Bij het gebruik van eHealth spreken we vaak over hoe gemakkelijk die ene app te gebruiken is, of over het nut van de technologie. Minder wordt er gesproken over het effect dat eHealth kan hebben op de relatie met je huisarts of behandelaar. Zelf merk ik dat het soms moeite kost om mij op te stellen als burger of patiënt 2.0 in de gezondheidszorg. Ik voel me comfortabel bij de gedachte dat mijn arts of behandelaar weet wat goed voor me is. Ik ga liever langs de trombosedienst dan dat ik zelf mijn bloed moet prikken. Kortom, eHealth werkt voor mij niet als disruptive innovation, als een ontwrichtende innovatie.
Disruptive innovations zijn innovaties die een nieuwe markt creëren en uiteindelijk een bestaande markt overnemen. E-mail is bijvoorbeeld een ontwrichtende innovatie, omdat het mensen geheel anders over post heeft doen laten denken – en uiteindelijk heeft het (een groot deel van) de postmarkt overgenomen. Een ontwrichtende innovatie wordt dus op grote schaal gebruikt en heeft een grote impact op bestaande relaties.
Een ontwrichtende innovatie heeft een grote impact op bestaande relaties
Als eHealth een disruptive innovation is, zal een deel van de traditionele gezondheidszorg verdwijnen, omdat wij anders met onze gezondheid om zullen gaan. We gaan bijvoorbeeld niet meer naar de huisarts, omdat we met behulp van internet, apps en andere technologieën ons voorzien van de benodigde informatie, van adviezen en doorverwijzingen tot en met medicijnvoorschriften. De markt van de fysieke huisartsenpost zou verdwijnen, wanneer eHealth ontwrichtend werkt.
Een andere relatie
Relaties veranderen en verdwijnen door disruptieve innovaties. Ook door gebruik te maken van eHealth kan ik relaties ingrijpend veranderen, of eigenlijk vernieuwen. Zo kan ik metingen thuis verrichten en in sommige gevallen zelf een diagnose stellen. Het aantal handelingen dat
Ik ben mijn eigen second opinion
de medicus uitvoert vermindert en ik neem de regie in een gelijkwaardig gesprek waarin ik niet langer alleen maar hoef te luisteren naar wat een professional me vertelt. Ook kan ik het advies van de medicus in twijfel trekken. Ik ben mijn eigen second opinion op basis van de informatie die ik heb verzameld over mezelf, over het advies (de behandeling, het medicijn etc.) en de ervaringen van andere burgers. De relatie tussen mijn arts of behandelaar en mijzelf verandert radicaal.
Einde van het postkantoor
Disruptive innovations hebben de afgelopen jaren enkele markten naar de marges verdrongen, zoals post (door de komst van e-mail) en van fotografie (door de komst van digitale fotografie). De succesverhalen van e-mail en digitale fotografie vergelijken met eHealth is appels met peren vergelijken, omdat in de markten van post en
De band met mijn huisarts is wezenlijk anders
fotografie de persoonlijke relaties en afhankelijkheden heel anders zijn dan in de gezondheidszorg. De relatie die ik heb met het postkantoor of de dame die mijn foto’s ontwikkelt is in veel opzichten wezenlijk anders dan mijn band met mijn huisarts of de specialist bij wie ik in langdurige behandeling ben. Ook de aard van de werkzaamheden verschilt: daar waar die van het postkantoor gestandaardiseerd zijn en relatief gemakkelijk zijn aan te leren, zijn de werkzaamheden van de medicus dat niet. Vaak is er geen standaardproces en kan de uitkomst keer op keer anders zijn.
Er zijn ook voorbeelden van traditionele structuren die nauwelijks omver te werpen zijn door ontwrichtende technologieën, bijvoorbeeld het onderwijs en de rechtspraak. De digitalisering van het onderwijs verloopt relatief traag: de meeste lesstof wordt nog traditioneel aangeboden en leren doen kinderen uit fysieke boeken. En ook in de rechtspraak doen we veel dingen nog op dezelfde manier als twintig jaar geleden. Is de gezondheidszorg een traditioneel bastion, net als de rechtspraak en het onderwijs? Of is de zorgmarkt ook gevoelig voor disruptive innovations, net als de postmarkt en de markt van de fotografie?
