een cliënt meldt pijn te hebben bij een bepaalde oefening, dan krijgt Van Wijk in zijn Physitrack-inbox een bericht met een rode stip erbij (een zogeheten noodstop). De fysiotherapeut kan vervolgens contact leggen met de cliënt en aanraden de oefening minder vaak te doen of een vervangende oefening in te plannen.  “Als de cliënt de volgende keer in de behandelkamer zit, kunnen we gericht ingaan op die bepaalde oefening.”

Handig en verhelderend, maar wel streng

Maar hoe zit het met de werkdruk voor de fysiotherapeuten, neemt deze niet juist toe als cliënten voortdurend via Physitrack tussentijds contact zoeken? Volgens Van Wijk valt dat wel mee. “Het klopt wel dat het contact intensiever is, je reageert immers vaker dan alleen tijdens het consult op vragen of noodstops. Maar je kunt het vergelijken met de inbox van je e-mail. Je kunt ervoor kiezen om altijd direct op mailtjes te reageren of je kunt de nieuwe e-mails opsparen en zelf kiezen wanneer je reageert. Plus, als je door dat tussentijdse mailcontact gerichter kunt werken tijdens het consult in de behandelkamer, verdien je die tijd als het ware weer terug.”

En wat vinden de cliënten van Physitrack? “Qua instructie vinden veel cliënten Physitrack erg handig en verhelderend. Mijn eendimensionale harkenpoppetje is natuurlijk niets in vergelijking met een 3D-filmpje dat cliënten kunnen pauzeren en opnieuw af kunnen spelen.

Daarnaast geven cliënten aan dat ze zich gesteund voelen, omdat ze weten dat de fysiotherapeut meekijkt. Tegelijk hoor ik ook van mensen dat ze het programma wel streng vinden. Sommige mensen stoppen er uiteindelijk mee. Dat raden wij natuurlijk af. Kom eerst nog eens langs om te vertellen hoe en wat, dan kunnen we daarna samen verder kijken.”

Physitrack op de iPhone

De oefeningen die cliënten meekrijgen en hun eventuele mailcontact daarover met de therapeut worden opgenomen in het EPD (patiëntendossier) van Fysergo. “Wij werken met een EPD dat wij zelf hebben gebouwd en ontwikkeld. Het heet CARE, wat staat voor Centrale Aanmelding Registratie en Evaluatie. Alle cliënten die wij zien in de behandelkamer worden aangemeld in CARE, daarin worden hun dossiers bijgehouden, van intake tot outtake. CARE is webbased, je kunt altijd en overal inloggen en informatie over een cliënt bekijken, een behandeling invoeren of communicatie toevoegen. Physitrack is hier dus aan gekoppeld.”

Geheugensteuntje voor thuis

Kijkend naar de toekomst van fysiotherapie, zou het doornemen van de oefeningen in Physitrack ook via de webcam gedaan kunnen worden? “Ik herken inderdaad de stroming van online fysio via de webcam wel.

En een bepaalde groep mensen, met een goed bewegingsgevoel en begrip van hun behandeling, zou het ook wel online kunnen doen. Maar als de afstand te overzien is zeg ik toch ‘loop even langs’. Bovendien hebben we een laag behandelgemiddelde, mensen komen vroeg in hun (beginnende) blessure naar ons toe waardoor de klachten nog beperkt zijn en we vaak aan drie of vier sessies voldoende hebben.”

Een volledige vervanging van fysieke fysiotherapie zal Physitrack dan ook nooit worden. “Dat is ook niet de filosofie van Physitrack. De oefeningen dienen altijd eerst met de therapeut doorgenomen te worden, we zetten iemand nooit zomaar aan de slag. We willen eerst zien welke beperkingen iemand heeft en zien hoe hij of zij de oefeningen doet. Physitrack is een geheugensteuntje voor thuis, geen vervanging voor de therapeut.”

 Alle afleveringen van eHealth op de werkvloer lezen?