Hulpmix.nl, het veel geprezen boegbeeld van de Nederlandse online hulpsites, heeft geen geld meer en sluit de virtuele poort. Preventieve eHealth toepassingen mogen dan misschien een hot topic zijn op congressen en seminars, in de praktijk wil geen enkele partij de bijbehorende rekening betalen. De zoektocht van directeur Frank Schalken langs gemeenten, verzekeraars, provincies, jeugdinstellingen en andere mogelijke financiers liep uiteindelijk dood. Slecht nieuws voor de hele sector?
Chatten, e-mailen en ervaringen delen op een forum vormen een laagdrempelige vorm van communicatie die goed past bij preventieve zorg. Hulpmix.nl biedt jongeren en jongvolwassenen een platform om anoniem over problemen in uiteenlopende gebieden advies te vragen, informatie te zoeken en contact te leggen. De site is een initiatief van stichting E-hulp.nl. Zonder zelf iets te betalen, kunnen jongeren gebruik maken van deze dienst, en daarmee van preventieve online hulpverlening. Maar daar komt vanaf 1 december een einde aan. Het budget is op, dus wordt de site uit de lucht gehaald. De jaarlijkse kosten voor Hulpmix.nl bedragen 450 duizend euro. Frank Schalken, directeur van stichting E-hulp.nl, licht de 450 duizend euro toe. “Globaal zorgen de mens-uren voor de meeste financiële lasten. Er werken professionele hulpverleners bij Hulpmix.nl en de hulp die wij bieden, met zowel chat- en emailmogelijkheden, is arbeidsintensief. En hulpverleners zijn nu eenmaal duur. Daarnaast heb je natuurlijk ook nog te maken met coördinatie, de bouw en het onderhoud van de website.”
Frank Schalken
Tijdelijke subsidies
De afgelopen jaren hing Hulpmix.nl van allerlei tijdelijke subsidies aan elkaar, vertelt Schalken. Deze subsidies kwamen van particuliere fondsen als het VSB Fonds en Stichting Kinderpostzegels. Bij dergelijke fondsen kun je een aanvraag indienen als je zelf een project hebt. “Maar ze zijn er aan gewend om alleen bij een startend of tijdelijk initiatief betrokken te zijn, daarna verwachten ze dat de reguliere financiers het overnemen. Dat was bij Hulpmix.nl niet het geval. De fondsen die Hulpmix.nl steunden hebben hun financiering nog even gerekt, maar uiteindelijk hebben ook zij besloten ermee te stoppen. En dat is heel logisch.”
Naast financiering uit particuliere fondsen draait Hulpmix.nl ook op het eigen geld dat verschillende betrokken instellingen er in steken. “Helaas was die financiering eind vorig jaar niet meer voor alle instellingen haalbaar. De Bascule, een kinder-psychiatrische instelling in Amsterdam, en Bureau Jeugdzorg Overijssel, moesten eind vorig jaar met hun financiering stoppen en eind november beëindigden ook de laatste twee partijen, Bureau Jeugdzorg Gelderland en GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg) Eindhoven, hun eigen bijdrage. Het is niet meer haalbaar om ergens eigen geld in te steken, terwijl er aan de andere kant bezuinigingen plaats vinden en mensen ontslagen worden.
Wie moet er dan betalen?
Het geld is op, dat is duidelijk, en alle bezuinigingen in en rondom de gezondheidszorg maken het de situatie er niet veel beter op. Maar hoe zou de financiering van online preventieve hulp, à la Hulpmix.nl, er idealiter uit moeten zien?
“Heel in het algemeen is het zo dat gezondheidspreventie het terrein is van de (lokale) overheid en daardoor ook door hen gefinancierd wordt”, vertelt Maarten Loeffen. Tot voor kort werkte Loeffen als manager van het Kenniscentrum en het team Maatschappelijke Participatie bij Spectrum, een adviesbureau en kenniscentrum voor de sociale zorg in Gelderland. “Ook preventief jeugdbeleid (jeugd- en jongerenwerk) is een gemeentelijke taak en wordt dus ook door de gemeente bekostigd.”
