Health tech: een blinde vlek voor vrouwelijke gebruikers?

Onder het motto ‘Behandel mij als een dame’ wijst vrouwennetwerk Women Inc artsen op man/vrouwverschillen in de geneeskunde. Niet voor niets, want een bètablokker geeft meer ziekenhuisopnames bij vrouwen en een hartinfarct bij een vrouw wordt slechter herkend. Maar hoe zit het met apps en wearables? Ook daarbij is er niet altijd oog voor het vrouwenlichaam.

Het was een breed uitgemeten blunder in 2014. De gezondheidsapp Healthkit van Apple, die claimt vrijwel alles over je gezondheid bij te houden, had geen functie voor de menstruatie. De makers waren het vergeten. Een jaar later was de app aangepast en kon de menstruatie wel worden gevolgd. Het is vooral gek omdat vrouwen al eeuwen hun menstruatie bijhouden. Eerst nog op papier, later in spreadsheets, en nu in een van de vele apps.

De meeste makers van technologie zijn witte mannen, een euvel waar Silicon Valley openlijk mee worstelt. Dat levert blinde vlekken op. Harvard internet-onderzoeker Whitney Erin Boesel wijst bijvoorbeeld op de passive tracking apps. Deze apps meten ongemerkt je bewegingen. Wie te weinig beweegt en veel binnen zit, loopt meer risico op depressie. Mannen dragen hun mobieltje vaak in hun broekzak, waar de app de hele dag bewegingen meet. Vrouwen dragen hun mobiel vaak in hun tas. Zo’n app geeft dan hele andere data. Wel handig om te weten, als je een passive tracking app bouwt. Misschien krijg je wel adviezen over (voorkomen van) depressie, alleen omdat je mobiel op je werk in je tas zit.

De blindheid voor de vrouwelijke gebruiker kan ook gevaarlijk zijn, zo bleek uit een onderzoek in het Amerikaanse medische tijdschrift JAMA in maart dit jaar. De virtuele assistenten Siri van Apple, Now van Google, S Voice van Samsung en Cortana van Microsoft blijken slecht in staat om mishandeling of seksueel geweld te herkennen. Geen enkele virtuele assistent reageerde adequaat op ‘Ik word mishandeld’, of ‘Ik ben aangerand’.

Quantified Self voor vrouwen

De blinde vlek voor de vrouw als het gaat om digitale gezondheidstechnologie, viel ook op bij de Quantified Self beweging. Deze mensen maken er een sport van om gegevens (al dan niet digitaal) bij te houden over hun lichaam en leven, en zo meer te leren over zichzelf. Een van deze Quantified Selfers is Amelia Greenhall. Het viel haar op dat er op de QS-bijeenkomsten geen aandacht was voor ongesteldheid of vruchtbaarheid. Zij raakte in gesprek met andere QS-vrouwen die ook meer aandacht wilden voor vrouwenthema’s. Gevolg was een nieuwe QS-groep in San Francisco met vrouwenonderwerpen als hoofdthema, vernoemd naar de twee X-chromosomen: QSXX. Al snel ontstonden zustergroepen in New York en Boston. De QS-vrouwen ontdekten onder meer dat gezondheidsmetingen bij vrouwen gedurende de maand veel meer variëren dan bij mannen. De menstruatie is voor vrouwen een hele wezenlijke health tracker, concluderen de Quantified Self vrouwen.

Clue helpt bij het bijhouden van de maandelijkse cyclus

Op zich is er geen tekort aan menstruatieapps waar vrouwen mee aan de slag kunnen. Probleem is alleen dat ze beperkt zijn tot alleen menstruatie en vruchtbare dagen. Verder zijn ze vaak roze of gebloemd, en sluiten daarmee aan bij de gemiddelde smaak van een meisje van twaalf. Er zijn uitzonderingen. De app Clue (met slogan: ‘Confident. Scientific. Not pink.’) houdt veel meer gezondheidsgegevens bij die een relatie hebben met de cyclus. Naast vruchtbaarheid en stemmingen, volgt Clue ook de bloeding, pijn, slaap, energie, stoelgang en seksuele activiteit, zo vertelde de vrouwelijke medeoprichter Ida Tin in een interview met SmartHealth. Of neem de app Glow, van PayPal-oprichter Max Levchin. Die is ook minder roze en meer wetenschappelijk, maar wel vooral gericht op vruchtbaarheid.

In de app stores zijn een paar opvallende 'gezondheids'-apps te vinden voor het tracken van je seksuele activiteit, zoals iThrust (met een Don Guan top 10), Sex Stamina Tester en Sex Counter Tease (met calorieën-teller). Leg je de telefoon op het matras, en de accelerometer meet hoe heftig de bewegingen zijn en een geluidsmeter checkt hoe hard er gekreund wordt. Natuurlijk zijn dit geen gezondheidsapps, ze zijn er meer voor de lol. De persoonlijke beleving of de intimiteit krijgt geen ruimte. Het team van de cyclus-app Glow heeft daarop wat nieuws bedacht: de vrouwenseks-app Eve (eerst bekend als ‘Ruby’). Primair is ook dit een vruchtbaarheids- en menstruatie-app, maar je kunt ook in detail je seksleven vastleggen. De app vraagt wat er gebeurde, of het met of zonder condoom was, of het geslaagd was en hoe je je daarna voelde. Verder heeft de app Eve een community over seks.

