Fitbit Sense Review: beter dan de Charge 4 of de Versa 3?

De nieuwe Fitbit Sense is een wearable waarvan mensen een paar jaar geleden zeiden dat die er zouden komen: tjokvol met sensoren die je hartslag, zuurstofverzadiging, temperatuur en stressniveau meten. Technologisch gezien zijn smartwatches als de Apple Watch 6 en de Fitbit Sense indrukwekkende staaltjes van vernuft. Maar helpt al die informatie je om gezonder te leven? Ook na vier weken met de Sense blijft het antwoord voorlopig onbeslist.

Fitbit was ooit de onbewiste marktleider van de gezondheids wearables. Fitbit is een soortnaam voor een armband die je stappen telt, net als Luxaflex en Aspirine, maar de Amerikaanse onderneming wist die voorsprong niet vast te houden. De belangrijkste reden was de verschuiving van slimme armbanden naar slimme horloges. Apple groeide met zijn Apple Watch in de afgelopen jaren uit tot de onbetwiste marktleider in deze markt, en introduceerde vorige maand de zesde generatie van zijn horloge. Maar ook Samsung. Huawei en Xiaomi zaagden vanuit Azië aan het marktaandeel van Fitbit met smartwatches en veel goedkopere stappentellers dan de premium geprijsde producten van Fitbit. Inmiddels staat Fitbit op het punt te worden overgenomen door Google, wanneer de privacy- en mededingings autoriteiten in de VS en Europa daar tenminste groen licht voor geven. Google had al eerder al beloofd dat het de data van Fitbit niet zou inzetten voor advertenties. Dat ging de Europese Commissie niet genoeg om de deal te laten doorgaan.

Wel nieuwe producten

Fitbit bleef niet stil zitten in zijn product-ontwikkeling, en introduceerde sinds de aangekondige overname door Google een aantal nieuwe producten. Begin dit jaar kwam de Charge 4 uit, de meest geavanceerde versie van de oer-stappenteller. Wij concludeerden toen in onze review dat de Charge 4 waarschijnlijk de beste slimme armband op de markt is, maar dat er een grens is aan wat je in zo'n band met een klein scherm kunt stoppen. Voor nog meer functies is de overgang naar een smartwatch met een groter scherm bijna onontkoombaar. De vorige maand geannonceerde Versa 3 (229 euro) en Sense (329 euro) moeten het smartwatch-aanbod van Fitbit weer concurrerender maken. Dat is nodig, want ook Apple zit niet stil met de nieuwe high-end Watch 6 (vanaf 429 euro) en de SE met een instapprijs van 299 euro.

Good looking

De Fitbit Sense en de Versa 3 zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Ze hebben een afgeronde metalen behuizing met een uitstekend leesbaar scherm (ook in de zon). De bediening verloopt via swipes en klikken op een touch-screen en een knop aan de linker zijkant. Dat is geen echte knop zoals op de Apple Watch maar een sensor die met een vibratie aangeeft dat je hebt ingedrukt. Ik vind de positie niet helemaal ideaal, je moet je duim onder een hoek op de kast houden, en het went niet echt. De standaard armband is van het type waarvan het uiteinde door een opening in de band de kliksluiting borgt. Ik zou zelf direct investeren in een klassieke horlogeband, die als optie leverbaar is.

De bediening van de Sense is logisch opgebouwd. Een swipe naar links brengt je bij de verschillende apps, rechts brengt je bij de bediening voor scherm, muziek en niet storen. Met een swipe naar beneden kom je bij je berichten. Via de app kun je andere wijzerplaten installeren en een beperkt aantal apps installeren. In vergelijking met de Apple Watch is het aanbod summier, maar dit is dan ook primair een fitness en gezondheidshorloge.

Zoek de verschillen

Het is nog niet zo eenvoudig om uit te zoeken wat de verschillen zijn tussen de Versa 3 en zijn voorganger de Versa 2 en de Sense. Dat komt omdat Fitbit bepaalde features, zoals zuurstofmeting, pas na enige tijd in de software activeert, terwijl de sensor ook op oudere apparaten al langer aanwezig is. De reden is dat men eerst data wil verzamelen om de nauwkeurigheid van een bepaalde functie te vergroten. Een andere lastigheid is dat bepaalde features alleen toegankelijk zijn wanneer je een premium-abonnement neemt (9,50 euro per maand). Daarmee krijg je bijvoorbeeld meer detail-informatie over je slaappatronen, ademhaling en hartritme, maar ook op maat gemaakte oefenprogramma's.

