eHealth op de werkvloer: Instagram voor oogartsen

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Tjeerd de Faber, kinderoogarts in het Oogziekenhuis Rotterdam en mede-ontwikkelaar van de hEyeway app.

“Een jaar of zes geleden nam ik voor het eerst een smartphone. Het viel mij direct op hoe makkelijk het is om een smartphone te gebruiken tijdens spreekuur.

Ik werk als kinderoogarts en kinderen zijn altijd een stuk moeilijker te onderzoeken dan volwassenen. Je hebt een aantal apps die bij kinderen goed werken, zoals Talking Tom. Daar kun je tegen praten en dan praat de app één octaaf hoger terug. Kinderen vinden het fascinerend. Als baby’s huilen, huilt Talking Tom met een hoger stemmetje terug. Verbaasd kijken ze naar het plaatje, waardoor ik vervolgens kan kijken of er iets mis is met hun ogen”, vertelt Tjeerd de Faber, kinderoogarts in het Oogziekenhuis in Rotterdam.

WhatsApp is niet veilig

“Verder viel het me op dat de iPhone een uitstekende foto- en videocamera heeft. Daarom heb ik een houder laten ontwikkelen waarmee ik mijn smartphone aan mijn apparatuur kan hangen. Wij werken veel met microscopen. Niet alleen als we opereren, maar ook op de polikliniek. Tijdens het onderzoek kijk je door twee oculairs (lenzen) heen. Voor het onderwijs hebben we daar een zij-viewer bij, waar ook zo’n oculair op zit.

Daarop wordt de houder met de smartphone vast gemaakt, met precies de juiste focus en belichting. Wat ik zie, ziet de smartphone ook. Koppel je de smartphone aan een beeldscherm, dan kunnen de ouders mee kijken. Maar je kunt ook eenvoudig foto’s en video’s maken en deze naderhand nog eens met de ouders bekijken. Tenslotte kun je de foto’s delen met collega’s als je vragen hebt over een patiënt. En dat is prettig, maar dat delen moet wel op een beveiligde manier gebeuren. Je kunt een foto van een patiënt wel via WhatsApp naar een collega sturen voor advies, maar dat is niet veilig. Een ander probleem was de chaos die inmiddels was ontstaan op mijn smartphone. Er stonden inmiddels zo’n 12.000 foto’s op en alles stond door elkaar.”

"Vanuit de behoefte aan het geordend opslaan en beveiligd delen van de foto’s die ik op dagelijkse basis maak, ontstond het idee voor hEyeway. Met deze app kun je foto’s en video’s die je maakt documenteren, door ze een naam, patiëntnummer of geboortedatum te geven en er een diagnose aan toe te voegen. Daarnaast maakt de app – en het online platform – het mogelijk om de foto’s en video’s die je maakt simpel en beveiligd te delen met andere collega’s die ook in hEyeway zitten. Hierdoor is het mogelijk om op een beschermde manier aan tele-medicine te doen.”

Foto’s in de hEyeway

De beveiliging van het platform wordt gewaarborgd doordat een arts, ziekenhuis of instelling alleen hun eigen foto’s kunnen bekijken en anderen toestemming moeten geven als zij een bepaalde foto’s of video willen zien. De app geeft de mogelijkheid om een patiëntnaam, geslacht en geboortedatum in te vullen, maar dat is niet verplicht. Er is een user authentication zodat vreemden niet zomaar bij de informatie kunnen komen en de beelden worden op een beveiligde cloud bewaard. Bovendien wordt alle data op de iPhone gedecodeerd.

De foto’s die gemaakt worden blijven in de hEyeway omgeving. Als bepaalde foto's volgens De Faber wel opgenomen moeten worden in het medische dossier, dan worden deze doorgestuurd naar de ICT- of fotografie-afdeling. Zij importeren de beelden dan in het elektronisch patiëntendossier (EPD). “Omdat ieder ziekenhuis natuurlijk een eigen patiëntendossier heeft, hangt het af van dat systeem of foto’s direct opgenomen kunnen worden in het EPD of dat er nog een bewerking - van het bestandstype bijvoorbeeld - plaats moet vinden."

Een foto genomen via de hEyeway app

De hEyeway app en het online platform zijn ontwikkeld en gefinancierd door Synappz Medical Apps en het Rotterdamse Oogkundig Instituut (ROI). Een arts, ziekenhuis of zorginstelling betaalt €75,- per jaar voor een abonnement op hEyeway. De bijbehorende houder krijgen ze daar gratis bij.

Vorig jaar werd hEyeway geïntroduceerd bij alle Nederlandse oogartsen op het jaarcongres in Groningen. Ruim 300 geïnteresseerde oogartsen meldden zich na deze dag aan voor hEyeway. Zij ontvingen allemaal gratis de houder en een abonnement op hEyeway voor één jaar, op kosten van Alcon Pharma Benelux. Alcon maakte het op deze manier mogelijk om de app te ontwikkelen."

