eHealth op de werkvloer: "Niet goed geïnformeerde patiënten zijn onzekere patiënten"

In de serie ‘eHealth op de werkvloer’ spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth-toepassingen. Veel van deze technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging: maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Dirk Jan Hofstee, orthopedisch chirurg bij Noordwest Ziekenhuisgroep (NWZ), tot voor kort Medisch Centrum Alkmaar (MCA). 

“De Behandelwijzer App wordt al in een paar andere ziekenhuizen in Nederland gebruikt, maar voor ons is het helemaal nieuw. We zijn wel het eerste ziekenhuis in Noord-Holland dat ermee aan de slag gaat”, vertelt Dirk Jan Hofstee, orthopedisch chirurg bij Noordwest Ziekenhuisgroep “De app heeft als voornaamste functie om patiënten op het juiste moment de juiste informatie te bieden over hun behandeling of operatie. In mijn geval, op de afdeling orthopedie, voor bijvoorbeeld een voorste kruisbandreconstructie of een kijkoperatie van de knie. Via een push bericht krijgt een patiënt bijvoorbeeld een dag voor zijn of haar operatie de melding: zorg dat u morgen nuchter bent en vergeet uw zorgpas niet.”

Niet goed (genoeg) geïnformeerd

Voorheen was het zo dat patiënten die op de poli de indicatie kijkoperatie van de knie kregen, ter plekke geïnformeerd werden over hun aanstaande operatie. Vervolgens kregen patiënten een papieren folder mee en werden ze gewezen op de website van het ziekenhuis waar nog meer informatie te vinden is. “We merkten in de praktijk alleen dat er niet alleen slecht gelezen, maar daardoor ook slecht onthouden werd. Mensen wisten eigenlijk niet goed wat hun operatie inhield en durfden op zo’n moment suprême ook niet altijd meer vragen te stellen.”

En dat terwijl goede informatie volgens Hofstee van groot belang is voor een goed verloop van de behandeling of ziekte. "Niet goed geïnformeerde patiënten zijn onzekere patiënten. Door wel goed op de hoogte te zijn van alle stappen in het zorgproces, krijgt een patiënt meer vertrouwen en dat kan zijn of haar revalidatie weer ten goede komen.”

Volgens Hofstee zijn er nog geen harde getallen die het effect van het gebruik van de app op de uitkomst van een operatie inzichtelijk maken. “We monitoren dat wel, maar er zijn zoveel variabelen dat het moeilijk is om te bepalen welk effect van de app alleen is.”

"Niet goed geïnformeerde patiënten zijn onzekere patiënten"

Een op maat gemaakte app

De Behandelwijzer App is ontwikkeld door Interactive Studios, de inhoud van de app is volledig op maat gemaakt voor NWZ. “Ik heb met de ontwikkelaars aan tafel gezeten om de informatie aan te leveren over hoe wij onze behandelingen en operaties hier in het ziekenhuis doen. Die content is overigens wel nauwkeurig afgestemd met onze communicatie-afdeling. Als je meer informatiemiddelen krijgt, moet je wel zeker weten dat overal exact hetzelfde staat. De folder mag niet het ene melden en de app iets anders, dat is verwarrend voor patiënten.”

Niet minder tijd voor de patiënt

Nadat de op maat gemaakte Behandelwijzer App af is, start op Hofstee’s afdeling een pilot. “Als blijkt dat een patiënt nu een kijkoperatie aan de knie nodig heeft, dan krijgt iemand na de face-to-face uitleg op de poli naast de folder ook een flyer over de app mee. Ik leg dan uit dat ze deze app gratis op hun smartphone of tablet kunnen downloaden en zo alle informatie ook digitaal tot zich kunnen nemen en op ieder moment kunnen raadplegen.”

Aan de eerste gebruikers vraagt de orthopedisch chirurg naar hun ervaringen met de app. “We hebben veel positieve feedback gekregen, maar horen ook waar patiënten tegenaan lopen. Bijvoorbeeld dat ze huiverig zijn dat het wat onpersoonlijk kan worden, als de uitleg door een app gebeurt en niet door een zorgprofessional. Het was fijn dat dat bezwaar aangekaart werd, zodat wij patiënten duidelijk konden maken dat de app geen vervanging maar een toevoeging is. We gaan niet minder met patiënten praten of hun poli-tijd verkorten; het is naast de site en folder gewoon nog een extra methode om informatie te krijgen.”

Patiënten kunnen terecht voor allerlei informatie in de Behandelwijzer App

Ook voor cardiologie en oogheelkunde?

De positieve feedback die Hofstee hoort is dat patiënten het heel handig vinden dat ze informatie ontvangen op het moment dat dit voor hen relevant is. “Als jij over drie weken geopereerd wordt en vervolgens in een folder leest wat je over zes weken moet doen, dan speelt zoiets dus pas over negen weken. Dan weet je dat tegen die tijd al niet meer. In de Behandelwijzer App krijg je na die negen weken vanzelf een berichtje ‘er is een

nieuw moment in uw behandellijn’ en kun je vervolgens precies zien wat op dat moment de bedoeling is.” Om diezelfde reden kan de app volgens Hofstee ook door kinderen gebruikt worden wiens ouder een dergelijke operatie moet ondergaan. “Een negentigjarige gaat misschien niet zelf de Behandelwijzer App downloaden, maar zijn of haar kind kan op die manier wel meelezen over het behandelproces.”

Als uit het ervaringsonderzoek naar de app blijkt dat gebruikers de Behandelwijzer App een goede oplossing vinden, gaat het ziekenhuis bekijken of de Behandelwijzer App ook bij andere vakgroepen toepasbaar is. Hofstee: “De afdelingen cardiologie en oogheelkunde hebben al interesse.”

Geen persoonlijke informatie

De app bevat geen persoonlijke informatie over een patiënt en is dan ook niet gekoppeld aan bijvoorbeeld het ziekenhuisinformatiesysteem of elektronisch patiëntendossier. “Ik zou die koppeling aan een specifieke patiënt wel graag willen”, vertelt Hofstee, “dan kan zo’n app een stuk persoonlijker worden. Je krijgt dan alleen ook te maken met allerlei ingewikkelde privacy- en beveiligingskwesties, waardoor een app een stuk bewerkelijker en daarmee ook duurder wordt.”

Een andere uitbreiding voor de app die Hofstee wel ziet zitten is de toevoeging van videovoorlichting in de app. “Medify, een colonoscopie applicatie die wordt gebruikt bij de Noordwest Ziekenhuisgroep, biedt patiëntenvoorlichting door middel van animaties. Dat lijkt me ook mooi om in de Behandelwijzer App te hebben.”

Het belang van eHealth

Op dit moment betaalt NWZ een bedrag om de app te gebruiken en op maat te laten maken, en daarnaast moet het ziekenhuis per ziektebeeld die aan de app wordt toegevoegd een bepaalde fee betalen. “Ik heb begrepen dat er vanuit de ICT-innovatie pot budget is vrijgemaakt hiervoor, maar ik heb daar zelf geen zicht op”, vertelt Hofstee. “Ik heb alleen aangegeven bij het ziekenhuis dat het wat mij betreft belangrijk was dat de app er zou komen omdat het de kwaliteit van voorlichting verbetert. Als ik zelf in een patiëntrol zou zitten, zou het mij ook rust en vertrouwen geven als ik de informatie die mij door een arts verteld werd ook nog digitaal kon teruglezen.”