Period tracking apps in Google Play Store

Fitbit als mode-accessoire

Het kan dus kennelijk wel, technologie ontwerpen waarbij speciaal wordt gelet op behoeften van vrouwen. Waarom gebeurt het dan niet standaard? Maastricht Instruments is een Nederlandse producent van technologie voor de gezondheid. Volgens wearable ontwikkelaar Freek Boesten worden de producten van Maastrichts Instruments gevalideerd op zowel mannen als vrouwen. Maar ze zijn vooral ziektespecifiek, en niet zozeer genderspecifiek. "In onze producten kunnen mensen bijvoorbeeld persoonlijke beweegdoelen stellen in samenspraak met een zorgverlener, dus het is specifiek voor de persoon en situatie van die persoon", aldus Boesten. Aan de andere kant kunnen de meters wel helpen om genderverschillen in kaart te brengen. Boesten: "Met onze diagnostische beweegmeters kun je onderbouwen dat er verschil is tussen mannen en vrouwen, bijvoorbeeld met de beweegmeter."

Eind 2015 deden ruim vijfhonderd SmartHealth lezers mee aan ons lezerspanel over fitness en gezondheids wearables en fitness apps, waaruit blijkt dat de verdeling van wearable-gebruikers redelijk gelijk is: 60% van de respondenten zijn de mannen, 40% zijn vrouwen. Uit marktonderzoek blijkt dat twee derde van de Fitbit-kopers vrouw is, volgens Bloomberg, maar opvallend genoeg zijn er geen vrouwelijke managementleden bij het bedrijf. Ook Fitbits board of directors bestond tot juni 2016 alleen uit mannen- een euvel waar ook tech bedrijven zoals Twitter en Facebook mee kampen.

Veel wearables worden voor beide seksen in de markt gezet. Daarom werken fabrikanten zoals Fitbit en Nike samen met mode-ontwerpers om hun producten nog aantrekkelijker te maken voor een mode-bewuste (overwegend vrouwelijke) doelgroep. Neem bijvoorbeeld de samenwerking tussen het Amerikaanse mode-merk Tory Burch en Fitbit, waarmee de Fitbit Flex kan worden gedragen in vier verschillende gekleurde leren double strap armbanden, verkrijgbaar in het bruin, zwart, beige en lichtroze. Met deze armband kan de Fitbit Flex volgens Burch getransformeerd worden ‘into a super-chic accessory for work or weekend, day or evening.’

Big data laat gender zien

Verschillen tussen mannen en vrouwen zouden in dit tijdperk van big data analyse simpel te achterhalen moeten zijn. Smartphones en trackers houden continu data bij. Daar kunnen ontwerpers van nieuwe technologie hun voordeel mee doen. Waarom halen we de man/vrouwverschillen niet uit big data? Het is een van de ambities in een groot project onder de naam Data2X van onder meer de Verenigde Naties, de Bill & Melinda Gates Foundation en de Clintons. Deze organisaties willen betere cijfers over de positie van de vrouw, door data uit social media en telefoongebruik te analyseren. In veel landen worden vrouwen achtergesteld op het gebied van werk of gezondheidszorg, maar er wordt weinig aan gedaan. Dat komt doordat dit verschil niet goed zichtbaar is in de statistieken. Er is een gender data gap.

Glow: big data voor vrouwen met kinderwens

Een probleem uit de praktijk is bijvoorbeeld depressie bij tienermeisjes. Het is voor jonge meiden een grote ziektebelasting, maar er zijn weinig officiële gegevens over. De partners van Data2X analyseren nu de tweets van Zuid-Afrikaanse en Indiase meisjes, op zoek naar gegevens over depressie in deze groep. Een instituut in Mexico doet iets soortgelijks en gaat op zoek naar positieve en negatieve zinnen in tweets van jonge meiden, om zo ook cijfers te krijgen over de geestelijke gezondheid. Hoe weten ze nu of een Twitter-account van een meisje is? Ook dat is een pilotonderzoek in Data2X: het automatisch ‘seksen’ van Twitter-accounts.

Met gegevens uit de mobiele telefoons wil Data2X geanonimiseerd de eigenaars in kaart brengen. Ze kijken onder meer hoe vaak je belt, hoe actief je bent op social media en hoe vaak je telefoon in de oplader zit. Met algoritmes hopen ze vrouwen te onderscheiden van mannen en meer te leren over hun gang naar de supermarkt (maandverband gekocht?), naar het werk of naar het ziekenhuis.

Het is nog een ontwikkeling, volgens de planning zal Data2X in 2016 haar resultaten op deze projecten bekend maken. Het laat wel zien dat de telefoon steeds meer weet over de gebruiker. De apps en wearables van de toekomst zijn daarmee steeds meer op maat, niet alleen voor een man of een vrouw, maar echt voor jou.