In de serie eHealth op de werkvloer spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth toepassingen. Veel van die technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging. Maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Willem van der Wilt, manager ICT & eHealth bij Saltro.
“In Nederland is 20% van de patiënten chronisch ziek; met het oog op de demografische omstandigheden, de vergrijzing en ongezonde leefstijl, zal die groep alleen maar groter worden. De enige manier om zorg betaalbaarder te houden is patiënten meer zelf te laten doen, onder andere door zelfmanagement, en de rol van de huisarts te veranderen van helpend naar coachend.” Aan het woord is Willem van der Wilt, manager ICT en eHealth bij Saltro, een
"Verander de rol van de huisarts van helpend naar coachend"
centrum dat o.a. (huis)artsen en verloskundigen ondersteunt bij diagnostiek. Van der Wilt is enerzijds verantwoordelijk voor de hardcore ICT van Saltro en is daarnaast betrokken bij verschillende eHealth ontwikkelingen binnen het bedrijf. Volgens Saltro is het van groot belang om patiënten meer inzicht te geven in hun eigen gezondheid en welzijn. Maar een van de voorwaarden daarvoor is dat patiënten ook toegang hebben tot hun eigen medische dossier.
En medische dossiers zijn er genoeg bij het centrum: Saltro verricht laboratoriumonderzoek en functieonderzoeken, zoals ECG’s, fundusfoto’s (oogonderzoek) en echo-onderzoeken. De trombosedienst van Saltro verzorgt de controles, dosering en begeleiding van trombosedienstpatiënten bij het gebruik van antistollingsmiddelen.
Overtuig de sceptici
“Saltro heeft de afgelopen twee jaar haar strategie aangepast”, vertelt Van der Wilt. “Er zijn zoveel bewegingen gaande in de gezondheidszorg en wij zien ook dat eHealth iets groots aan het worden is. Wij hebben onze eHealth strategie opgedeeld in drie fases, waarbij we beginnen met de basis: het neerzetten van de bouwstenen voor eHealth. Het gaat om functionele zaken als een afsprakenmodule, een uitslagenportaal voor zorgverleners, de uitwisseling van uitslagen tussen zorgaanbieders maar ook een uitslagenportaal voor patiënten. Met onder andere de inrichting van dat laboratorium uitslagenportaal ben ik afgelopen half jaar bezig geweest.”
Saltro gelooft zelf zo in een uitslagenportaal voor patiënten dat de ontwikkeling intern wordt gefinancierd. Met een efficiency-slag in de bedrijfsvoering spaart het centrum middelen uit die voor de ontwikkeling van het portaal gebruikt kunnen worden. En voor de inhoud wordt toenadering met huisartsen gezocht. “We hebben zo’n vijftien huisartsen uitgenodigd en ons idee voorgelegd: zouden jullie zo’n portaal willen gebruiken? Waar moet het aan voldoen? Wat vinden jullie belangrijk? De huisartsen in dit eerste testpanel waren allemaal al redelijk op de hoogte van eHealth en hebben een prominente rol binnen hun zorggroep, dus alleen naar hun mening vragen geeft niet echt een objectief beeld. We moesten ons idee ook aan de mensen voorleggen die er sceptisch tegenover staan, daar leer je namelijk veel van. Weerstand is er zeker, er zijn genoeg huisartsen die sceptisch tegenover zo’n portaal staan en de kat uit de boom kijken. Patiënten kunnen de uitslag niet interpreteren, ze gaan rare dingen lezen, ze worden ongerust, ze gaan nodeloos de praktijk lopen bellen, dat zijn de argumenten die Van der Wilt hoort. “Daar ligt dus de grootste uitdagingen: de sceptici overtuigen.”
"Er zijn genoeg artsen die sceptisch tegenover zo’n portaal staan en de kat uit de boom kijken"
De workshops beginnen in 2013 en naar aanleiding van de kennis die Saltro opdoet door de gesprekken met huisartsen wordt er een model uitgewerkt en een prototype portaal ontwikkeld. De twintig meest aangevraagde onderzoeken binnen het laboratorium worden als eerste meegenomen in de pilot. Er ligt nog een grote uitdaging bij de presentatie van uitslagen aan de patiënt, vertelt van der Wilt. “De argumenten van de huisartsen zijn immers gegrond: zonder goede context of referentiewaarden zegt het een patiënt niets als zijn of haar cholesterol 5 is. Daarom hebben we een grafisch model opgezet, waarop we door middel van een kleurenlijn referentiewaarden aangeven. Daarnaast zijn alle uitslagen voorzien van uitgebreide informatie en context waarin die uitslagen gelezen moeten worden. Toch kunnen er natuurlijk altijd complicaties optreden: een glucosewaarde die buiten referentiewaarden valt moet anders geïnterpreteerd worden voor een patiënt met of zonder diabetes.”
Patiënt niet laten schrikken
Op dit moment gaat in de meeste praktijken de uitwisseling van informatie over lab-uitslagen telefonisch. De huisarts laat aan de patiënt weten wanneer hij of zij de uitslagen verwacht en vervolgens kan de patiënt met de dokters-assistent contact opnemen. In die situatie heeft een huisarts dus de volledige regie over wanneer een patiënt te horen krijgt over zijn of haar uitslagen.
