eHealth op de werkvloer: app stimuleert patiënten om te blijven bewegen na beroerte

In de serie ‘eHealth op de werkvloer’ spreekt SmartHealth met zorgprofessionals die dagelijks te maken hebben met eHealth-toepassingen. Veel van deze technologische innovaties betekenen op papier efficiënter werken, kwaliteitsverbetering of kostenverlaging, maar in de praktijk zijn er vaak genoeg obstakels te overwinnen. Een kwestie van tussen droom en daad? Deze week: Joyce van Keulen, fysiotherapeut bij de Hoogstraat Revalidatie in Utrecht.

“We hebben net weer een filmdag achter de rug”, vertelt Joyce van Keulen. Naast haar werk als fysiotherapeute bij de Hoogstraat Revalidatie is Van Keulen de afgelopen twee jaar intensief betrokken geweest bij de ontwikkeling van een app gericht op patiënten die een beroerte hebben gehad.

“Voor deze groep patiënten is het van groot belang om zo snel en zo intensief mogelijk weer in beweging te komen. Op die manier worden de hersenen gestimuleerd en is de kans op sneller herstel zo groot mogelijk. Om patiënten te ondersteunen bij het oefenen is een paar jaar geleden het oefenboek ‘Snel in Beweging’ gemaakt.” In dat boek zijn oefeningen te vinden waar een patiënt al in bed mee kan beginnen en die hij of zij eventueel samen met een partner of mantelzorger kan doen, zodat zij ook betrokken kunnen worden in het revalidatieproces.

Beperkt budget

Maar een boek heeft zijn beperkingen, zo vonden Van Keulen en haar collega’s van het Kenniscentrum, een samenwerking tussen de Hoogstraat en het UMC Utrecht. Zo ontstaat het idee van de Oefen App Beroerte. Maar een idee is één ding, budget voor de ontwikkeling iets anders. Gelukkig staat de Edwin van der Sar foundation, een stichting die  sport en beweging tijdens en na de revalidatie van mensen met hersenletsel stimuleert, achter het idee. De stichting financiert de initiële ontwikkeling van de app. Vanuit het Kenniscentrum wordt contact gezocht met een app-ontwikkelaar voor de bouw van de app.

Joyce van Keulen speelt zelf als fysiotherapeut in de oefenvideo's

Vanwege het beperkte budget wordt er een regeling getroffen waarbij de ontwikkelaar mee investeert in de app en op die manier mee profiteert van eventuele opbrengsten. “We hadden ook geen geld voor professionele actrices, dus speel ik zelf als therapeut in de meeste video’s. Daarnaast hebben we aan een aantal revalidanten binnen ons centrum gevraagd of ze mee wilden doen”, lacht Van Keulen. De inhoud van de app is gebaseerd op de inhoud van het oefenboek en aangevuld met oefeningen uit de praktijk. Deze zijn samengesteld op basis van input uit het gehele netwerk van ergo- en fysiotherapeuten in Nederland. “We hebben in die periode met heel veel mensen contact gehad over de app. We hebben veel feedback gevraagd en ook gekregen. Uiteindelijk heeft er tussen het idee en de uiteindelijke lancering van de eerste versie van de app zeker een jaar gezeten.”

Voor Van Keulen was het een groot voordeel dat ze de verschillende versies van de app tussendoor ook op de werkvloer al kon uitproberen. “We hebben bij de Hoogstraat iedere dag een oefengroep voor mensen met arm-hand problemen. Aan de patiënten binnen deze groep vroeg ik tijdens de ontwikkelfase weleens of ze mee wilden kijken naar de app, een oefening uit de app wilden doen of het instellen van de app eens wilden uitproberen. Die directe feedback was ontzettend bruikbaar. Wij konden het vervolgens direct terugkoppelen aan de ontwikkelaar en dan werden deze wijzigingen in een nieuwe versie doorgevoerd.”

Oefen reminder in de app

Sommige patiënten krijgen in het ziekenhuis al te horen over de app , anderen worden er pas op gewezen als ze in het revalidatiecentrum zijn. “Patiënten kunnen er zelf voor kiezen om de app te downloaden op hun eigen device. We hadden ook altijd een tablet op de ergotherapie afdeling te liggen die patiënten konden gebruiken, maar die is helaas gestolen.”

Van patiënten krijgt Van Keulen positieve reacties op de app. “Mensen vinden het fijn dat ze direct vanaf het begin, zelfs al liggen ze nog in bed of zitten ze nog in een rolstoel, kunnen beginnen met oefenen. Daarnaast horen we terug dat mensen het oefenen via de app soms duidelijker vinden dan via het boek. In het boek moet je zelf zoeken welke oefeningen je wanneer moet doen, de app kun je zo instellen dat jouw serie oefeningen vanzelf achter elkaar wordt afgespeeld. Daarnaast krijgen mensen via de app een reminder om te oefenen. Dat werkt natuurlijk ook bevorderlijk.” Volgens Van Keulen zou het wel interessant zijn om nog een keer te onderzoeken of mensen inderdaad meer en beter zelfstandiger oefenen met de app. “Zo’n onderzoek staat nog op ons wensenlijstje.”

Oefen App Beroerte

Extra motivatie

Patiënten die gebruik maken van de app zijn volgens de fysiotherapeute vaak de patiënten die uit zichzelf al erg gemotiveerd bezig zijn met hun revalidatie en alle middelen aangrijpen om te oefenen. “Om de patiënten die deze drive niet uit zichzelf hebben aan het oefenen krijgen met de app, dat is een veel grotere uitdaging”, verklaart Van Keulen. Patiënten die niet met de app werken geven meestal als reden dat ze niet in het bezit zijn van een tablet. Maar er speelt volgens Van Keulen meer dan alleen het wel of niet hebben van een tablet. “Een beroerte heeft negatief effect op veel vlakken. Sommige mensen hebben na beroerte ook cognitieve problemen, zo hebben ze onder andere soms moeite met planning, overzicht of initiatief. Om die reden hebben ze dan ook moeite om (zelfstandig) te oefenen.” Volgens Van Keulen hoeft de app voor mensen met een communicatieprobleem als gevolg van hun beroerte geen probleem te zijn. “Juist doordat men niet hoeft te lezen en alleen maar naar het filmpje hoeft te kijken en luisteren is de app toegankelijker dan het boek.”

Inmiddels is de Oefen App Beroerte qua oefeningen uitgebreider dan het oefenboek. “Dat is fijn, want dat werkt extra stimulerend”, verklaart Van Keulen. “Iedere dag hetzelfde riedeltje afdraaien is saai en demotiverend.” Het gebruik van de app is niet verplicht en vervangt ook geen face-to-face contact met een fysiotherapeut, benadrukt Van Keulen. “Een half uur fysiotherapie per dag is niet voldoende, in de weekenden moet je ook actief blijven. De app is echt bedoeld ter ondersteuning.”

Doorontwikkeling

Gebruikers die met de app aan de slag willen betalen eenmalig €5,99 om de tablet-app te downloaden in de Appstore. Inmiddels is de app ruim 850 keer verkocht. “We hebben er expres voor gekozen om de app betaald te maken, zodat wij bij veel interesse ook budget zouden hebben om updates aan de app te blijven realiseren. Een deel van de opbrengsten van de app gaat naar de app-ontwikkelaar, het grootste gedeelte gaat naar Hoogstraat Revalidatie. Zo konden wij bijvoorbeeld onlangs ook de Android versie van de app laten maken.”

Alle afleveringen van eHealth op de werkvloer lezen?