Qua hardware heeft de Sense een aantal voorzieningen die niet in de Versa 3 zitten: een sensor om een hartfilmpje te maken, een sensor die via je huid stress probeert te meten en een extra temperatuur-sensor. De Sense heeft net als de Versa 3 een nieuw en groter scherm dat desgewenst de hele tijd aan kan staan, hoewel dat wel ten koste gaat van de batterij-tijd. Fitbit positioneert de Sense daarmee als het ultieme gezondheidshorloge. Wanneer het je om het bijhouden van voeding, beweging, slaap en hartslag gaat kun je ook prima uit de voeten met de Versa 3 of de Charge 4. Fitbit's app werkt hiervoor zeker net zo prettig als die van Apple, en beter dan die van de meeste concurrenten. De overzichten zijn clean en overzichtelijk, en je kunt je gegevens goed vergelijken met eerdere perioden. Door het nieuwe, betere scherm - dat altijd aan kan staan zijn - de Versa 3 en de Sense ook bruikbaarder horloges geworden voor de recreatieve sporter. Je kunt tijdens het hardlopen makkelijker zien wat je hartslagzones, gemiddelde snelheid en afgelegde afstand zijn, om maar wat te noemen. Maar zoals gezegd: al die sterke eigenschappen van de Fitbit familie heb je ook in de goedkopere modellen. Je koopt een Sense omdat je geïnteresseerd bent in de gezondheidsfuncties die verder gaan.

Een heel arsenaal aan sensoren

ECG, SPO2 en EDA

De mogelijkheid om een ECG (hartfilmpje) te maken is niet uniek voor Fitbit. Ook Apple, Withings en Samsung bieden zo'n optie. Een leek kan vanzelfsprekend niet beoordelen of er iets vreemds te zien is op zo'n filmpje. Dat doet de kunstmatig intelligente software, en dan nog voor een heel specifiek domein, namelijk atriumfibrilleren, een type hartritmestoornis. Er zijn veel andere hartproblemen mogelijk, maar die detecteren de genoemde smartwatches niet. Je kunt wel een waarschuwing krijgen wanneer je hartslag boven of onder een bepaalde ingestelde grenswaarde komt. Het maken van een hartfilmpje gaat super eenvoudig.

Je kiest de functie op het touchscreen en houdt duim en vinger op de twee hoeken van de metalen behuizing. Na 30 seconden krijg je de melding dat de opname is gelukt en of er sprake is van een normaal ritme of een afwijking. Je kunt vervolgens een PDF van het ECG naar je huisarts of cardioloog doorsturen.

De vraag is natuurlijk of je dokter wel zit te wachten op zo'n PDF van je Fitbit, ongeacht hoe goed zo'n horloge is in het daadwerkelijk detecteren van atriumfibrilleren (uit diverse studies blijkt dat ze daar wel behoorlijk goed in beginnen te worden). Wanneer je met je huisarts of specialist in het kader van medische behandeling afspreekt de Fitbit te dragen en zo'n ECG opstuurt wanneer je voelt dat iets niet in orde is, dan valt zo'n functie beter op zijn plek. Dat neemt niet weg dat de meeste huisartsen de waarschuwing van je Fitbit wel degelijk serieus zullen nemen. Ze zullen echter (nog) niet vertrouwen op de klinische betrouwbaarheid, en je doorverwijzen naar een cardioloog.

Er zijn ook enthousiaste dokters. "Het is spannend om te zien wat de Apple Watch tegenwoordig allemaal kan, en dat het vroegtijdig mogelijke hartritmestoornissen kan signaleren. Tegenwoordig hebben ongeveer 11 miljoen mensen in Europa last van atriumfibrilleren, de meest voorkomende hartritmestoornis. Wanneer consumenten zelf een ecg kunnen maken en hun pols kunnen opnemen, kan dit in Europa een krachtig middel worden om hartproblemen te helpen voorkomen en genezen. Dit is een grote stap voorwaarts, een enorme kans om patiëntenzorg te vernieuwen en te verbeteren”, zei bijvoorbeeld professor Martin Cowie, hoogleraar cardiologie en voorzitter van de Digital Health Committee van de European Society of Cardiology, bij de introductie van de ECG functie van de Apple Watch. Of jouw huisarts er ook zo over denkt is daarmee natuurlijk niet gezegd.

