‘De meest basale stappen moeten nog gezet worden’

“Er is enorm veel enthousiasme over quantified self en wearables, maar we hebben de basis infrastructuur - landelijke uitwisseling van medische gegevens - nog niet op orde. Eigenlijk zijn we nog niet aan de meest basale stappen toegekomen.” Dat zegt Nick Guldemond, Associate Professor Integrated Care & Technology aan het UMC Utrecht. Daar geeft hij advies over de rol van technologie in een veranderende maatschappij.

“Zorg is een informatiegedreven proces. Dat maakt informatieuitwisseling een essentieel aspect van een goed functionerend zorgsysteem”, zegt Guldemond. “Alleen dan kunnen alle betrokkenen in elke situatie over de juiste informatie beschikken. Door de gefragmenteerde organisatie van de zorg, het ontbreken van een elektronisch patiëntendossier (EPD) en informatiesystemen die niet met elkaar kunnen communiceren, is dit nu vaak niet mogelijk. De rode lijn in mijn werk is hoe je integrale zorg mogelijk maakt, zowel procesmatig als met gebruik van technologie.”

“Integrale zorg beslaat verschillende gebieden: informatie-uitwisseling, technologie, maar ook beleidsveranderingen en werkprocessen. Ik adviseer organisaties over de ontwikkelingen die op hen afkomen, en hoe je daar als organisatie mee om kunt gaan. Om mee te kunnen gaan in

veranderingen is het belangrijk dat je een open innovatie- en netwerkfunctie hebt”, aldus Guldemond. Dat betekent dat organisaties open moeten staan voor innovaties binnen en buiten de eigen muren.

Informatie-uitwisseling is de sleutel in het slimmer organiseren van zorg, stelt Guldemond. Daar kan er nog een hoop verbeterd worden. “Qua zorg komt Nederland er op allerlei internationale ranglijstjes goed vanaf. Maar het is natuurlijk van de gekke dat een ambulance-broeder bij een aanrijding niet snel kan opzoeken wat jouw ziekte-historie of medicatiedossier is, omdat we die informatie-uitwisseling landelijk nog niet goed geregeld hebben.”

Innovatieafdeling in het ziekenhuis

Guldemond heeft een achtergrond in elektrotechniek en geneeskunde, een combinatie die advies over de toekomst van (ziekenhuis)zorg relevant maakt. “Die achtergrond helpt om de vertaalslag te maken die je nodig hebt om vanuit verschillende perspectieven te kunnen kijken: vanuit het perspectief van de patiënt, vanuit de technologie, vanuit de geneeskunde en vanuit de bedrijfskunde. Het UMC Utrecht wil niet alleen weten met welke medische technologie en innovaties van buiten het ziekenhuis zij rekening moet houden, maar ook hoe een een ziekenhuis er over tien jaar uitziet en welke service het biedt.”

Nick Guldemond: "Bij Medical Field Lab werd geëxperimenteerd met nieuwe technologieën, netwerken met partners buiten het ziekenhuis en nieuwe organisatievormen"

Tien jaar geleden begon hij het Medical Field Lab, een innovatie-afdeling van het UMC Maastricht waar de verbinding tussen het MKB en ziekenhuis opgezocht werd. “We werkten met onderzoekers en artsen nauw samen aan oplossingen, en met een extern netwerk van bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke instellingen. Eerst deden we dat alleen voor voor afdeling orthopedie, later voor het gehele ziekenhuis”, vertelt Guldemond. “Hoe kom je van ideeën of problemen tot een oplossing, en hoe regel je daar geld bij, en welke partners zijn er nodig? Op die vragen zocht Medical Field Lab een antwoord.” Inmiddels zijn er meer Nederlandse ziekenhuizen die een innovatie-afdeling in het leven hebben geroepen waar geëxperimenteerd wordt met nieuwe technologieën, netwerken met partners buiten het ziekenhuis of nieuwe organisatievormen - of een combinatie daarvan.

