Een app als anticonceptiemiddel?

De Zweedse Eline Berglund, deel van het team dat een Nobelprijs winnende natuurkundige ontdekking deed binnen kernfysica-instituut CERN, zocht een paar jaar geleden naar een vervanging van de pil. De natuurkundige besloot op zoek te gaan naar een andere, meer natuurlijke vorm van anticonceptie. Haar app, Natural Cycles, werd eind 2013 gelanceerd en heeft momenteel meer dan honderdvijftigduizend gebruikers wereldwijd. De app mag inmiddels aangeduid worden als een hormoonvrij, digitaal anticonceptiemiddel.

Natural Cycles haalde vorige week het nieuws vanwege een flinke investering. De digital health onderneming haalde ruim 30 miljoen euro op. De investeringsronde werd geleid door het Zweeds-­Nederlandse EQT Ventures (een investeringsfonds opgezet door Kees Koolen, oprichter van Booking.com). In juli 2017 haalde Natural Cycles al 6 miljoen euro venture capital op.

Elina Berglund

Groene of rode bolletjes

Onder invloed van hormonen verschilt de temperatuur van een vrouw tijdens en na haar ovulatie. Op dat gegeven speelt Natural Cycles in. Een gebruiker van de app meet iedere ochtend haar temperatuur. Dat meten gebeurt met de bijgeleverde thermometer. Dat is een thermometer met twee cijfers achter de komma, omdat de temperatuurverschillen vrij klein kunnen zijn. De meting wordt in de app genoteerd. Met behulp van een slim algoritme wordt bepaald of een vrouw op die dag onvruchtbaar is, en onbeschermde seks kan hebben (zichtbaar met een groen bolletje), of vruchtbaar is en bescherming moet gebruiken (zichtbaar met een rood bolletje). Vrouwen die niet zwanger willen worden gebruiken Natural Cycles om hun cyclus in beeld te brengen en zo te bepalen wanneer ze extra voorzichtig moeten zijn, maar wanneer gebruikers juist wel zwanger willen worden kan de app ook gebruikt worden om vruchtbare dagen te herkennen.

Natural Cycles adviseert om minimaal 5 dagen per week te meten. Gebruikers kunnen naast lichaamstemperatuur ook informatie bijhouden over menstruatie, seks of de resultaten van een ovulatietest. Hierdoor kun je mogelijk meer groene bolletjes in de app krijgen, meldt Natural Cycles.

Groene vs. rode dagen in Natural Cycles

Wel of geen anticonceptiemiddel?

Natural Cycles wordt vanaf begin af aan als een natuurlijk alternatief voor de pil in de markt gezet. Daar werd in 2015 door de Zweedse medische autoriteit Läkemedelsverket een stokje voor gestoken. De onderneming kreeg het verzoek per direct alle referenties aan ‘anticonceptie’ van hun website en uit de app te halen. Zonder officiële certificering mocht Natural Cycles deze suggestie niet wekken, zo stelde Läkemedelsverket.

Begin 2016 werd onder leiding van Natural Cycles oprichter Eline Berglund en Kristina Gemzell Danielsson, professor gynaecologie, een onderzoek naar de app uitgevoerd binnen het medische Karolinska Institute in Zweden. De conclusie: de app is een effectieve methode om een zwangerschap te voorkomen mits gebruikers consistent extra bescherming gebruiken op vruchtbare (rode) dagen.

In 2017 volgde een onderzoek van Tüv Süd, een Duitse certificatiebedrijf in dienst van het ministerie van Volksgezondheid om de veiligheid van nieuwe geneesmiddelen en medische hulpmiddelen te testen. De werking van de app, de algoritmes en de eerder uitgevoerde klinische testen werden doorgespit. Aan het jaar durende onderzoek van Tüv Süd deden 4000 vrouwen mee. 143 van deze vrouwen werden ongepland zwanger, waarvan tien op een groene (dus een veilige) dag.H ierop volgde een CE-markering voor de app. Door deze CE-markering mag Natural Cycles zichzelf (wederom) als voorbehoedsmethode aanprijzen. Tüv Süd’s studie blijkt volgens Natural Cycles dat de effectiviteit van de app vergelijkbaar is met aan het effectiviteitsgehalte van de pil, namelijk 99,5 procent.

Het bedrijf heeft ook bij de Amerikaanse Food and Drug Administration een verzoek ingediend voor goedkeuring van de app als anticonceptiemiddel.

Natural Cycles hanteert een slim algoritme met temperatuur als indicator van vruchtbaarheid

Niet voor iedereen geschikt

Natural Cycles speelt in op een trend onder vrouwen die naar alternatieven voor de pil op zoek gaan. Hoogleraar gynaecologie Bart Fauser verwacht de komende jaren een verdere daling in het gebruik van de anticonceptiepil, omdat de bijwerkingen van de pil steeds meer vrouwen tegenstaan, zegt hij tegen de Volkskrant. “De tolerantie voor bijwerkingen neemt af”, verklaart Fauser. “Vrouwen voelen zich er niet honderd procent goed bij en lezen in de krant meer over de risico's en bijwerkingen.” Wel pleit de hoogleraar voor meer onderzoek naar nieuwe voorbehoedmiddelen.

Dat sluit ook aan de mening van Danielsson van het Karolinska Institute in Zweden. Volgens Danielsson is de app niet geschikt voor heel jonge gebruikers of gebruikers die pertinent een zwangerschap willen vermijden. “De efficiency van Natural Cycles ligt lager dan dat van een spiraal bijvoorbeeld, maar is vergelijkbaar met de pil in het dagelijks gebruik.” Volgens Natural Cycles oprichter Scherwitzl wordt de app op dit moment echter overwegend gebruikt door vrouwen tussen de 20 en 35 jaar oud, waarbij slechts 0.5 procent van alle gebruikers onder de 20 jaar is. “We hebben geen data van tieners, noch richten we ons op die doelgroep in onze reclame-uitingen. Ons product is ideaal voor vrouwen die een relatie hebben alsmede vrouwen die een alternatief voor de pil zoeken. Voor een effectieve werking van de app, is het belangrijk om op de rode dagen wel bescherming te gebruiken.”

Op de site van Natural Cycles is zelfs de melding ‘Je moet 18+ zijn om van dit product gebruik te mogen maken’ opgenomen.

Meer aanbieders

Data en algoritmes inzetten om vruchtbare dagen te berekenen is niet nieuw. Er zijn zogeheten cycluscomputers op de markt waarmee vrouwen hun vruchtbare dagen kunnen berekenen, zoals Daysye (280 euro) of Ladycomp (vanaf 415 euro). Daysye geeft op de thermometer zelf aan wanneer vruchtbare en onvruchtbare dagen zijn (en kan gekoppeld worden aan een app). De Ladycomp is een standalone apparaat waar geen app voor nodig is. Wat Natural Cycles nieuw maakt is dat de app alle data en context biedt, en helpt bij het overzichtelijk maken van je cyclus in maanden of jaren.