eHealth op de werkvloer: mobiele telefoon vervangt sleutel in thuiszorg

In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Atie Wilkens-Hazenberg, coördinator diensten Thuishotel, de organisatie die de diensten verzorgd van Thuiszorg Zuidwest Friesland.

“Wij zijn de eerste in Nederland die experimenteren met deze - oorspronkelijk Zweedse – vervanging van de sleutelkluis”, vertelt Wilkens. “Wij werken nauw samen met het Hulpmiddelencentrum in Burgum. Zij hebben, omdat ze zochten naar een goede vervanging van de sleutelkluis, contact gezocht met een Zweedse aanbieder, Phoniro Systems. Toen ze besloten een Nederlandse pilot daarmee te gaan draaien, hebben ze ons daarbij betrokken.”

Doelgroep voor inbrekers

De sleutelkluis verving enkele jaren geleden de sleutelbos. In plaats van dat thuiszorgorganisaties zelf een grote bos sleutels in beheer houden en altijd bezig zijn met het halen en brengen van sleutels, met alle ongemakken van dien, werden buiten de huizen van cliënten kastjes opgehangen waar de voordeursleutel in hing. Dat klinkt gevaarlijk, maar de kastjes werden gemaakt van zeer stevig materiaal. Toch brachten de sleutelkluizen problemen met zich mee. Zo’n kluis naast de voordeur toont immers aan dat er iemand woont die hulpbehoevend is. “Het duurt wel enkele minuten voordat je zo’n kluis openbreekt, maar met een koevoet tussen het raam ben je nog sneller. Inbraken voorkom je niet, maar je vergroot wel het risico op een inbraak als je zo’n duidelijk kenmerk ophangt naast de deur. Hier woont een kwetsbaar ouder iemand, de perfecte doelgroep voor een inbreker.”

Een sleutelkluis - deze wordt aan de buitenkant van het huis gemonteerd

Een systeem waarbij ouderen aan de binnenkant van de woning een ontvanger ophangen en de dienstdoende verpleegkundige via een app op haar smartphone naar binnen kan, lijkt een oplossing te zijn. De eigen sloten worden vervangen door cylindersloten – dus ouderen houden zelf wel hun sleutel. De ontvanger kan worden opgehangen zonder schroeven en kan daardoor ook makkelijk weggehaald worden als thuiszorg bijvoorbeeld slechts voor een bepaalde tijd gebruikt wordt.

Inmiddels is een team binnen Thuiszorg Zuidwest Friesland zo’n vier weken aan de gang met het nieuwe systeem. “We hebben een kleine testgroep geselecteerd: bij vijf cliënten zijn thuis de ontvangers bevestigd. Het gaat zowel om cliënten aan wie wij zorg verlenen, als cliënten die personenalarmering dragen waarvoor wij de achterwacht verzorgen - op stand by voor staan. Normaliter staat dit knopje, bijvoorbeeld rond de hals van een patiënt, in contact met een familielid of buren van deze persoon, maar wij merken dat steeds meer mensen beroep doen op een professionale organisatie voor deze achterwacht. Wij zijn nu eenmaal 24 uur beschikbaar en bereikbaar zijn voor incidenten of het verlenen van zorg.”

Voor de ouderen verandert er weinig

De vijf cliënten die nu meedraaien in de pilot reageerden allemaal enthousiast, vertelt Wilkens. “Ik bezocht ze persoonlijk om uitleg te geven over het systeem.

Het leuke was dat ik niemand eigenlijk echt hoefde te overtuigen van deze nieuwe oplossing.” Afgelopen week belde Wilkens weer naar de vijf cliënten in de pilot. “Ik heb ze gevraagd naar hun ervaringen en ze zijn nog steeds enthousiast. Je moet het ook zo zien: voor hen verandert er niet zoveel. Wij vervangen alleen het slot, maar zij houden gewoon een sleutel. Ze hoeven zelf niet met een smartphone in de weer.”

Atie Wilkens

Natuurlijk waren er ook enkele cliënten die liever niet mee wilden doen. “Opvallend genoeg had dat alleen bij niemand te maken met een soort vrees voor technologie. Ze waren zelfs blij dat er iets verzonnen was waardoor die kastjes buiten hun deur weg konden. De redenen die ik hoorde waren voornamelijk dat mensen tijdelijk ergens woonden en binnenkort weer gingen verhuizen of dat ze vonden dat er eerst iets aan hun deur gedaan moest worden, die moest eerst maar eens ophouden met klemmen”. Kortom: de redenen om niet mee te doen aan de pilot ging allemaal over externe factoren, het was niet vanwege de nieuwheid - en daarmee gepaarde spanningen - van technologie.

Koudwatervrees

Maar van de medewerkers in de thuiszorg wordt natuurlijk ook iets verwacht. Gelukkig hebben de meesten al ervaring met smartphones – deze zijn vanuit de organisatie aan alle medewerkers als werktelefoon uitgereikt.