En levert hEyeway inmiddels ook al iets op? “We hebben op dit moment de app alleen geïntroduceerd in de Benelux alwaar Alcon nu het recht tot verkoop heeft. Momenteel zijn we bezig met bekijken of we de dienst kunnen uitbreiden naar andere landen. We krijgen overigens wel regelmatig de vraag vanuit de hoek van de optometristen en opticiens.”

Een paar tientjes vs. 20.000 euro

De hEyeway app en houder hebben de potentie om zorg niet alleen goedkoper, maar ook efficiënter en beter te maken, vertelt De Faber. De houder die hij voor enkele tientjes ontwikkelde, kan bestaande apparatuur van rond de 20.000 euro te vervangen. “Als je een camera geïntegreerd wilt hebben in een microscoop of spleetlamp, ben je vele malen duurder uit. Terwijl je de smartphone er zo aanklikt.

Daarnaast heb je direct een apparaat waarmee je foto’s op kunt slaan, delen en versturen. Als ik normaal gesproken een foto wil laten maken, moet ik de patiënt naar de medische fotografie sturen. Daar moeten dan eerst weer allerlei formulieren ingevuld worden. hEyeway werkt veel sneller, patiëntvriendelijker en beter. Enerzijds maak je meer foto’s, dus documenteer je beter. Daarnaast is het zo dat zeker kinderen vaak bang zijn bij de dokter. Wanneer ik eenmaal hun vertrouwen heb gewonnen en ze onderzocht heb, dan moet dat trucje vervolgens helemaal opnieuw gedaan worden als de fotograaf hun ogen wil fotograferen. De tijd die dat in beslag neemt, wordt nu dus teruggedrongen. Daarnaast is het veel praktischer om zelf alle foto’s te maken en niet uit te hoeven leggen dat ik precies dat en dat puntje op de iris gefotografeerd wil hebben.”

Toch is het ook best wennen om met de hEyeway app te werken, vertelt De Faber. “Kijk, de gemiddelde oogarts is zo’n 46 jaar oud en de oudere garde is nu eenmaal wat minder handig met een iPhone. Je moet dus wel met een smartphone om kunnen gaan en leren hoe de app werkt. Maar daarvoor geef ik dan ook die cursussen. Je hoeft hEyeway overigens ook niet dagelijks te gebruiken. Het gaat er om dat als je iets wilt fotograferen of delen met een collega, dit makkelijk en snel kan.”

Hulp van over de hele wereld

De Faber werkt zelf in ieder geval erg veel met hEyeway. “Niet alleen levert het me meer werkplezier op, het redt ook daadwerkelijk ogen. Ik heb laatst een baby’tje onderzocht en ondanks dat ik al 25 jaar in het vak zit, wist ik niet wat er met haar aan de hand was.

Dus heb ik foto’s gemaakt en deze rondgestuurd naar een aantal gerenommeerde collega’s over de hele wereld. Ik kreeg een stuk of vijftien reacties, waarvan één de juiste diagnose bleek. Zo zie je dat een foto twee baby-ogen kan redden. Overigens heb ik de foto hiervoor wel uit de hEyeway moeten halen, omdat de app en het platform momenteel alleen nog in België en Nederland beschikbaar zijn. Maar er bestaat ook een wereldwijd netwerk van zo’n 800 oogartsen, waarin ik – met toestemming van de ouders – soms foto’s of video’s deel als ik graag een second opinion wil of met vragen zit.”

Eerst zien dan geloven

De app is alleen beschikbaar voor iOS toestellen. “Daar hebben we voor gekozen omdat zo’n 70% van de oogartsen al met een iPhone werkt.” Een CE-markering heeft de app niet, maar dat is ook niet nodig want de app verwerkt alleen de foto’s en diagnosticeert zelf niet. De bijbehorende houder is wel CE-gemarkeerd.

Waarom leent oogheelkunde zich zo goed voor mHealth? Omdat het een enorm visueel vak is, meent De Faber. “Als en oogarts goed naar een oog kijkt, kan hij 98% van de klachten verklaren met wat hij ziet aan het oog.

Slechts 2% kun je niet verklaren omdat het zich net achter het oog bevindt of geen visuele symptomen heeft. Maar dat maakt dit vak dus erg toegankelijke voor digitale beeldvorming. Oogheelkunde is een beroep voor – om in een Bijbelse term te spreken – Ongelovige Thomassen: eerst zien dan geloven. En daar helpen foto’s en video’s enorm bij."

Alle afleveringen van eHealth op de werkvloer lezen? Klik hier