Volgens Schalken waren het Ministerie van Volksgezondheid, de zorgverzekeraars, de provincies en de gemeenten dan ook allemaal beoogde partijen om de financiering van de stichting over te nemen. Maar die stap bleef uit.
"Ze vinden het een goed initiatief, maar wijzen voor financiering allemaal naar elkaar"
“De lijst van mogelijke financiers geeft de complexiteit van Hulpmix.nl aan”, licht Schalken toe. “De website bevindt zich op het snijvlak van preventie en behandeling. Daarnaast vervult de site zowel jeugdzorg als GGZ taken. Als je kijkt naar de financiering van die twee activiteiten, dan zie je dat GGZ door zorgverzekeraars wordt vergoedt. Althans: zolang de behandelingen niet anoniem zijn. Jeugdzorg wordt daarentegen vergoedt door provincies, maar alleen voor jongeren uit de eigen provincie. En dat weet je niet als het anoniem is.”
De zorgverzekeraar als geldschieter valt af omdat zij niet denken in populaties, maar in individuele verzekerden. Een verzekerde kan aanspraak maken op een vergoeding voor een behandeling, een anonieme groep niet. Verzekeraars kunnen wel betrokken zijn bij pilots of proeftuinen, maar vervullen daar altijd de rol als tijdelijke financier en kickstarter. En dus niet als structurele financier. De gemeente zou deze taak wel op zich kunnen nemen, zij denkt immers wel in groepen.
Maar om de situatie rondom de financiering en bekostiging van preventieve online hulp nog een stuk gecompliceerder te maken, is er momenteel sprake van een zogeheten transitiefase. Preventie op het gebied van Jeugd GGZ ligt al een tijdje op het bord van de gemeente, maar de verantwoordelijkheid voor de rest van de Jeugdzorg en Jeugd GGZ zal binnenkort hoogstwaarschijnlijk ook bij de gemeente komen te liggen, zo bevestigde de regering afgelopen week nog. Deze transitie (onthoud dat woord) zorgt mogelijk voor nieuwe budgetten, maar ook voor nieuwe samenwerkingsverbanden. Gemeenten en zorgverzekeraars zoeken elkaar in deze nieuwe situatie misschien eerder op, omdat ze er beide bij gebaat zijn wanneer problemen sneller kunnen worden voorkomen en niet verder escaleren. Toch blijft voor de gemeenten het anonieme karakter van Hulpmix.nl een bezwaar. Zorg vanuit de gemeente is immers traditioneel alleen bedoeld voor de eigen inwoners; een onmogelijke voorwaarde voor een publieke website als Hulpmix..
“Heel veel partijen vinden Hulpmix.nl een goed initiatief, maar iedereen blijft naar elkaar wijzen. ‘Misschien moet je eens met hen praten’, stellen ze voor, ‘of misschien kunnen zij wel financieren’. En zo gaat het inmiddels al zeven jaar lang”, vertelt Schalken.
En de overheid dan?
Minister Edith Schippers opende in 2011 het congres Online Hulpverlening. Daar sprak zij over het belang van ICT in de zorg en haalde ze specifiek het onderwerp (anonieme) e-mental health aan. Omdat deze vorm van zorg volgens minister Schippers een belangrijke vorm van eHealth is, gaf ze aan dat ze jaarlijks twee miljoen euro beschikbaar gaat stellen ter aanmoediging van e-mental health. In april dit jaar kwam in het nieuws dat de ministerraad heeft ingestemd met het voorstel van minister Schippers om structurele financiering van anonieme eHealth per 2014 mogelijk te maken. Omdat de nieuwe wetgeving naar verwachting niet klaar zal zijn op 1 januari 2014, geldt er tot die tijd een tijdelijke subsidieregeling.
Minister Edith Schippers
Maar niet iedere vorm van anonieme e-mental health komt voor die subsidie in aanmerking. In het besluit van de minister van 1 september 2013 valt te lezen dat ‘algemene informatie en interventies die behoren tot universele preventie, niet onder deze beleidsregels voor anonieme e-mental health vallen’. Daarnaast staat in het besluit dat ‘de subsidie wordt verstrekt per interventie.
