Blog: 'Om klaar te zijn voor de toekomst, moet je niet vooruitkijken'

Als er een nieuw product ontwikkeld wordt ontstaat er vaak wereldwijde gekte. De eerste iPhone? Wereldwijd mensen in een slaapzak voor de Apple Stores. De tablet? Verkooprecord na verkooprecord! De Smartwatch? We kopen het en omarmen het als dé nieuwe baanbrekende innovatie. Maar zijn al die ontwikkelingen wel zo nieuw?

Geloof me: niks is nieuw

In scholingen over innovatie in het ziekenhuis of daarbuiten tref ik altijd een bijzondere mix van innovatoren, early adopters en achterblijvers. Sommigen met een abonnement op de allernieuwste iPhone, soms sceptici en mensen die reserves hebben bij al die nieuwe technologie en hun omgang daarmee. En die geef ik allemaal één belangrijke boodschap mee: om klaar te zijn voor de toekomst moet je niet vooruit willen kijken - maar zover mogelijk in de achteruitkijkspiegel.

Huh?

Al die nieuwe ontwikkelingen zijn helemaal namelijk allesbehalve nieuw. Ze zijn vaak al decennia of eeuwen geleden aan de creatieve geesten van toen ontsproten. We pakken als voorbeeld de smartwatch. Die sierde in de jaren ’40 al de pols van stripheld Dick Tracy, een boevenvanger die dankzij zijn horloge-met-ingebouwde-radio contact had met het hoofdkwartier. Het leidde in 1952 tot een eerste prototype ontwikkeld door Western Electric, om vanuit het ziekenhuis de dokter op te roepen. In 1964 kreeg Dick Tracy een mini-televisie met beeldbelfunctionaliteit om zijn pols, gevolgd door een mini-computer met leugendetector in 1986.

Digitalisering

In de jaren ’80 werden de fictieve (mechanische) oplossingen daadwerkelijk gerealiseerde (punt-) oplossingen. Van polscalculator (Casio, 1980) naar TV-horloge (Seiko, 1982) en van het eerste moderne horloges om hartslag mee te meten (Seiko, 1984) naar horloges om je bloeddruk mee te meten (Casio, 1989). De eerste echte polscomputer? In 1998 ontstond de Seiko Ruputer.

Complete smartwatch?

Ik geef het toe: die puntoplossingen zijn ‘smart’, maar geen complete ‘smartwatch’. In 2012 volgde de eerste echte moderne smartwatch via de Kickstartercampagne van Pebble. In 2015 werd de Apple Watch geïntroduceerd en daarmee was het dé doorbraak van draagbare polstechnologie. De doorbraak van de smartwatch in de gezondheidszorg lonkte: in 2015 schreven de eerste ziekenhuizen een smartwatch voor om te meten, en zorgsystemen een smartwatch voor preventie. Inmiddels dragen meer dan 200 miljoen mensen wereldwijd een slim horloge om activiteiten of slaap te meten, of om andere gezondheidsmetingen uit te voeren.

Maar ondanks dat ongeveer 18% van de Nederlanders een smartwatch draagt, is het nog geen gemeengoed in de Nederlandse ziekenhuiszorg. We plakken patiënten liever vol met stickers en met een holterkastje naar huis om een meting van het hart te doen. We hebben een lijst van bloeddrukmeters die clinici vertrouwen zodat mensen een kwalitatieve bloeddrukmeting kunnen doen. Maar die smartwatch? Die is nog niet écht doorgebroken. En terecht: zolang de kwaliteit van metingen nog onder doet voor de gouden standaard komen de consumentenproducten het ziekenhuis niet makkelijk binnen.

Toekomst

Met de kennis uit het verleden kunnen we wel een extrapolatie naar de toekomst doen. Want die betrouwbare ECG gaat er écht wel komen met de versnelling die we de laatste jaren zien. Dat zal vast ook voor die saturatie- en bloeddrukmeting. In 2010 leek het schier onmogelijk, in 2024 meten smartwatches bijna standaard zuurstofsaturatie. Wannéér weten we niet, maar het zal gaan gebeuren.

De grootste potentie zie ik in de ontwikkeling van de A.I.-stroming van grote taalmodellen. Want als we de smartwatch als digitale assistent kunnen gebruiken die daadwerkelijk handelingen voor ons uitvoert wordt de smartwatch pas écht smart. De schaduw van Dick Tracy uit het verre verleden laten we dan écht achter ons. Of… Volgens mij ben ik ook op een hypetrain gesprongen…

Conclusie

Is de smartwatch nou hét toonbeeld van vernieuwing en zagen we de grootschalige doorbraak van de smartwatch aankomen? Nee, maar dat hadden we wél gekund als we wat vaker in de achteruitkijkspiegel hadden gekeken. Dus rij een rondje in K.I.T.T., binge Star Trek en Back to the Future, lach om de Jetsons en Chriet Titulaer of griezel bij de dystopische beelden van Black Mirror. De toekomst is allang voor ons bedacht… Je moet alleen ver genoeg willen terugkijken.

Jos Knaapen werkt als innovatiefiguur aan de toekomst van Isala en samenwerkingsverband mProve. Als optimistische tech-realist heeft hij één belangrijke missie: het slimmer en leuker maken van het werken in de zorg. Het is tijd dat zorgverleners weer kunnen zorgen voor patiënten, in plaats van voor computers.