SpO2

Fitbit introduceerde een sensor om het zuurstofgehalte (SpO2) van je bloed te meten al eerder in de Charge 3 en de Charge 4. In een recent artikel op SmartHealth gaan we dieper in op het vermeende nut van zuurstofmeting door wearables. Zuurstofsaturatie wordt uitgedrukt in een percentage. Voor gezonde mensen is een waarde van 95 tot 99% zuurstofsaturatie normaal. Een waarde onder 90% wordt desaturatie of hypoxemie genoemd. Als de zuurstofsaturatie onder de 80% zakt, kan er gezondheidsschade aan organen optreden.

Je krijgt bij de Charge je geschatte zuurstofverzadiging niet te zien als een percentage, maar als een grafiek bij je slaapgegevens. Zolang die groen blijft is er niets aan de hand, wanneer die rood wordt dan kan dit betekenen dat je ademhaling tijdens je slaap wordt verstoord. Fitbit raadt dan aan een arts te raadplegen. Ook in de Sense kun je je saturatie alleen gedurende je slaap je geschatte saturatie meten. Dat is een verschil met de Apple Watch en andere smartwatches. De Saturatie-app van Apple meet de hele dag door regelmatig je saturatiewaarde als metingen op de achtergrond zijn ingeschakeld, maar je kunt ook op elk moment zelf een meting uitvoeren. Fitbit zegt dat nachtelijke metingen beter werken, maar wanneer je met een saturatiemeter van een paar tientjes op je vingertop op elk moment je SpO2 percentage kunt meten, voelt een nachtelijke meting als een halve oplossing. Dat de pols minder betrouwbare metingen oplevert dan je vinger is uitlegbaar, maar dat neemt niet weg dat ik overdag metingen zou willen doen. Wat vervelender is: de zuurstofmeting wekt alleen wanneer je een specifieke wijzerplaat hebt geactiveerd. Die is op zich niet lelijk, maar ook hier heb je toch het gevoel dat Fitbit technische compromissen heeft moeten sluiten.

EDA (electro-dermale activiteit)

We zweten niet alleen tijdens inspanning om warmte kwijt te raken, maar ook als gevolg van angst, opwinding of stress. Dat gebeurt onbewust, het is een functie van ons autonome zenuwstelsel. Dit 'emotionele zweet' beïnvloedt de elektrische geleiding van je huid, vooral in je handpalmen en voetzolen. In psychologische laboratoria is in de afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen stress en de zogeheten electro-dermale activiteit (EDA): de voortdurende verandering in de geleiding van je huid. Daarvoor gebruiken ze gespecialiseerde klinische armbanden met sensoren.

Fitbit is de eerste grote aanbieder die een EDA-sensor op een consumenten smartwatch aanbiedt. De sensor is verwerkt in de metalen behuizing, en je meet je EDA door het horloge met je handpalm te bedekken. Het gebeurt dus niet continu, je moet de smartwatch-app activeren en vervolgens zo min mogelijk bewegen. Je kunt de EDA 'los' meten, of in een begeleide sessie met een mindfulness oefening.

Met de uitkomst van de meting kun je niet echt uit de voeten. Fitbit meldt je het aantal EDA-responsen tijdens een sessie, en zegt "dat je EDA-responsen over het algemeen afnemen wanneer je kalmer bent." Je EDA-activiteit wordt ook meegenomen als onderdeel van je algemene stress-score, naast slaapgedrag, hartslag en activiteit. In het kader van een huiskamerexperiment deed ik drie keer de EDA-test: eerst met een mindfullness oefening (links), toen tijdens het bekijken van een horrorfilm (midden) en vervolgens liet ik mijn partner met de Sense en de ogen dicht naar een horrortrack luisteren op de koptelefoon, met de waarschuwing dat ik haar zou laten schrikken (rechts):