"Evidence based is nauwelijks haalbaar bij anonieme preventieve hulp"
Onder een interventie wordt verstaan een planmatige en doelgerichte zorgdienst of behandeling die met behulp van informatie en communicatietechnologie (ICT) aan een persoon wordt verleend. De interventies moeten bewezen effectief (evidence based) zijn.’ Dat evidence based is volgens Schalken echter een voorwaarde die het Ministerie nauwelijks hard kan maken; er zijn namelijk bijna geen evidence based online interventies in Nederland.
“Hulpmix.nl is daarin als één van de weinige al vrij ver. Wij zijn namelijk opgenomen in de databank effectieve jeugdinterventies van het Nederlandse Jeugd Instituut.” In deze databank is te lezen dat jongeren de site positief beoordelen (94 procent), zich begrepen voelen (87 procent) en vinden dat zij (redelijk) goed geholpen zijn (82 procent) door Hulpmix. “Daarnaast zijn er procesevaluaties en klanttevredenheidsonderzoeken geweest”, vertelt Schaken verder, “die allemaal positieve resultaten opleverden. Maar een evidence based meting met een zogeheten randomized clinical trial, waarbij honderden mensen met en zonder interventies worden gevolgd en met elkaar worden vergeleken, is er nooit geweest. Voornamelijk omdat zoiets heel lastig is bij anonieme, online preventie.”
Het grijze gebied van de e-preventie
Het grote probleem van Hulpmix.nl: het is preventief en anoniem. Preventieve eHealth past niet in de bestaande financieringsstructuur, omdat bekostiging van deze zorg is gebaseerd op behandeling. Zou er bij financiering gekeken worden naar uitkomsten, dan zouden veel preventieve eHealth toepassingen wellicht wel bekostigd kunnen worden.
Maar de mogelijkheid om anoniem te mailen en chatten is een minstens even groot obstakel voor financiering. Er is, aldus Schalken, bewust gekozen om geen enkele vorm van identiteit verplicht te stellen op de website, “omdat we geen drempel willen opwerpen”. Bij anonieme zorg is er dus de extra complexiteit dat niet kan worden aangetoond of er echte zorg is geleverd aan echt bestaande patiënten. En dat is wel een belangrijke eis binnen de huidige bekostigingssystematiek.
De dupe van de transities
Misschien heeft Hulpmix.nl zich teveel gericht op de huidige financieringssystematiek. De gemeenten hebben de taak ‘preventie’ immers al langer op hun bord liggen. Wellicht spelen de bezuinigingen of de huidige transities van overheid naar gemeenten een belangrijke rol. Volgens Sylvia Vlaardingerbroek, een collega van Loeffen en senior adviseur bij Spectrum Gelderland, heeft Hulpmix.nl zijn strepen in ieder geval wel verdiend.
"Hulpmix.nl is de dupe van de transities"
“In mijn visie doen ze goed werk en dat kunnen ze ook aantonen”. “Helaas”, vervolgt Vlaardingerbroek, “vallen ze nu in het gat van de aanstormende transities, waarbij de gemeenten veel meer zorgtaken voor veel minder geld moeten gaan uitvoeren.” Toch gelooft ze dat de transities ook een positief effect kunnen hebben op preventieve zorg. “Als beide zaken, dus zowel preventie als behandeling in handen komen van één regisseur, dan zal de gemeente anders tegen preventie aan gaan kijken. Nu ligt de prikkel nog niet op de juiste plaats en dat is iets waar Hulpmix.nl de dupe van is geworden.”
Ook Schalken benadrukt dat het doodzonde is dat een succesvol project als Hulpmix.nl straks in de prullenbak belandt. “Hoewel de aankondiging van het uit de lucht halen van de site weer voor genoeg telefoontjes en berichten leidden, waren het toch veelal partijen die voor een dubbeltje op de eerste rij wilden zitten. Al onze eigen plannen en opties zijn inmiddels uitgewerkt, dus we moeten het nu hebben van de voorstellen die anderen doen. Maar hun werkwijze moet wel aansluiten op onze uitgangspunten en de werkwijze die wij de afgelopen jaar gehanteerd hebben, anders gaat het niet werken.”
Bronnen
wellicht ook interessant
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!