Blog: geen subsidie voor de digitale huisarts

Het ministerie van VWS heeft de digitale toegang van burgers tot hun eigen dossier al enkele jaren als speerpunt in het beleid. Een nieuwe minister zal daar weinig verandering in brengen. Het recht van de burger op online toegang tot zijn of haar medisch dossier is inmiddels wettelijk geregeld, en de diverse koepels hebben aangegeven dat dit voor 2019 haalbaar is voor alle patiënten van huisartsen en ziekenhuizen.

Wat bij huisartsen, apothekers en fysiotherapeuten minder bekend is, zo hoor je op congressen en bijeenkomsten, is dat de overheid een aanzienlijk subsidieprogramma heeft opgezet om ziekenhuizen, revalidatiecentra en brandwondencentra te helpen met het inrichten van hun patiëntportalen. Want, zo zeggen de grote zorginstellingen, het digitale verlanglijstje van de overheid jaagt ons op extra kosten.

Subsidie kan oplopen tot een miljoen

Per ziekenhuis gaat het om forse bedragen. Ze kunnen - afhankelijk van het ambitieniveau dat ze kiezen - in de komende drie jaar bijdrages tot in totaal bijna een miljoen euro per ziekenhuis tegemoetzien. Daarvoor zullen ze dan meer moeten doen dan het bouwen van een ‘download-knop’ op hun site. Om een grotere subsidie te kunnen claimen moeten ziekenhuizen meer functies bieden, zoals een patiëntenportaal waarmee patiënten hun zorgdossier digitaal kunnen koppelen met eigen toepassingen of apps, of bijvoorbeeld eigen meetwaarden kunnen toevoegen aan hun ziekenhuisdossier. Ziekenhuizen kunnen ook kiezen voor modules die meer zijn gericht op een betere digitale communicatie over voorgeschreven medicatie.

Met dit zogeheten Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional (VIPP) wil het ministerie ervoor zorgen dat ziekenhuizen vóór 2019 op een gestandaardiseerde en veilige manier informatie digitaal kunnen uitwisselen met de patiënt. Tegen die tijd is het voor zorgaanbieders zoals gezegd ook wettelijk verplicht om burgers digitaal inzage te geven in hun dossier.

To VIPP or not to VIPP?

Er is links en rechts discussie over de vraag of dit VIPP programma, dat 140 miljoen euro kost, nu wel de beste manier is om innovatie te versnellen. Tegenstanders wijzen erop dat ziekenhuizen met het geld op eigen houtje weer hun eigen patiëntenportaal gaan zitten bouwen, en dat het vooral leveranciers als Chipsoft en Epic zijn die profiteren van de regeling. Voorstanders wijzen erop dat je de subsidie pas definitief krijgt als je aantoonbaar voldoet aan open standaarden en landelijke informatieafspraken.

Voor beide zienswijzen is wat te zeggen, maar het is zeker zo interessant om de vraag te stellen waarom het juist de tweede lijn (ziekenhuizen) is waar de eHealth subsidieboot binnenvaart.

Huisartsen en andere eerstelijns zorgaanbieders zullen in de komende jaren ook extra inspanningen moeten plegen om een patiëntportaal of app in te richten, en in ieder geval te maken krijgen met extra licentiekosten voor hun HIS en/of portaalleverancier.

Kost een portal 2 euro per patiënt per jaar?

Laten we eens een eenvoudige rekensom maken. Pakweg honderd ziekenhuizen bedienen zeventien miljoen Nederlanders. Laten we even aannemen dat een gemiddeld ziekenhuis dus 170.000 burgers bedient. Een ziekenhuis kan uit de VIPP-pot aanspraak maken op maximaal een miljoen euro gedurende drie jaar. Per jaar drie ton, dat is 1,75 euro per burger per jaar als financiële steun voor het kunnen aanbieden van een digitaal online dossier.

Huisartsen en apothekers moeten ook verplicht een online dossier digitaal dossier gaan aanbieden aan hun patiënten. Wanneer ze gebruik maken van de software van de marktleider in huisarts informatie systemen (HIS) in Nederland kost ze dat per jaar rond de 2 euro per patiënt aan jaarlijkse extra licentiekosten voor de functies van een portal of een app, nog los van de investeringen in het HIS zelf. Maar daarvoor is geen subsidie voorzien, dat moeten de dokters zelf betalen. Los van wat je hiervan vindt, is het verschil in eHealth beleidsaanpak tussen eerste en tweede lijn opvallend.

Betere lobby!

Er zijn een paar verklaringen mogelijk. Wellicht is men bij VWS van mening dat de complexiteit van de invoering van een portaal in een ziekenhuis tot veel organisatorische aanpassingen en daarmee tot hogere implementatiekosten leidt dan in de gemiddelde eerstelijnspraktijk. Daarvoor zou dan een extra vergoeding op zijn plaats zijn. Lijkt me een dubieus argument, wanneer je het op het niveau van een zorggroep met pakweg honderd huisartsen bekijkt.

Een andere optie: de ziekenhuizen lopen op het gebied van klantportalen achter op de eerste lijn, en hebben dus een extra stimulans nodig. Dit scenario wordt niet door feiten ondersteund, zie de grafieken uit de meest recente eHealth monitor van Nictiz.

Iemand zou kunnen opmerken dat in de eerste lijn al honderden miljoenen zijn geïnvesteerd via het LSP. Maar het LSP is een communicatienetwerk, de huisarts of zorggroep zal daarnaast toch ook een eigen patiëntportaal of app moeten inrichten.

Ockam leerde ons dat de simpelste verklaring doorgaans de juiste is. Misschien is er wel geen inhoudelijke reden, en hebben de specialisten en ziekenhuizen hun lobby gewoon beter voor elkaar.

(deze blog verscheen eerder ook in De Eerstelijns)