Mindfulness (links) versus horrorfilm (midden en reachts): duidelijk meer stress

Dat er meer EDA-responses zijn als je spanning ervaart lijkt logisch, maar hoe je dat correleert met je algemene stress-niveau is nog niet zo eenvoudig. Eric Friedman, medeoprichter en CTO van Fitbit, is daar eerlijk over in een recent interview met Wired. "Helaas kunnen blije stressreacties zoals 'ik ben net verloofd' en de echt negatieve stressreacties zoals 'ik kijk een echt angstaanjagende film' in feite soortgelijke fysiologische reacties opwekken", zegt Friedman. Door het combineren van EDA met andere meetgegevens kun je wellicht verder komen, maar Friedman zegt in het interview tussen de regels door dat we nog ver af zijn van een universeel bruikbare stress-score. Friedman denkt dat het meten van 'verstoringen' tijdens begeleide EDA sessies (maximaal 60 minuten) één van de handigste functies is. "Wat we proberen te laten zien, wanneer mensen deze bewuste meditatie doen, is wat hun niveau van verstoring is en hoe ze dat meten in de loop van de tijd? We zeggen niet of het een goede storing of een ernstige storing is, het is gewoon een storing."

Gezondheidscijfers en stress

De vele sensoren van de Sense hebben deels een nieuwe plek in de app gekregen onder de noemer gezondheidscijfers. Je moet daarvoor wel een Premium abonnement nemen (je kunt dat 90 dagen gratis uitproberen). Daarin zie je grafieken met:

• ademhalingsfrequentie
• hartslagvariabiliteit
• huidtemperatuur
• zuurstofverzadiging
• rusthartslag

Je rusthartslag is een bekende meting die inmiddels in vrijwel alle wearables en smartwatches beschikbaar is. De andere meetwaarden worden in specialistische sensoren en apps voor bijvoorbeeld sporters al wel gebruikt, maar ze zitten toch voornamelijk nog in het medische domein. En dat is ook precies het probleem ermee. Een dokter kan in een in behandelrelatie met een patient (met een historie) waarschijnlijk wel enige duiding geven aan de ontwikkeling van bepaalde meetwaarden (en zelfs dat lang niet altijd).

Wat kan ik er mee?

Maar met de cijfers op zich kun je eigenlijk niets. In het geval van je gewicht kun je nog bedenken dat het te hoog is, en dat je perspectief is dat je wilt afvallen. Maar wanneer met hartslagvariabiliteit oploopt van 22 naar 60 en weer terug? Is dat erg, of juist niet? Hoe erg? Moet ik er wat aan doen? Wat zijn normale variaties in je lichaamstemperatuur? Fitbit geeft niet meer dan extreem algemene informatie, want wil niet op de stoel van de dokter gaan zitten (met alle aansprakelijkheden die daar bij horen). Het kan ook tot verwarring leiden. Ik krijg opeens een meetwaarde voor mijn zuurstofgehalte: 95 procent tijdens mijn slaap. Normaal, volgens Fitbit. Maar wanneer ik met zo'n vinger-meting mijn SpO2 meet heb ik bijna altijd 98,99 of 100. Dan moet je dus wel weten dat je SpO2 kennelijk daalt als je slaapt. Is die 95 of 96 procent dan wel OK als je slaapt? Bij mij roept zo'n meting dus meer vragen op dan hij beantwoordt. Op zich is dat niet altijd slecht, want zo'n zoektocht zou je tot nieuwe inzichten in je gezondheid kunnen leiden.

Stress van de stress-meting?

Fitbit gebruikt de diverse metingen ook voor een andere score: stressbeheersing. Dat is een getal tussen o en 100 dat aangeeft in hoeverre je lichaam tekenen van stress vertoont. Hoger is beter: want dat betekent minder tekenen van stress, ofwel een betere stressbeheersing, aldus Fitbit. De score wordt samengesteld uit drie onderdelen: je reactievermogen, je dagelijkse inspanning en je slaappatronen. Voor slaapkwaliteit schat Fitbit je eventuele slaaptekort, rusteloosheid en REM en diepe slaap. Meer beweging is over het algemeen goed, maar Fitbit probeert ook in te schatten of je geen vermoeidheidsverschijnselen hebt als gevolg van overtraining. Dat is immers lichamelijke stress. Bij 'reactievermogen' zoekt Fitbit naar signalen die je autonome zenuwstelsel kan afgeven bij positieve of negatieve stress: minder variatie in je hartritme (HRV), hogere rusthartslag (overdag en 's nachts) en de metingen van de EDA sensor. Wanneer je al die subscores combineert dan kom je tot onderstaande overzichten:

Je ziet je stress-beheersingsscore per dag in het middelste scherm. Zondag was volgens Fitbit duidelijk de minste ontspannen dag (score 59), dinsdag en woensdag scoorden een stuk beter (score 89 en 87). De eerste goede vraag is natuurlijk: voelde ik me zondag (score 59) meer gestresst dan op de woensdag waarop ik dit artikel schrijf . Het antwoord is nee: zondag was voor mijn gevoel een rustige ontspannen dag. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat mijn lichaam niet meer stress-signalen zou kunnen geven, ook al ervaar ik die niet bewust. Ik had op zondag wat minder bewogen, mijn hartslag was wat hoger, en ik had wat minder geslapen dan woensdag. Maar het grootse impact komt kennelijk van een lagere score voor reactievermogen (EDA-metingen, rusthartslag) op zondag. Maar wat moet ik daar mee? Stel dat ik mijn stress-score zou willen verbeteren, wat moet ik dan doen? Langer slapen, mindfulness oefeningen en meer bewegen lijken no-brainers, maar beïnvloeden die dan ook meteen stress-uitingen als hartslag en huidgeleiding? Net als bij de gezondheidscijfers geldt hier dat de informatie best interessant is, maar dat de relatie met je subjectieve gezondheidsbeleving (ik kom met die term natuurlijk op glad ijs) niet makkelijk te leggen is. Als je 100 kilo weegt en geen atleet bent, snapt iedereen dat als je 10 kilo afvalt, dat dit goed voor je knieën is en dat je kleren beter passen. De weegschaal geeft je direct een handelingsperspectief: verantwoord afvallen.

Scores voor SpO2, hartritme-variatie, temperatuur en huidgeleiding missen nu nog zo'n context. En het zal nog wel even duren voordat de technologiebedrijven die verbanden op individueel niveau wél inzichtelijk kunnen maken. We staan hier echt aan het prilste begin van deze ontwikkeling.

Sterke en zwakke punten

De Apple Watch heeft allerlei voorzieningen voor het bijhouden van je slaapgedrag, maar dan moet je er wel aan denken om hem elke dag op tijd op te laden voordat je gaat slapen. De levensduur van een volle Fitbit Sense batterij is vier tot vijf dagen, wanneer je tenminste het scherm niet continu aanzet en het gebruik van de GPS beperkt houdt. Wanneer je een een paar uur gaat fietsen met GPS-tracking, dan zie je de acculading snel afnemen. Maar voor doorsnee gebruik is de lange accuduur van de Sense een groot voordeel t.o.v. de Apple Watch.

Diverse reviewers hebben gemengde gevoelens bij de nauwkeurigheid van de hartslag-sensor van de Fitbit Sense. Mijn ervaring is dat de Sense bij activiteiten als fietsen of indoor roeien de 'gouden standaard' van de Polar H10 borstband behoorlijk nauwkeurig volgt. Hieronder zie je links de Fitbit meetint, en midden de resultaten van Polar borstband. De gemiddelde hartslag gedurende de lichte intervaltraining op een fietstrainer is bij allebei 126 BPM. Fitbit geeft een iets lagere maximale hartslag, en volgt de geleidelijke stijgingen en dalingen goed.

Het probleem ontstaat bij hardlopen met een hogere hartslag of activiteiten waarbij je hartslag in korte tijd snel oploopt (gewichtheffen bijvoorbeeld). Dan worden de verschillen tussen de Fitbit Sense en een borstband groter. De consensus onder de diverse reviewers lijkt te zijn dat de Sense niet de meest geschikte smartwatch is wanneer je voor sportactiviteiten je hartslag tijdens uiteenlopende activiteiten tot op 3-5 BPM nauwkeurig wil bijhouden.