Een unieke relatie
De relatie met mijn arts of behandelaar is uniek en bezit een bepaalde intimiteit, een bepaald respect en vertrouwen. Dit vind ik niet terug in mijn relatie met de man in het postkantoor. Wel vind ik dat vertrouwen en respect terug in de relatie met mijn leerkracht of de rechter. Zelfs als ik weet dat technologie deze relaties kan ontwrichten, ben ik terughoudend om die stap te nemen. Uiteindelijk heb ik de medicus nodig. Berichten verzenden en fotoalbums maken kan ik zelf, maar in de gezondheidszorg blijf ik in belangrijke situaties afhankelijk van een medicus.
Is de gezondheidszorg een traditioneel bastion, net als de rechtspraak en het onderwijs?
Gaat eHealth de relatie tussen mij en mijn arts of behandelaar radicaal ontwrichten? Zolang mijn arts en ik het eens zijn dat hij weet wat het beste voor mij is, zal ik niet gauw grijpen naar technologische middelen om mijn arts te mijden, gelijkwaardig te woord te staan of in twijfel te trekken. Die geruststellende woorden tijdens een fysiek bezoek zijn voor mij belangrijker dan het resultaat van een zelftest.
[accordion]
[acc title="Foto credit"]Jim van der Mee (www.flickr.com/photos/lumperjack/)[/acc]
[/accordion]
wellicht ook interessant
Vertrouwen in je arts is natuurlijk prachtig. Echter een arts weet niet alles en kan onmogelijk bijhouden welke ontwikkelingen zich allemaal op medisch gebied afspelen. Bovendien is je arts niet 24/7 beschikbaar en is het wel prettig als je bij zijn afwezigheid geholpen wordt.
Gaat de relatie met de arts verdwijnen? Nee! De relatie gaat veranderen en technologie gaat daarin een grote rol spelen. Bijvoorbeeld de ondersteuning van de arts bij diagnose door het ontsluiten van de kennis met behulp van technologie zodat hij eenvoudig toegang heeft tot de laatste ontwikkelingen en de kennis van andere artsen. Ook kan inzet van technologie thuis zorgen voor een betere toeleiding naar de zorg. Een eerste diagnose kan zorgen dat je niet onnodig naar de arts gaat of juist ongewenst thuis blijft.
In je blog maak je de vergelijking met het onderwijs. Daar gaat het inderdaad langzaam. Te langzaam. We gebruiken nog steeds het model van massaproductie (afkomstig uit de industriële revolutie) om onze jeugd op te leiden. Recente onderzoeken laten zien dat deze manier van onderwijs onze jeugd nauwelijks boeit of motiveert. Als er ergens behoefte aan disruptie is dat wel in het onderwijs.
Je sluit af met dat jij zolang je het met de arts eens bent niet snel zal grijpen naar technologie. Eens of oneens moet daarbij niet de vraag zijn. Het gaat om een effectievere behandeling waarbij de patiënt meer zeggenschap heeft over de tijd en de plaats van de behandeling. Zo kan je in de geestelijke gezondheidszorg door ehealth te gebruiken intensiever contact houden met de patiënt zonder dat deze daarvoor elke keer in de spreekkamer hoeft te zitten. En dat heeft zeker gevolgen voor de relatie die je met je patiënt hebt.
Er zijn veel ontwikkelingen op technologisch gebied die zelfstandig en/of gecombineerd grote veranderingen in de gezondheidszorg tot gevolg zullen hebben (en hopelijk ook in het onderwijs).
Beste Dietmar,
Bedankt voor je uitgebreide reactie! Ik ben het eens met elk van je logische, rationele argumenten om wel te participeren in de eHealth ontwikkelingen.
En juist daar wringt naar mijn mening de schoen: het wel of niet gaan gebruiken van eHealth zal overwegend een emotionele kwestie zijn en voor slechts een selecte groep mensen zal het een rationele kwestie zijn.
Mensen met logische argumenten overtuigen om eHealth te gebruiken zal in de meeste gevallen nauwelijks tot geen effect hebben, althans in mijn opinie.
In mijn blog licht ik zo'n emotionele afweging toe, een persoonlijke afweging. Terwijl mijn verstand zegt dat ik juist gebruik moet maken van alle mogelijkheden en gemakken die eHealth, laat ik mij rustig leiden door mijn onderbuikgevoel, die zegt terughoudend te zijn met het gebruik van eHealth en te vertrouwen op de kennis, kunde en ervaring van de medici.
