TU/e onderzoekt warme technologie bij dementie

Een nieuw onderzoeksproject, onder leiding van de TU Eindhoven, wil het gat verkleinen tussen kunstmatige intelligentie en passende, warme, slimme zorgoplossingen voor mensen met dementie. Volgens de technische universiteit sluiten veel technologieën niet aan op de zorgbehoeften en worden ze vaak ontwikkeld voor ouderen, in plaats van met ouderen. Het onderzoeksproject duurt zes jaar en heet QoLEAD. De TU/e werkt samen met meerdere universiteiten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders.

QoLEAD staat voor Quality of Life by use of Enabling AI in Dementia (QoLEAD). Het project krijgt financiële ondersteuning van de Nederlands Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Via het NWO-programma Leven met Dementie is ruim 3 miljoen euro beschikbaar gesteld. Er gaan verder nog enkele miljoenen naar een onderzoek onder leiding van het Amsterdam UMC, dat in het teken staat van dementie op jonge leeftijd. QoLEAD focust zich op de inzet van data en algoritmes om slimme technologieën te ontwikkelen die aansluiten bij de behoeften van mensen met dementie.

Algoritmes en dementie verbinden

QoLEAD projectleider Wijnand IJsselsteijn: “We willen een brug slaan tussen zorgprofessionals die alles weten van dementie en onze onderzoekers die verstand hebben van algoritmes. De bedoeling is dat ze samen in een proces van cocreatie en codesign op zoek gaan naar oplossingen die écht werken.” IJsselsteijn is tevens hoogleraar bij de faculteit Industrial Engineering and Innovation Sciences aan de TU/e. Hij legt uit waarom kunstmatige intelligentie een belangrijke factor is bij een beter zorgaanbod voor mensen met dementie. “Door het lerende vermogen van kunstmatige intelligentie weten deze tools gaandeweg steeds beter hoe ze mensen kunnen ondersteunen. Denk aan instrumenten die mensen met geheugenklachten helpen dagelijkse dingen te onthouden. Of navigatie, die belangrijke locaties uit de directe omgeving van iemand met dementie intuïtief in kaart brengt”, aldus IJsselsteijn.

Kunstmatige intelligentie is niet verplicht

Overigens zal er niet vanuit een tunnelvisie naar AI zorgoplossingen worden gezocht, zo laat IJsselsteijn weten. “We kijken naar wat mensen met dementie nodig hebben, zowel thuis als in een zorgomgeving. Daarnaast houden we rekening hoe zorgprofessionals in de praktijk werken, en welke technische innovaties daar het beste bij passen. Dat kan ook een heel eenvoudige tool zijn, of misschien wel helemaal geen tool. Uiteindelijk gaat het om de kwaliteit van de zorg. Warme technologie draait om mensen met dementie een eigen stem te geven. In plaats van dat wij bedenken wat goed voor ze is, zoals nu nog vaak gebeurt bij technologische innovaties, bespreken we met hen wat zij zelf willen, wat hún behoeften en uitdagingen zijn.”

Vita-kussen als warme technologie

Een belangrijke rol is weggelegd voor universitair docent Rens Brankaert. Hij is verbonden aan de faculteit Industrial Design en is ook actief als lector aan de Fontys Paramedische Hogeschool. Vorig jaar won hij met zijn onderzoek naar dementie een innovatieprijs via Alzheimer Nederland. Hij noemt het Vita-kussen als goed voorbeeld van een warme technologie voor mensen met dementie. Het oogt als een normaal kussen, maar gebruikers kunnen gekleurde vakken aanraken die persoonlijke muziek en spraakbestanden afspelen. De ontwerpkeuzes werden samen met de doelgroep gemaakt.

Volgens Brankaert is het wel belangrijk dat een dergelijke warme technologie niet wordt ‘misbruikt’ door het zorgpersoneel. “Bij warme technologie gaat het ook om de intentie waarmee je technologie inzet. Je wil bijvoorbeeld voorkomen dat medewerkers het VITA-kussen gaan inzetten als een soort ‘technology pacifier’. In de zin van: hier heb je dat kussen, ga maar in een hoekje zitten en dan ben je een halfuur zoet, en daarna zien we wel weer. Je kunt het kussen ook gebruiken om een gesprek op gang te brengen en het contact te zoeken.”

Breed draagvlak

De TU/e kan rekenen op een breed draagvlak. De universiteit zal voor dit onderzoeksproject samenwerken met de Maastricht University, de Radboud Universiteit, TUDelft, TNO, UMCG, Fontys HS, UT/Tranzo, Rotterdam HS, UU, Vilans, JAIN-TIGNL, Avoord, Zonnehuisgroep Amstelland, Tante Louise, SVRZ Servicecentrum, UMCN/UKON, CZ en VGZ. Andere betrokken partijen zijn Alzheimer Nederland, het Expertise Centrum Dementie & Technologie en EAISI, het AI-instituut van de TU/e.