150 minuten bewegen per week i.p.v. 10.000 stappen per dag

Sinds de Charge 4 heeft Fitbit het over “‘minuten in actieve zones” als beter alternatief voor stappen per dag. Dat zijn minuten waarbij je iets onderneemt waarbij je hartslag hoger is dan normaal. Fitbit kiest op basis van je profiel een aantal hartslagzones, beginnend bij vetverbranding, en daarna cardio en piek. Het is een bekend concept dat we bij de meeste activity trackers tegenkomen, maar Fitbit heeft het echt goed uitgevoerd. Voor activiteit in de hogere hartslagzones tellen je minuten dubbel. Het redelijk arbitraire doel van 10.000 stappen maakt plaats voor minimaal 150 bewegingsminuten per week. Dat sluit aan op het Nederlandse advies dat volwassenen minimaal vijf keer per week een half uur per dag matig tot intensief moeten bewegen. Die beweging hoeft niet per sé te worden opgedeeld in vijf dagen. Volgens de nieuwe versie van de norm maakt het niet uit in hoeveel dagen tijd de 150 minuten beweging per week worden gehaald. Met de Sense zie je direct hoeveel minuten je in hogere hartslagzones bezig bent geweest, per dag, en gemiddeld per week en maand. Wat ik onhandig vind is dat de Fitbit een hogere hartslag in de sauna of een hot tub volledig meerekent als actieve minuten: je komt immers geen meter van je plaats. Enfin: zolang je zelf maar weet dat niet alle actieve minuten verdiend zijn met meer an gemiddeld bewegen.

Conclusie

Ik ben een grote fan van de Fitbit app, en heb inmiddels met diverse generaties Fitbit wearables een jaar of acht historie opgebouwd. Daarmee behoor ik tot de belangrijkste doelgroep van de Sense. Tot nu toe is de Charge 4 mijn favoriete apparaat, omdat je deze maar eens per vijf/zes dagen hoeft op te laden en ik de meerwaarde van een smartwatch niet direct inzie. Het nieuwe scherm van de Sense vind ik wel echt een stap vooruit. Zeker in de always-on stand werkt het bij workouts waarbij je tempo of hartslag wil bijhouden veel gemakkelijker, vooral buiten.

Ik ben ook meer dan gemiddeld nieuwsgierig naar wat je met allerlei sensoren aan informatie over je lichaam kunt vergaren, los van wat je daar praktisch mee kunt doen. Vanuit dat perspectief vind ik de Sense een interessante aanvulling in het Fitbit programma. Maar de gebruiker die verwacht dat hij of zij met de inzichten van dit gezondheids-horloge direct aan de slag kan komt voorlopig nog van een koude kermis thuis. Daarvoor missen de gezondheids- en stressscores nu nog te veel context. Ik vermoed dat je na een half jaar gebruik uiteindelijk wel wat patronen gaat herkennen waar je wat mee kunt. Dat heb ik bijvoorbeeld al wel bij de slaapscores, maar die kan ik inmiddels plaatsen in een jaar geschiedenis.

De ECG-functie heeft ongetwijfeld nut om in bepaalde gevallen hartritme-stoornissen sneller te herkennen, maar ik zie het zelf niet als doorslaggevende reden om een smartwatch met die functie aan te schaffen. Dat is echter een persoonlijke afweging, ik kan me ook voorstellen dat mensen het een geruststellend idee vinden om bij een vermoeden van zo'n stoornis een opname te kunnen maken. De diagnose zal in alle gevallen toch door een arts met een 'echt' ECG apparaat moeten worden gesteld. Dat geldt ook voor de SpO2 meting. Er zijn bruikbare scenario's denkbaar, maar de vraag is of je als een gezond iemand zo'n waarde wil monitoren. Voor je het weet schiet je stress-score omhoog.

Kortom: de Sense is een smartwatch die goed laat zien wat je inmiddels allemaal in zo'n klein kastje kunt stoppen. Mensen die het leuk vinden om zo'n arsenaal aan lichaamsgegevens van dag tot dag bij te houden om er zelf patronen in te ontdekken kunnen lekker aan de slag met de Sense, en hebben in ieder geval een prima allround activity tracker. De nadruk ligt daarbij wel op 'zelf' aan de slag', want de adviezen en inzichten die Fitbit geeft zijn domweg te mager voor consumenten die persoonlijke gezondheidsadviezen verwachten die verder gaan dan 'beweeg meer', 'doe een mindfulness oefening' en 'slaap voldoende. ' De belofte is er, maar de uitwerking is nog niet overtuigend genoeg.