Voor het werken met het nieuwe systeem worden alle thuiszorg medewekers opgeleid. “We hebben op één locatie een system gemonteerd op een deur, zodat medewerkers daar op kunnen oefenen. De app werd gedownload op de telefoons en iedereen kreeg een workshop hoe ze met het systeem om moeten gaan.” Toch merkt Wilkens - vooral bij oudere medewerkers – weleens koudwatervrees. “Maar het leuke is”, vertelt ze verder, “dat de mensen die wel enthousiast zijn over het nieuwe systeem, degene die er nog meer moeite mee hebben er doorheen trekken. Het is mooi om te zien hoe dat zichzelf oplost.” Wilkens kreeg ook veelal postieve reacties op de evaluatie formulieren die ze onder het personeel verspreid had. “Dat is zo’n belangrijke voorwaarde voor het succesvol toepassen van eHealth: zorg dat je medewerkers er ook positief in staan, alleen dan kun je het verder uit gaan dragen.”

Versleutelde namen en adressen

De app die binnen het systeem gebruikt wordt is een oorspronkelijke Zweedse app, vertaald naar het Nederlands en aangepast aan de Nederlandse markt. De app is niet in de Appstore te vinden en is beveiligd met een wachtwoord en code die medewerkers voor gebruik in moeten voeren. Hoewel de smartphones die medewerkers gebruiken alleen voor werk ingezet mogen worden, bestaat natuurlijk altijd de kans dat iemand zijn of haar telefoon kwijt raakt. Met een app vol persoonsgegevens en adressen is dat natuurlijk een groot risico. “Gelukkig is de app zeer goed beveiligd”, vertelt Wilkens. “Alle patiëntgegevens kunnen versleuteld worden. Mocht een zorgverlener zijn of haar telefoon per ongeluk verliezen, dan ziet de vinder slechts een boel onbegrijpelijke codes.”

Een wijkverpleegkundige doet op Omrop Fryslân voor hoe de app werkt

Maar de beveiliging van het systeem gaat nog verder. Iedere keer als een medewerker voor de deur staat en de app gebruikt om binnen te komen, dan moet hij of zij iedere keer een nieuwe versleutelde code invoeren. Volgens de Zweedse bedenkers van het systeem is het zelfs veiliger dan internetbankieren, vertelt Wilkens.

Kinderziektes

Maar wat moet je doen als je smartphone uit is gevallen? Dat is een vraag die direct te binnen schiet bij een systeem zo afhankelijk van technologie. “Daar is inderdaad over na gedacht. In zo’n geval kun je de smartphone van een collega gebruiken, dan voer je alleen je eigen gebruikersnaam en wachtwoord in.”

Pilots zijn bedoeld om de kinderziektes uit innovaties te halen en dat

gebeurt nu dus ook met het smartphone systeem. Een paar dingen zijn de afgelopen weken aan het licht gekomen, vertelt Wilkens. “Sommige mensen hebben een slot op de deur dat niet goed te vervangen is. We zijn daarom begonnen met een studie naar Nederlandse sloten, die zijn toch anders dan de sloten in Zweden. Daarnaast wil men graag een politiekeurmerk, dus dat vraagt ook nog enkele aanpassingen. En dan volgt nog het financiële stuk.”

Sloten vervangen, smartphones: het klinkt inderdaad alsof er best een kostenplaatje aan het nieuwe systeem verbonden is. Op dit moment kan Wilkens daar alleen nog niet teveel over zeggen. “Ik kan wel zeggen dat dit systeem een stuk duurder is dan een kluis aan de muur. Ons management is nu aan het kijken naar subsidies om het systeem betaalbaar te maken. Zo hopen we dat we ons systeem op den duur voor een mooie prijs aan kunnen bieden aan onze cliënten.”

Demo van het Zweedse smartphone systeem

Cliënten mogen zelf kiezen: kluis of ontvanger

Voorlopig verkeert Thuiszorg Zuidwest Friesland met de pilot nog in een testfase. “Hierna kijken we of dit systeem iets is wat we daadwerkelijk op de markt willen brengen. Maar tot nu toe lijkt het allemaal heel positief. We gaan ons experiment nog wel uitbreiden - we zijn nu bijvoorbeeld in gesprek met eigenaren van appartementen waar veel zorgbehoevenden wonen. Daar heb je dus te maken hebt met een centrale ingang, dus dat is ook weer een vak apart.”

"Zodra alle kinderziektes eruit zijn", vertelt Wilkens verder,

"gaan we aan ons hele bestand waar nu nog sleutelkluizen hangen laten weten dat we een nieuwe oplossing hebben.” Maar, zegt Wilkens nadrukkelijk, “cliënten moeten zelf de keuze hebben of ze voor een kastje aan de muur of een ontvanger achter de voordeur gaan. De regie ligt uiteindelijk bij de client: dat is op het moment toch ook wel een beetje een thema in de zorg.”

Alle afleveringen lezen van eHealth op de werkvloer? Klik dan op deze overzichtpagina.