Een soatest online bestellen (of toch liever uit de muur)

Geen kroket uit de muur trekken, maar een soa-test. Sinds maart kunnen voorbijgangers een soa-test uit de muur halen bij apotheek Prins Hendrikplein in Den Haag. Voormalig GGD-verpleegkundigen Marlous Lasschuyt en Klazien Visser bedachten deze soatest-automaat als aanvulling op hun online service soapoli-online.nl. “Wij willen veilige, betrouwbare soa-testen voor iedereen bereikbaar maken.”

“Klazien (Visser, red.) en ik kennen elkaar van de soa-poli van de GGD Hollands Midden in Gouda waar we een paar jaar geleden werkten”, vertelt Marlous Lasschuyt. “Destijds kondigde het ministerie van Volksgezondheid aan dat de criteria voor een gratis soa-test aangescherpt werden omdat het te duur werd. Slechts een beperkte doelgroep kan nog geholpen worden bij en door de GGD, waaronder jongeren tot en met 24 jaar, sekswerkers of homoseksuelen. Iedereen die daar niet aan voldeed, moesten wij doorsturen naar de huisarts. Dat vonden we lastig: we hadden te maken met mensen die graag snel zekerheid wilden of uit principe niet naar de huisarts wilden gaan. We waren bang dat mensen zouden uitwijken naar onbetrouwbare zelftests”, aldus de verpleegkundige. “Daarom besloten we zelf te starten met het bieden van betrouwbare soa-testen online, zodat we een goed alternatief konden bieden aan de mensen die niet bij de GGD terecht konden."

Soa poli bij GGD Groningen

2000 testen per maand

In eerste instantie proberen Lasschuyt en Visser hun idee onder te brengen bij de GGD, als een aanvullende, betaalde dienst, maar dat bleek te ingewikkeld. Daarom besluiten de twee voor zichzelf te beginnen met de website soapoli-online.nl. Er gaat ruim een jaar aan voorwerk in zitten: het (laten) bouwen van de site, zoeken naar betrouwbare en betaalbare testkits voor thuisgebruik, het zoeken van een laboratorium om mee samen te werken en naar medische partners om mee op te trekken. “Inmiddels verkopen we zo’n 1500 tot 2000 testen per maand. Dat succes verbaast mij af en toe ook nog steeds.”

Op soapoli-online.nl koopt men voor een paar tientjes een testpakket voor bijvoorbeeld herpes, gonorroe, chlamydia of HIV. Daarmee kan materiaal verzameld worden voor het lab: een keel-, vaginaal-, of anaal uitstrijkje, urine of zelfs een bloedprik. In het laboratorium worden deze uitstrijkjes geanalyseerd. De uitslag ontvangen Lasschuyt en Visser. “Wij vertalen die uitslag vervolgens naar begrijpelijke taal. Dat blijkt wel nodig te zijn. Als er HIV-positief staat weet lang niet iedereen of dat nu goed of juist slecht nieuws is. We vinden het belangrijk dat men begrijpt wat er aan de hand is en wat er voor eventuele vervolgstappen genomen moeten worden.”

Bij het bestellen geeft een klant door of hij of zij de uitslag via mail of sms willen ontvangen. “Wij registeren naam, adres en eventueel mailadres of telefoonnummer van een klant, maar verwijderen deze gegevens na zes weken. Dan wordt onze database opgeschoond: we houden geen dossier bij. Als je na zes weken weer een test koopt, dan moet je deze gegevens opnieuw invullen.”

Samenwerken met zorgprofessionals

Soapoli-online biedt niet alleen soatesten, maar speelt ook een rol in de nazorg bij een eventuele soa, legt Lasschuyt uit. “Consumenten komt niet voor niets bij ons: ze willen juist niet naar de huisarts of regelen hun zorg liever zelf. We leggen op onze site uit wat de stappen zijn die genomen moeten worden. In principe verwijzen we door naar de huisarts of naar het gezondheidscentrum, maar als mensen liever anoniem behandeld willen worden, dan kan dat ook. Daarvoor werken wij samen zorgprofessionals.”

