Is nieuwe vergoeding breekijzer voor e-consult bij de huisarts?

Per 1 januari 2019 gaan nieuwe regels gelden voor de bekostiging van e-consults, een e-mail consult met een huisarts. De Nederlandse Zorgautoriteit trekt e-consults en reguliere consults qua tarief gelijk: niet de vorm (elektronisch, telefonisch of regulier) maar de duur van het consult bepaalt het tarief. Gaat die verruiming ook zorgen voor een toename van digitale consulten bij de huisarts? SmartHealth sprak met een aantal huisartsen over patiëntvoorkeuren en e-consults in hun praktijk.

Huisartsen declareren de zorg die ze patiënten bieden bij de zorgverzekeraar, als zogeheten ‘prestaties’. Al jaren hebben huisartsenpraktijken de mogelijkheid om patiënten te spreken met een e-consult, maar uit de eHealth monitor blijkt keer op keer dat die dienst niet veel wordt gebruikt. Weinig patiënten weten van de mogelijkheid om digitaal een vraag te stellen, en veel huisartsen denken dat hun digitale consulten enkel op dezelfde manier vergoed worden als een telefonisch consult.

Onduidelijkheid over de financiering staat breder gebruik van e-consults in de weg, concludeerde Nictiz begin dit jaar. De declaratiemogelijkheden voor een digitaal consult zijn in 2018 al ruimer dan veel huisartsen denken. Een e-consult kan worden gedeclareerd als een e-mailconsult, als de zorgverlening qua tijdsbesteding beperkter is dan een regulier consult. De verzekeraar kan een e-consult ook zien en vergoeden als een regulier consult, of zelfs als een dubbel consult, wanneer een e-consult dezelfde inspanning heeft als een dubbel consult in de spreekkamer.

Duur van het contact bepalend

Dat gaat veranderen: vanaf 1 januari 2019 bestaan er geen aparte NZa-tarieven meer voor telefonische consulten en e-mailconsulten. Vanaf die datum is niet langer de wijze van contact met de patiënt bepalend voor de declaratie, maar de duur van dat contact. Afhankelijk van de duur van het patiëntencontact declareert de huisartsenpraktijk per 2019 een kort consult, een consult langer dan 5 minuten, of een consult langer dan 20 minuten.

Zal het tariefmatig 'gelijktrekken' van e-consults en reguliere consults tot een hoger gebruik leiden? Of zijn de declaratiemogelijheden niet de bottleneck voor meer gebruik van e-consults?

Welk effect heeft het nieuwe tarief op het gebruik van het e-consult?

“Mondjesmaat gebruik”

Huisarts Geert Elbers vindt de declaratiemogelijkheden per 2019 weinig vernieuwend. “Het is gewoon een verandering van al bestaande manier van declareren, onder een andere naam.” De bottleneck ligt volgens hem bij patiënten. “Die maken nog niet veel gebruik van e-consults, bij mij zijn het zo’n twee tot vier patiënten per dag. Het lukt alleen als je zelf als arts het gebruik van e-consults stimuleert, anders gebeurt er weinig.”

Meggy Hurenkamp, huisarts in Woensel en aangesloten bij zorggroep SGE, zou ook graag meer gebruik maken van e-mailconsulten, maar in haar praktijk komen ze mondjesmaat binnen. Hurenkamp is naar eigen zeggen veel tijd kwijt met een zorgvuldig antwoord formuleren op e-mails. “Ik zie het als een extra service voor de patiënt die dat graag wil. Het is leuk dat het straks misschien beter betaald wordt als ik er meer tijd aan kwijt ben, maar dat is niet waarvoor ik het doe. De inhoud van e-consulten is vaak wezenlijk anders dan van telefonische consulten. Meer tijdgericht kunnen declareren met de nieuwe prestaties is natuurlijk wel terecht."

Volgens de huisarts zou het gebruik van e-consults ook toenemen wanneer er smartphone vriendelijke apps en huisarts-portalen voor patiënten beschikbaar zijn. “Ik merk zelf ook dat ik steeds meer op mijn iPhone doe, en minder op mijn laptop.”

Legitimeren bij de balie

Dat beeld herkent huisarts Sylvia Haverkamp. De randvoorwaarden om te mailen met patiënten zijn nog niet ideaal. “Veilig mailen met de patiënt kan in mijn praktijk alleen als de patiënt een e-consult start via het portaal dat we gebruiken. Ik hoop in de loop van het jaar ook push-berichten naar patiënten te kunnen gaan sturen over bijvoorbeeld lab-uitslagen.” Daarnaast moeten patiënten zich in de praktijk komen legitimeren als ze van het portaal gebruik willen maken. “Dit gebeurt echter in meer dan de helft van de gevallen niet. Het aanmelden voor het patiëntenportaal om zo veilig te kunnen mailen is een drempel. Bij zorggroep Medicamus zijn we aan het onderzoeken hoe we dit voor patiënten kunnen vereenvoudigen”, aldus Haverkamp.

Volgens de huisarts doet de nieuwe bekostigingsstructuur van een kort consult, consult langer dan vijf minuten of langer dan twintig minuten wel meer recht aan telefonische consulten. “Die kunnen soms erg lang zijn.”

Vergoeding maakt weg vrij voor beeldbellen met patiënt

“Weg vrij voor beeldcommunicatie”

In de regio van huisarts Bé Prenger is er sprake van een vergrijzende populatie. De nieuwe tarieven zullen niet direct leiden tot meer e-consults, verwacht hij, maar toch is het een maatregel die hem ‘blij maakt’. “Het wegvallen van het onderscheid tussen regulier, telefonisch en e-mail consult maakt de weg vrij voor beeldconsultatie. Zelf heb ik veel ouderen in mijn praktijk, die niet altijd gemakkelijk kunnen komen. Ik wil steeds meer over op beeldcommunicatie, dat scheelt de nodige reistijd. Tegelijkertijd vraagt het ook de nodige organisatie, maar dat kan met deze nieuwe tarieven dan wel normaal worden vergoed. Ook kan ik zo goed overleggen met de oudere en een aanwezig familielid of iemand van de wijkverpleging.”

Sebastiaan Dam in huisarts in Meppel en kent de tarieven voor digitale consults goed. Hij denkt dat er weinig verandert met de nieuwe bekostiging, mits de tarieven ongeveer hetzelfde zullen blijven. “Ook nu al is het toegestaan om bij een email-vraag die meer tijd kost, omdat je bijvoorbeeld het dossier moet doorspitten of contact moet leggen met andere organisaties, niet een e-consult maar bijvoorbeeld een consult of dubbel consult te declareren.” Dam verwacht dat de nieuwe declaratiemogelijkheden en tarieven redelijk overeen zullen komen met de huidige vergoeding, waardoor het gebruik van e-consults niet financieel gestimuleerd wordt.

Het tariefmatig 'gelijktrekken' van e-consults en reguliere consults levert per 2019 wellicht minder onduidelijkheid op onder medewerkers van huisartsenpraktijken en gezondheidscentra. Niet de vorm maar de duur van het consult wordt leidend. Tegelijkertijd blijkt uit de rondgang dat technische belemmeringen en bekendheid bij patiënten veelal een obstakel vormen bij het gebruik van e-consults. Die belemmeringen worden door nieuwe prestaties en tarieven niet weggenomen.