Hoe staat eHealth in Nederland ervoor? Dat is de kernvraag van de jaarlijkse eHealth-monitor. Op 9 oktober verschijnt de tweede eHealth-monitor 2014 van Nictiz en het NIVEL. TrendITion neemt vast een kijkje achter de schermen en spreekt Johan Krijgsman, manager Monitoring & TrendITion bij Nictiz over de opzet van de monitor.
Mailen patiënten wel eens met hun arts en houden ze hun eigen gezondheidsgegevens bij? Wisselen huisartsen en medisch specialisten elektronisch informatie uit met elkaar en met collega’s? En welke eHealth-toepassingen slaan aan bij huisartsen en specialisten? De eHealth-monitor geeft inzicht in deze en andere vragen.
Het panel is een vinger aan de pols van de Nederlandse zorgconsument
Krijgsman vertelt dat de basis van de nieuwe eHealth-monitor hetzelfde is als vorig jaar: “Een monitor betekent namelijk dat je metingen wil herhalen, om te zien hoe ontwikkelingen zich in de loop van de tijd ontwikkelen.” Minister Edith Schippers en staatssecretaris Van Rijn van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport verwoorden dat op eenzelfde wijze in de recent uitgekomen beleidsbrief eHealth en zorgverbetering. “Wij zien deze monitor als een nulmeting die wij kunnen benutten om volgende metingen mee te vergelijken.”
Onderzoeksmethode
Nictiz en het NIVEL werken met twee onderzoeksmethoden. In 2013 hebben de onderzoekers in een consultatieronde interviews gehouden met eenentwintig stakeholders uit het zorgveld. “Dat leverde interessante inzichten op van mensen uit het zorgveld die dagelijks te maken hebben met eHealth.” De andere methode was een vragenlijstonderzoek onder respondenten uit het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het NIVEL en uit het artsenpanel van de KNMG.
Het consumentenpanel is een vinger aan de pols van de Nederlandse zorgconsumenten. Hoe staan mensen tegenover digitale zorgtoepassingen, willen ze die wel of juist niet? En wat vinden mensen belangrijk: online gezondheidsinformatie zoeken, zorgverleners vergelijken of het bijhouden van een persoonlijk gezondheidsdossier?
Verpleegkundigen en verzorgenden
Helemaal hetzelfde is de monitor natuurlijk niet. Waar de monitor in 2013 primair gericht was op de curatieve zorg, is in de monitor voor 2014 de care ook nadrukkelijk belicht. “We willen ook langdurige zorg onderzoeken in 2014”, vertelt Krijgsman.
Verpleegkundigen en verzorgenden spelen vaak een belangrijke rol bij de implementatie van eHealth
Daarbij is er aanvullend op de onderzoeksopzet van vorig jaar een vragenlijst voorgelegd aan het panel Verpleging en Verzorging van het NIVEL. Uit onderzoek is volgens Krijgsman gebleken dat verpleegkundigen en verzorgenden vaak een belangrijke rol spelen bij de implementatie van eHealth. “We waren benieuwd of we dat terug konden zien in het panel. In hoeverre zijn verpleegkundigen en verzorgenden bekend met toepassingen als medicijndispensers, beeldzorg, toezichthoudende technieken? En gebruiken ze een elektronisch dossier om informatie bij te houden?”
Een ander belangrijk aspect in de eHealth-monitor is de implementatie: hoe breng je een innovatie of nieuwe ICT-toepassing in de praktijk? Krijgsman zegt dat de eHealth-monitor 2014 ‘dankzij de gesprekken met verpleegkundigen meer inzicht geeft hoe eHealth in de praktijk, op de werkvloer werkt’.
Kwantitatieve en kwalitatieve informatie
De consultatieronde is dit jaar vervangen door een andere aanpak, omdat hierin na één jaar weinig verandering te verwachten is. In plaats daarvan hebben de onderzoekers de eerste resultaten van de vragenlijsten voorgelegd aan focusgroepen van zorggebruikers, artsen en verzorgenden.