De manier waarop men nu beïnvloed wordt om eHealth te gebruiken zal slechts een revolutie (of nog langzamer: een evolutie) in de gezondheidszorg veroorzaken, maar zal de gezondheidszorg zeker niet ontwrichten.
Beste Leon,
Ik vind je blog waardevol. Ik werk nu met een groepje mensen een klein jaar aan een startup http://www.openzorg.net. Ik heb met bestaande gebruikers gesproken, onderzoeken gelezen maar nooit zo stil gestaan bij eHealth en de rol van de relatie die iemand heeft met een behandelaar.
Ik denk dat dat wellicht een essentieel item kan zijn bij dit soort gevoeliger onderwerpen. Tevens vind ik disruptie geen doel op zich. Dit is, naar mijn idee, een pr term afkomstig uit Sillicon Valley. Ik denk dat eHealth stap voor stap kleine verbeteringen kan brengen, maar essentieel is luisteren naar de gebruiker en bewijs leveren dat het werkt. Tevens vind ik dat er ook weer een onderscheid zit in de reguliere gezondheidszorg en de geestelijke gezondheidszorg. Waarom zou ik niet een online beeldconsult met een therapeut houden in plaats van daar heen te rijden? Of zie ik dat te simpel?
Beste OpenZorg.net, Beste Misha,
Bedankt voor je reactie. Leuk om te lezen dat mijn blog jouw stil heeft doen laten staan bij een toch niet onbelangrijk aspect van de psychologische literatuur over menselijk gedrag: de houding van voor jou belangrijke anderen (in het Engels: the subjective norm of significant others).
Het antwoord op jouw vraag is daar direct aan gerelateerd. De vraag of er een onderscheid is te maken tussen reguliere gezondheidszorg en de geestelijke gezondheidszorg, op het aspect dat ik in mijn blog behandel, ligt besloten in de mate waarin afnemers van de zorg belang hechten aan de houding van anderen bijv. over het beeldconsult, waar jij aan refereert.
De vraag of je te simpel denkt, kan ik niet beantwoorden. Daarvoor zouden we moeten kijken naar de onderlinge relevantie van beweegredenen die jouw doelgroep heeft om technologie in de gezondheidszorg te gebruiken.
Bijvoorbeeld, wanneer de doelgroep meer waarde hecht aan het gebruikersgemak dan aan de houding van anderen, dan weegt de argumentatie die jij gebruikt (niet meer heen en weer rijden) zwaarder dan die van bijvoorbeeld de therapeut die duidelijk laat blijken geen voorstander van beeldconsult te zijn.
Het lijkt mij interessant daar samen eens over te brainstormen!
De technologische ontwikkeling moet er niet zozeer op gericht
zijn om de arts te mijden of de relatie radicaal te ontwrichten maar wel op
doelmatige inrichting van de zorg. Dit geldt ook voor de interactie tussen patiënt
en behandelaar. Wachten in een wachtkamer, een belspreekuur, speekuren die
overboekt zijn om no show te compenseren, het is niet meer van deze tijd.
Ehealth en vooral Mobile Health biedt de unieke mogelijkheid om zorg te
verlenen op afstand. Hierbij gaat het niet om de fysieke afstand zelf maar vooral
om de mogelijk tot Momentary intervention. Zorg verlenen op het moment dat het
er toe doet. Op basis van sensoren die real time parameters aanleveren. Het is
niet moeilijk voor te stellen dat dit in de behandeling en begeleiding van
juvaniele diabetes het een meerwaarde is als zowel de behandelaar als de patiënt
insulinepomp- en CGM data (continuos Glucose Monitoring) real time beschikbaar
hebben. Niet voor altijd maar zolang het nodig is om samen snel aanpassingen te
kunnen doorvoeren tijdens de instelfase. Begeleiding op afstand naar een
zelfstandig en normaal leven met diabetes en de ondersteunende medische
hulpmiddelen die daarbij horen. Het juiste bericht op het juiste moment naar de
juiste patiënt zal in heel veel behandelingen de kwaliteit van zorg verbeteren.
De belangrijke rol van technologie spreekt hierbij voor zich.
Momentary
intervention: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2800172/