Big Tech versnelt opmars naar zorgmarkt via diensten rond patiëntendossiers

Microsofts miljardenovername van Nuance, de grootste maker van spraakherkenning voor de zorgsector, domineerde deze week het technologie nieuws. Met de overname heeft Microsoft in één klap wereldwijd een voet aan de grond bij artsen en hun systemen voor elektronische patiëntendossiers. Maar ook de andere twee Amerikaanse cloudgiganten, Amazon en Google, laten er samen met Apple, geen twijfel over bestaan dat patiënt en AI de sleutels zijn tot de mondiale markt voor zorgsoftware en aanverwante diensten. Het regende dan ook product aankondigingen in de afgelopen weken.

Een goed voorbeeld van deze trend is de aankondiging van het in Boston gevestigde Beth Israel Deaconess Medical Center dat het gaat meewerken aan een pilot van een door Google ontwikkelde zoekfunctie in het elektronisch patiëntendossier. Met die Google zoektool, Care Studio, kunnen dokters inloggen en door elk ziekenhuissysteem navigeren om de informatie te vinden die ze nodig hebben door een woord, afkorting of zin in de zoekbalk van Care Studio te typen. De tool haalt vervolgens relevante informatie uit het medische dossier van hun patiënt uit meerdere bronnen, waardoor clinici tijd besparen doordat ze een uniform overzicht krijgen van de vitale functies, laboratoria, medicatie en aantekeningen.

In het kader van de pilot zal een groep van 50 artsen en verpleegkundigen de tool beoordelen om de kwaliteit en veiligheid van het gebruik ervan te waarborgen, aldus Google. In 2019 zorgde een soortgelijke samenwerking tussen Google en een andere zorgorganisatie (Ascension) voor bezorgdheid over privacy bij patiënten en clinici, die niet wisten dat bepaalde Google-medewerkers toegang hadden tot patiëntgegevens voor het project. Ascension stelde dat het project conform de Amerikaanse privacy-richtlijnen was en dat Google geen gegevens mocht gebruiken voor marketing- of onderzoeksdoeleinden. Voor dit nieuwe project worden de patiëntgegevens die Care Studio gebruikt opgeslagen in een beschermde omgeving, die is afgeschermd van andere Google-klanten.

Meerdere ijzers in het vuur

Care Studio is een van de vele ijzers die Google, of liever gezegd moederbedrijf Alphabet, in het vuur heeft om zijn toekomstige marktpositie in de zorg te verstevigen. Via zijn research-poot Verily en AI powerhouse Deepmind zijn op zorg gerichte cloud-diensten, maar ook via de overname van Fitbit, schaakt Google op meerdere borden mee. Het lijkt er zelfs op dat Google weer brood ziet in apps waarmee patiënten hun medische dossiers kunnen inzien en organiseren, zo blijkt uit een nieuwsbericht dat het Amerikaanse STAT deze week publiceerde. Net als Microsoft heeft Google eerder een (mislukte) poging ondernomen om een dienst te bieden die we tegenwoordig in Nederland waarschijnlijk een PGO (Persoonlijke Gezondheidsomgeving) zouden noemen. Microsoft HealthVault en Google Health werden met veel fanfare rond 2007 op de markt gebracht als logische aanvulling op de dossiersystemen van ziekenhuizen en huisartsen. Maar de consument zat destijds niet te wachten op zo’n online dienst (later app), en Google en Apple trokken enkele jaren geleden de stekker uit deze initiatieven.

Het was uitgerekend Apple die de draad in 2014 weer oppakte met de introductie van zijn Health app. Ook hier was het idee dat je op je smartphone een veilige plek zou hebben om je eigen medische dossier vanuit verschillende bronnen in eigen beheer altijd bij de hand te hebben. Apple had geleerd van Google en Microsoft dat een samenwerking met ziekenhuizen en hun EPD-leveranciers een cruciale voorwaarde voor succes is. Na een voorzichtige start zijn er inmiddels talloze ziekenhuizen, apotheken en andere zorgaanbieders die een koppeling met de Apple gezondheids-app ondersteunen zodat burgers hun dossiers kunnen importeren. Daarnaast is Apple zelf ook steeds vaker leverancier van medische gegevens. Door de steeds betere sensoren op de Apple Watch worden gegevens over hartslag, slaap, beweging en zuurstofsaturatie ook voor wetenschappelijk onderzoek in en een klinische setting gebruikt.

Via de consument naar het ziekenhuisdossier

Google lijkt dus ook de draad weer te willen oppakken om via de consument toegang te krijgen tot data in diens patiëntendossier bij ziekenhuizen en andere zorgaanbieders, en daarmee tot een onmisbare grondstof voor zijn AI-algoritmen. Volgens STAT News werft Google momenteel ongeveer 300 patiënten voor zijn onderzoek naar medische dossiers van gezondheidsinstellingen en academische medische centra in Noord-Californië, Atlanta en Chicago. Die gebruiken marktleider Epic als hun leverancier van medische dossiers. Het onderzoek staat alleen open voor patiënten die Android-apparaten gebruiken. In een verklaring zei een woordvoerder van Google dat het bedrijf "een gebruikersfeedbackprogramma uitvoerde om functies te testen waarmee gebruikers gezondheidsinformatie kunnen verzamelen van de patiëntenportals van hun provider", en voegde eraan toe dat alle gezondheidsgegevens die als onderdeel van het feedbackprogramma worden verzameld, niet worden verkocht of gebruikt voor Google-advertenties. De informatie wordt versleuteld en opgeslagen in de cloud, aldus de woordvoerder. Ook Amazon had enkele maanden geleden al een nieuwe dienst geïntroduceerd waarmee zorginstellingen data uit hun elektronische dossiers naar een cloud-dienst van Amazon kunnen overhalen ten behoeve van analyses en AI-toepassingen, doordat Amazon alle informatie verzamelt in een datameer en deze automatisch normaliseert voor machine learning.

Niet direct concurreren met EPD-leverancier: toch toegang tot data

Wat de recente nieuwe diensten van Google, Amazon en Microsoft gemeen hebben is dat ze zich niet direct richten op de dossier-software die geleverd wordt door partijen als Epic, Cerner of (in Nederland) Chipsoft. Door toegevoegde diensten aan te bieden die meer waarde uit patiëntdata halen, kunnen ze zonder directe concurrentie met de EPD-leveranciers toch een belangrijker rol krijgen in de opslag en verwerking van medische data. Ze hebben de tijd mee, want in de Verenigde Staten zijn sinds vorige week de zogeheten informatieblokkerings-bepalingen van de 21st Century Cures Act officieel van kracht geworden.

Die nieuwe wetgeving dwingt zorgaanbieders en hun softwareleveranciers om patiënten die dat willen digitaal toegang te geven tot hun eigen medische dossiers. Niet via een portaal, maar door middel van een koppeling (API) die volgens open standaarden werkt. Big Tech toonde zich in de afgelopen jaren een grote voorstander en lobbyist van deze bij wet verplichte openstelling van patiëntgegevens. Het wegnemen van information blocking kan een krachtige impuls zijn voor meer consumentenrecht en meer innovaties, maar het is tegelijk een welkome mijlpaal op de agenda van tech-ondernemingen die voorheen stuitten op de gesloten data-silo’s van zorgaanbieders.