Zo hebben zij meer achtergrondinformatie verkregen die vervolgens is verwerkt in de interpretatie van de resultaten, ‘als een kwalitatieve toevoeging aan een kwantitatief resultaat’, legt Krijgsman uit. “ Juist door die eerste resultaten voor te leggen aan een focusgroep kun je spiegelen: herkennen jullie dit, wat zit daar precies achter? Zo komen verrassende inzichten naar voren, zoals een mevrouw van tachtig jaar die heel handig is met haar iPad, of ervaringen van chronisch zieken.”
Actuele thema's
De vragen in de eHealth-monitor van 2014 weerspiegelen ook onderwerpen die in het zorgveld momenteel spelen. “Bijvoorbeeld de interesse in het bijhouden van gegevens: dat is nadrukkelijk in de vragenlijst voor zorggebruikers opgenomen. We hebben gevraagd in hoeverre zij zelf informatie bijhouden, en, als ze dat nu nog niet doen, of ze dat zouden willen. En we hebben ook gevraagd naar factoren die mensen kunnen belemmeren om van eHealth gebruik te maken”, vertelt Krijgsman, doelend op actuele thema’s zoals onduidelijkheid rond gegevensuitwisseling en privacy.
Monitor peilt ook actuele thema’s zoals onduidelijkheid rond gegevensuitwisseling en privacy
De eHealth-monitor 2014 besteedt verder ook aandacht aan zelfmetingen, stappentellers en het bijhouden van eigen gezondheidsdata met behulp van bijvoorbeeld apps. “ We zoeken een brede balans tussen verschillende eHealth-toepassingen. Het is ook de bedoeling dat we ontwikkelingen meten die nog niet zo ver zijn, die eigenlijk pas net op gang komen. De ene eHealth-oplossing is de andere niet, sommige gaan sneller dan anderen. Dat proberen we ook zichtbaar te maken.”
Onbekendheid bij zorggebruikers
Een van de conclusies van de eHealth-monitor 2013 was de relatieve onbekendheid van zorgconsumenten met de mogelijkheden op het gebied van eHealth. “In de zorg lijkt het gebruik van ICT voor zorggebruikers nog minder vanzelfsprekend”, schetst het rapport. “eHealth-toepassingen die kunnen helpen bij het actief management van gezondheid en ziekte, zoals het zelf bijhouden van gezondheidsgegevens, worden weinig gebruikt en veel mensen geven aan dat men deze toepassingen niet wil gebruiken of dat men niet weet of men dit wil.”
Volgens Krijgsman spelen zorgverleners een belangrijke rol bij het informeren van patiënten over de mogelijkheden van eHealth. Hij ziet veel zorgverleners dat goed doen. Toch blijft onbekendheid bij zorggebruikers een probleem, erkent hij. “Wij zien dat het best een uitdaging is voor zorgverleners om eHealth-inspanningen onder de aandacht te brengen.”
Bijkomende effecten
In de eerder genoemde beleidsbrief geven de bewindslieden ook aan in komende monitors specifiek te vragen naar het optreden van eventuele nadelige of ongewenste effecten van de inzet van eHealth. Onder die ongewenste effecten wordt bijvoorbeeld verstaan dat mensen op basis van een app onnodig op consult gaan of op basis van misinformatie de inzet van dure technologie verlangen. “Een scenario dat wij specifiek gemonitord willen zien, is een mogelijke ongewenste stijging van kosten door een toename van vraag”, schrijft minister Schippers in de eHealth-brief aan de Tweede Kamer.
Onderzoek naar 'ongewenste stijging van kosten'
Krijgsman noemt dit ‘een buitengewoon interessante kwestie’. “We gaan na de publicatie van deze monitor goed nadenken over hoe we die in 2015 een plek kunnen geven. Het is belangrijk om ook flexibiliteit te houden om de monitor naar aanleiding van actuele thema’s bij te sturen.”
Krijgsman is met een team van Nictiz en NIVEL bezig met de verwerking van de onderzoeksresultaten en het schrijven van de eHealth-monitor 2014. Op 9 oktober verschijnt tijdens het Mobile Healthcare congres de eHealth-monitor 2014.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!