"De huisarts bepaalt uiteindelijk zelf wanneer de patiënt zijn of haar uitslag online mag bekijken"
“Die regie willen we hen zeker niet helemaal afnemen, daarom hebben we een aantal interventie mogelijkheden in het portaal gebouwd. Zo kunnen huisartsen zelf bepalen welke groepen uitslagen wel of niet online komen te staan. Er zit er ook een vertragende factor in het programma: zodra de huisarts zelfs de uitslagen heeft, kan hij instellen over hoeveel tijd de patiënt de uitslag kan zien. Je kunt je voorstellen dat een arts verontrustende uitslagen liever eerst overlegt met de patiënt. Dan zetten wij er een tekst bij als ‘de uitslagen worden niet beschikbaar gesteld online, u kunt deze via de reguliere weg bij uw huisarts opvragen’. Maar ook dat is weer tricky: als patiënten eenmaal door hebben dat die tekst slecht nieuws betekent, dan zorgt dat ook weer voor veel verontrusting. Patiënten niet bang maken en van goede informatie voorzien zijn de grootste moeilijkheden om te overwinnen.”
Maar er waren ook andere obstakels in de ontwikkeling van het portaal, al noemt Van der Wilt het liever niet zo. “Ik noem het uitdagingen die opgelost kunnen worden.” Onder andere de koppeling tussen het laboratorium informatie systeem en het portaal vormde zo’n uitdaging. Daarnaast moest er nagedacht worden over wanneer en hoe een patiënt zijn of haar informatie krijgt.
"Obstakels? Ik noem het liever uitdagingen die opgelost kunnen worden.”
“Er zijn natuurlijk nog steeds mensen die geen of beperkt toegang tot een computer met internet hebben. Daarom moeten de andere kanalen ook open blijven, een patiënt moet ook nog steeds telefonisch zijn of haar uitslag kunnen aanvragen. Het zou ook nuttig zijn als er een notificatiemail verstuurd wordt naar de patiënt als de uitslagen online staan.” Patiënten hoeven niet nadrukkelijk toestemming te geven aan Saltro om hun uitslagen zichtbaar te maken via het portaal, aangezien de huisarts, die een directe behandelrelatie heeft met de patiënt, degene is die dat samen met de patiënt bepaalt. Hoewel de huisarts bijvoorbeeld een lab-onderzoek aanvraagt, blijven de uitslagen uiteindelijk eigendom van de patiënt. “Het wordt wel een ander verhaal als een huisarts vraagt of de uitslagen van Saltro doorgestuurd kunnen worden naar een specialist in een ziekenhuis. Dan moet die arts daarvoor, in principe, ook toestemming hebben van de patiënt, wij gaan daar niet over.”
Tenslotte moet ook de veiligheid van het portaal verzekerd worden. Daarvoor liet Saltro een 'ethische hack' uitvoeren: een aangestuurde hack die systemen en netwerkinfrastructuren onderzoekt op beveiligingsfouten die eventuele externe hackers zouden kunnen misbruiken. Die hack leverde een uitgebreid rapport met allerlei aanbevelingen op waar Saltro mee aan de slag ging. Die veiligheidscontroles verlopen voorspoedig: Saltro hoopt de technische validatie van het portaal nog dit jaar af te ronden en het portaal vanaf januari 2014 in de praktijk in te gaan zetten.
Het EPD van Nederland?
Toegang tot het patiënten uitslagportaal moet, in eerste instantie, gaan verlopen via de reguliere sites van huisartsen en gezondheidscentra. Eén van de grote praktijken waar Saltro mee gaat werken is Gezondheidscentrum Maarssenbroek. Dit gezondheidscentrum is enkele maanden geleden met een online portaal gestart waar alle zorgverleners ook digitaal bereikbaar zijn voor patiënten. “Om het zowel voor de artsen – zij zijn immers inmiddels een beetje gewend om met dat systeem te werken – als voor patiënten herkenbaar te houden, komt er op de bestaande site van het gezondheidscentrum een knop waarmee patiënten en artsen naar het portaal gaan om hun uitslagen op te vragen. Dat portaal heeft vervolgens wel de look and feel van Saltro.”
Zou Saltro dan ook het EPD van heel Nederland willen worden? “Zo ver willen we op dit moment nog niet gaan, maar de modellen die we bouwen zijn wel geschikt voor regionale uitbouw. Een landelijk model zou inderdaad mooi zijn. Het zou voor eerstelijns zorg nog efficiënter zijn als ook de uitslagen van het ziekenhuis in het portaal opgenomen zijn. We zijn dergelijke testen al wel aan het doen, bijvoorbeeld met het Sint Antonius Ziekenhuis. De grote vraag blijft dan: hoe gaan we zo’n open portaal vormgeven?”
“Veranderen is altijd moeilijk, dat is een belangrijke les die we hebben geleerd.
"Er zijn vast nog honderden belemmeringen te verzinnen, maar nu gaan we het gewoon doen"
Daarom doen we het rustig aan; we beginnen met simpele eHealth oplossingen en laten artsen daar eerst aan wennen. Huisartsen die al wel enthousiast zijn vragen we hun mening en enthousiasme te delen met hun collega’s, dat werkt nog een stuk overtuigender dan wanneer wij dat doen. Er is nog van alles te doen, de hele zorgketen moet op den duur gedigitaliseerd aangeboden kunnen worden. Daar zitten heel veel haken en ogen aan, maar we zijn begonnen. Op een gegeven moment hebben we gezegd: er zijn vast nog honderden belemmeringen te verzinnen, maar nu gaan we het gewoon doen. Met natuurlijk het voorbehoud dat het veilig, betrouwbaar en met de focus op de patiënt gebeurt.”
Alle afleveringen lezen van eHealth op de werkvloer? Klik dan op deze overzichtpagina
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!