Met wearables en apps controleren we onze gezondheid. Meten is weten. En dat is interessant voor de consument, voor de techbedrijven en voor de wetenschap. Maar het kwantificeren van de geestelijke gezondheid is minder vanzelfsprekend, tot een aantal jaar geleden. SmartHealth sprak met Alex Strang, eigenaar van de Britse start-up Moment Company en met Olav Krigolson, hoogleraar neurowetenschappen aan de Victoria University in Canada. “De mentale gezondheidsmarkt gaat de komende jaren exploderen met nieuwe bedrijven en innovatieve toepassingen.”
Kijk naar de groei van het aantal mensen met stress, burn-outs en depressies wereldwijd, en het is geen verrassing dat techbedrijven in dit gat springen en zich focussen op onze mentale gezondheid. Bijvoorbeeld met behulp van mindfulness technieken. Is er sprake van een tijdelijk fenomeen of zal het aantal digitale zorgtoepassingen voor de geestelijke gezondheid toenemen?
Meer stress en burn-outs
Een groeiend aantal mensen in Nederland en België heeft te kampen met stress- en burn-outklachten. Onderzoek onder Belgische werknemers toont aan dat tussen 2017 en 2020 het aantal langdurig afwezigen vanwege stress of een burn-out groeide met maar liefst 155 procent. In Nederland lag in 2019 het aantal werknemers met burn-out verschijnselen op 1,3 miljoen. Een burn-out is een combinatie van spanningsklachten, een gevoel van machteloosheid en de onbekwaamheid om dagelijkse bezigheden uit te voeren gedurende minstens een half jaar.
Uit onderzoek van TNO in 2019, in opdracht van het Nederlandse Ministerie van SZW, blijkt dat maatschappelijk gedreven oorzaken steeds vaker worden genoemd bij mensen met een burn-out. Bijvoorbeeld het gebruik van sociale media, die al op jonge leeftijd tot sociale prestatiedruk leiden. Daarnaast zorgen technologische ontwikkelingen en veranderingen op de arbeidsmarkt voor tijd- en plaatsonafhankelijk werken, op basis van hoge taakeisen. Met name gevoed door digitale middelen, zoals de laptop en de smartphone.
Onderzoek naar mindfulness
Een van de manieren om mentale klachten te verminderen is met het toepassen van mindfulness technieken. Mindfulness is een aandachtstraining en vorm van meditatie. De focus ligt op het bewustzijn op een specifiek moment. Een voorbeeld is een ademhalingstechniek. De aandacht ligt op het in- en uitademen met als doel beter om te gaan met fysieke en mentale klachten.
Aan de Harvard Medical School (HMS) wordt gewerkt aan mindfulness gebaseerde meditatie als alternatieve behandelmethode voor depressieve patiënten. Volgens psychologen verbonden aan het HMS werken gangbare behandelmethoden, zoals cognitieve gedragstherapie en antidepressiva medicatie, niet voor elke individuele patiënt. In 2018 bleek uit kleinschalig onderzoek van de Harvard Universiteit dat mensen die elke dag een kwartier mediteren hun bloeddruk kunnen verlagen. Het ging om een combinatie van mediterende technieken, zoals het ontspannen van de spieren en het toepassen van ademhalingsoefeningen.
Zen met een steen
Techbedrijven zien deze trend ook en ontwikkelen apps en producten die kunnen bijdragen aan het terugdringen van stress- en burn-out klachten. Het Britse Moment Company is zo’n start-up die zich richt op consumenten met mentale gezondheidsklachten. Moment Company ontwikkelde de Moment Pebble, een steen die licht geeft en gebruikt kan worden om je hoofd ‘leeg’ te maken. Bijvoorbeeld voor het slapengaan of tijdens een drukke werkdag.
De letterlijke vertaling van Pebble is kiezelsteen, maar de gadget is iets groter. De steen is gemaakt van samengeperst marmerzand en bevat LED verlichting aan de binnenzijde. Met een draadloze oplader laadt de steen op. De gebruiker houdt de Pebble in de handpalm vast en tikt er driemaal op. De Pebble knippert tweemaal kort als teken dat het mindfulness moment start. De gebruiker focust zich met de ogen op de steen en volgt met de eigen ademhaling het ritme van het licht. Zodra het licht feller gaat schijnen adem je diep in. Begint het licht weer te dimmen, dan adem je rustig uit. In totaal hoeft dit slechts een halve minuut te duren, om aantoonbaar rustiger en kalmer te worden, volgens Moment Company.
Medeoprichter Alex Strang van Moment Company kreeg zes jaar geleden zelf last van een burn-out. Hij ziet het als een persoonlijke missie om met korte rustmomenten mensen mentaal gezond te houden. Maar is het wel noodzakelijk om een lichtgevende steen erbij te pakken wanneer de ademhalingstechnieken bekend zijn?
Onderzoek uit 2018 suggereert dat fysieke materiële objecten een positief effect hebben op ons emotionele welzijn. We hechten ons eraan en ze geven een vorm van rust. De Pebble die Alex Strang zelf gebruikt ligt op zijn bureau, als een continue tastbare herinnering om een moment van rust in te lassen. “Regelmatig krijgen we feedback van ouders die aangeven dat zelfs kinderen gebruikmaken van de Pebble. Ze kunnen zich op jonge leeftijd niet goed uiten en zien in de Pebble hun maatje dat ze helpt.” Maar de Pebble heeft ook een andere functie. “Een natuurlijk object doorbreekt ook stressvolle patronen”, aldus Strang. “Bijvoorbeeld die van een smartphone, met steeds werk gerelateerde notificaties en andere stress voedende afleiding.”