Kennisdeling in Europa bevorderen

Naast zijn werk bij het UMC Utrecht is Guldemond actief binnen het Active and Healthy Ageing programma, een meerjarig initiatief van de Europese commissie. “De Europese Unie wil kennisdeling tussen lidstaten bevorderen over integrale zorg en eHealth, waaronder het thema valpreventie, en oplossingen delen. Active and Healthy Ageing is een implementatie- en opschalingsprogramma: het gaat niet zozeer om nieuwe oplossingen bedenken, maar om informatie en kennis uitwisselen.”

Als voorbeeld van integrale zorg noemt hij valpreventie bij ouderen. “Ouderen die vallen zijn een groot maatschappelijk probleem: vallen leidt vaak tot ernstige complicaties en hospitalisatie”, zegt Guldemond. “Bij valpreventie is het van belang dat allerlei organisaties en onderdelen met elkaar in verbinding staan. Met bewezen preventieve maatregelen, zoals een beweegprogramma, voedingsadviezen en sociale activiteiten, kan het risico op vallen worden verkleind. Ook multidisciplinaire samenwerking tussen zorgprofessionals en sociaalmaatschappelijke organisaties is een randvoorwaarde. En natuurlijk is technologie - in de vorm van sensoren en monitoring - daarbij ondersteunend.”

Guldemond: “Natuurlijk speelt technologie een belangrijke rol, maar daarnaast heb je beleidsrichtlijnen nodig en afspraken hoe mensen concreet op de werkvloer werken.” Als voorbeeld van kennis en ervaring die binnen de Europese Unie wordt uitgewisseld noemt hij een pilot in Enschede met proactieve huis-aan-huisbezoeken waardoor fragiele ouderen geïdentificeerd werden. De resultaten van die pilot waren positief, en inmiddels wordt de Nederlandse aanpak ook in Groot-Brittannië gebruikt.

Pilots en proeftuinen

Ook in Nederland zouden we nog meer ons best kunnen doen om kennisuitwisseling tussen proeftuinen en pilots te stimuleren, vindt Guldemond. “Nu worden best practices over integrale zorg en technologie onvoldoende uitgewisseld. Ervaringen en modellen voor organisatie en werkwijzes worden niet tot nauwelijks gedeeld. Er zijn veel lokale implementaties, maar opschaling blijft vaak achter en ook uitwisseling tussen regio’s is niet optimaal. Landelijke kaders, lokale implementatie en regionale opschaling; dat lijkt het adagium in Nederland.”

Hij herkent die trend ook binnen de muren van het UMC Utrecht. “Zelfs in ziekenhuizen weet men soms niet wat er intern gebeurt. Bij UMC Utrecht lopen er momenteel tachtig grotere en kleinere eHealth-projecten. Bij kennisinstituten gebeurt ontzettend veel, maar de coördinatie of synergie tussen die projecten is er nog niet. Het zit soms niet in het DNA van organisaties om slim en snel informatie te delen.”

Nieuwe stroom aan data

Gezondheidsinformatie die een patiënt met behulp van technologie zelf verzamelt, gaat het zorgproces veranderen. “De mogelijkheid om zelf metingen te verrichten en data bij te houden heeft een grote meerwaarde voor bijvoorbeeld zelfmanagement bij chronische patiënten. Maar ook om gezond te blijven. Ons gedrag wordt mede gestuurd doordat we ons bewust zijn van onze gezondheid, en technologie maakt dit inzichtelijk. Wel wordt het een grote uitdaging om die informatie te integreren in zorgsystemen. Hoe koppel je de consumentenkant en de formele medische informatiekant op een doelmatige manier aan elkaar? Welke privéinformatie is relevant voor het verlenen van zorg, en hoe sluit een systeem daaropaan? Als je al die bronnen op een goede manier kan koppelen, komt die droom van integrale zorg – waarbij iedereen de juiste informatie op het juiste moment heeft – uit.”

[accordion]
[acc title="Foto credits:"]Powered by Dutch Technology magazine & Tristam Sparks via Flickr[/acc]
[/accordion]