Soa-poli geeft klanten informatie over de aanwezigheid van een soa, en adviseert om naar de eigen huisarts te gaan. Als klanten dat niet willen om wat voor reden dan ook, krijgen ze ook de mogelijkheid om een digitaal consult met de bij soapoli-online betrokken huisarts te boeken. Na een digitale anamnese schrijft de huisarts eventueel een recept voor, waarmee klanten vervolgens naar een apotheek kunnen gaan. Lasschuyt en Vissers schrijven zelf geen recepten uit.

Naast de huisarts zijn er nog enkele zorgprofessionals betrokken bij soapoli-online, die de twee verpleegkundigen nog kennen uit hun tijd bij de GGD Groningen. “We deden destijds al zaken met de dermatologie poli tijdens onze soa-poli. Zij waren zo enthousiast over soapoli-online dat een dermatoloog voorstelde om als medisch eindverantwoordelijke op te treden. De huisarts waarmee we samenwerken kennen we ook al jaren, ook hij is erg enthousiast over het initiatief. Dat heeft absolute meerwaarde.”

Apotheek Prins Hendrikplein in Den Haag

Liever niet digitaal

Naast alle online dienstverlening, biedt soapoli-online ook een fysiek spreekuur. “We wilden eerst puur en alleen digitaal te werken gaan, maar we merkten dat mensen ook behoefte hebben om fysiek met iemand te spreken of begeleiding bij het afnemen van samples wel fijn vinden.” Met het openen van de soatest-automaat bij de apotheek in Den Haag is soapoli-online nog een stukje minder digitaal geworden. “Sommige klanten vinden het vervelend om online hun adres achter te laten. Je kunt het pakket ook laten bezorgen bij een PostNL punt, wel moet je je dan identificeren met een legitimatiebewijs. Onze pakketjes zijn volkomen discreet, maar sommige klanten vinden dat toch een bezwaar. Zo kwamen we uiteindelijk op het idee voor een soatest uit de muur.”

De soatest-automaat vervult volgens Lasschuyt ook de behoefte van mensen om een soa-test snel te regelen. “Mensen die denken een soa te hebben willen dat het liefst direct testen. Nu kun je zelfs ’s nachts even langs de automaat rijden”, grapt de verpleegkundige. De initiatiefnemers willen met de soatest-automaat een betrouwbaar alternatief bieden voor de zelftests die op internet beschikbaar zijn, maar die lang niet altijd betrouwbaar zijn volgens hen.

Gesprek met een chatbot

Vorige maand lanceerde Soa Aids Nederland de Advies.chat, een app die via je smartphone of computer te bekijken is. Gebruikers kunnen via Advies.chat chatten met een virtuele chatbot. Uit het chatgesprek rolt een advies, met een kort overzicht van het gesprek, een advies op welke soa’s je je kunt laten testen, en de kans op mogelijke soa’s die je opgelopen hebt. Deze adviezen zijn gebaseerd op de professionele richtlijnen opgesteld door het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) en het RIVM. Ook geeft de Advies.chat informatie over praktische zaken rond testen, waaronder anonimiteit, kosten, snelheid van zelftesten. Soapoli-online.nl wordt onder andere als betrouwbare shop genoemd.

Fulltime aan de slag

Volgens Vlasschuyt is het bezwaarlijk dat zorgverzekeraars zich afzijdig houden en geen (gedeeltelijke) vergoeding hebben voor het laten testen op soa’s. “Er zijn mensen die vanwege financiële redenen zich nu niet laten testen, met alle gevolgen van dien. Of mensen wijken uit naar de goedkopere directe testen, waardoor de kans groot is dat ze niet goed geïnformeerd zijn.”

Sinds vorig jaar zomer hebben Lasschuyt en haar collega beide hun baan bij de GGD opgezegd om zich fulltime op soapoli-online te storten. “We hadden op een gegeven moment eigenlijk geen keuze: het werd zoveel werk. Om door te kunnen groeien moesten we wel meer tijd vrij maken. Het is me best tegen gevallen hoeveel er komt kijken bij het opstarten van een eigen bedrijf, maar het is ontzettend dankbaar werk.”

De komende periode hoopt Lasschuyt dat er nog meer soatest-automaten geopend kunnen worden bij apotheken in Nederland. “Idealiter is het op den duur echt zo makkelijk en snel als een kroketje uit de muur halen."