Hersenactiviteit meten
Neurowetenschapper Olav Krigolson, van de Victoria University in Canada, is gespecialiseerd in het meten van de hersenactiviteit (EEG). Hij doet onderzoek naar de wijze waarop de hersenactiviteit invloed heeft op de mentale en fysieke gesteldheid. Een van de projecten waaraan hij werkt is voor NASA. In een nagebootste Mars kolonie op een vulkaan in Hawaii onderzoekt hij de mentale stress van astronauten wanneer ze lange tijd geïsoleerd moeten leven. De hersenactiviteit wordt gemonitord, om te bepalen hoe er kan worden ingegrepen bij fysieke en mentale klachten.
Volgens hem bestaat er geen enkele twijfel over de positieve effecten op het lichaam - zowel fysiek als mentaal - door mindfulness en meditatietechnieken. Hij doet regelmatig onderzoek met behulp van nieuwe consumententechnologie, wearables en gadgets. “Ik zie veel techbedrijven die een hoge kwaliteit aan producten ontwikkelen, voor slechts een paar honderd euro. Deze apparaten werken beter dan de vergelijkbare apparaten die ik tien jaar geleden aanschafte voor tientallen duizenden dollars.”
Zelf heeft hij verschillende onderzoeken uitgevoerd met de Canadese Muse wearable. Dit is een hoofdband met EEG-sensoren, die op basis van de hersenactiviteit audiosignalen afspeelt. Zo wordt de gebruiker in een staat van mentale rust gebracht. Volgens Krigolson zal de mentale gezondheidsmarkt de komende jaren exploderen met nieuwe bedrijven en innovatieve toepassingen.
Meten is weten
De data afkomstig uit apps en wearables bieden meer inzicht in de relatie tussen het lichaam en het brein, en geven wetenschappers meer context over een van de meest complexe menselijke organen: onze hersenen.
“Voor de wetenschap is het vergaren van data belangrijk”, aldus Olalv Krigolson. Om meer te weten te komen over de hersenactiviteit is simpelweg meer informatie nodig. “We zien een bepaalde hersenactiviteit wanneer mensen bijvoorbeeld diep nadenken en zich goed concentreren. Maar waarom is dat zo? Bij fysieke parameters, zoals de bloeddruk en de hartslag weten we de ideale waardes. Bij het hoofd is dat lastiger. Is er samenhang? Is er een correlatie? Het ontbreekt op dit moment aan genoeg data.” Daar gaan gadgets en wearables, die zich focussen op de mentale gezondheid, verandering in brengen, verwacht de neurowetenschapper.
Technologie inzetten om data te verzamelen zorgt wel voor een dilemma bij de Britse start-up Moment Company. De start-up biedt een online programma om Pebble gebruikers te ondersteunen. Echter, er ontbreekt een app die het mindfulness gebruik daadwerkelijk meet. Toch zou dit interessante data opleveren. Wat gebeurt er in het hoofd van de gebruiker? Werkt de ademhalingstechniek met de Pebble? Wordt er progressie geboekt? Die gegevens zouden we weer moeten bijhouden op het apparaat dat ons juist stress bezorgt, aldus Alex Strang van Moment Company. Hij demonstreert zelf op overtuigende wijze wat het effect is van de Pebble op fysieke lichaamswaardes. In een YouTube video post draagt hij een HeartMath wearable. Met dit apparaat wordt realtime het hartritme en de hartcoherentie gemeten en weergegeven in een app. Tijdens een ademhalingssessie met de Moment Pebble toont Strang de positieve effecten van meditatie op zijn hartfunctie.
Het belang van data
Volgens Krigolson ervaren universiteiten en onderzoekscentra steeds minder drempels bij het verzamelen van data bij proefpersonen en het opzetten van onderzoeken naar de mentale gezondheid. De beschikbare commerciële apps, gadgets en wearables bevatten beproefde meetinstrumenten, die ook valide zijn voor onderzoekers. Ze zijn bovendien goedkoop aan te schaffen en er kan een grotere steekproef worden gevormd. Proefpersonen liggen immers niet meer aan een monitor met een badmuts vol elektroden en draden, maar kunnen op afstand een wearable dragen.
Er is wel een keerzijde. Techbedrijven stellen meestal niet hun software development kit beschikbaar, waardoor jonge ondernemers en ontwikkelaars moeizaam hun ideeën kunnen uitwerken in bestaande apps en gadgets. Hij ziet meer mogelijkheden wanneer een techbedrijf een percentage van de opbrengst verlangt, in ruil voor toegang tot de software. Zoals Apple bijvoorbeeld doet. Een andere consequentie is dat techbedrijven met wetenschappers gaan concurreren bij het vergaren van data en het publiceren van onderzoek. Wordt de gezondheidsdata vergaard voor het algemeen of het commercieel belang? En zijn de onderzoeksresultaten wel volgens betrouwbare peer reviews geverifieerd?
Met name in de Verenigde Staten zijn e-health start-ups, gericht op mindfulness, booming. Vaak zijn het wearables op basis van EEG technologie. Grote investeringsrondes bieden de kans om te overleven als start-up. Maar het betekent ook dat andere belangen meespelen wanneer durfkapitalisten en investeerders aan boord stappen van start-ups.
Ons brein is een van de meest complexe structuur in het universum. Niet vreemd dus, dat techbedrijven, wetenschappers en consumenten interesse hebben in de combinatie van technologie, mindfulness en mentale gezondheid.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!