Blog: een schat aan data met Psymate

Je bent in de supermarkt en staat in een lange rij. Op dat moment piept je telefoon: het is weer tijd voor je monitoring moment. Via de Psymate app vul je vijftig vragen in over je psychische gesteldheid. Het zijn korte vragen over je gedachten, stemming, je omstandigheden en eventuele psychische klachten. Het kost wat moeite, maar je hebt best twee minuten over.

Dat vragende piepje van de app komt op willekeurige tijdstippen, tien keer per dag. Tijdens het koken, bij het ontbijt, in de kroeg met vrienden en ook tijdens het autorijden, maar dan moet je het vooral negeren. Je behandelaar heeft je gevraagd om de vragen goed bij te houden, want de resultaten komen ten goede aan je therapie.

Deze methodiek heet ‘experience sampling’. Een behandelaar is als het ware te gast in het leven van een patiënt. Die schat aan data opent de deur naar een begrip over wanneer en hoe kwetsbaarheden ontstaan. De interessante onderzoeksvraag die daaruit voorkomt is of je hiermee ook verslechtering kunt voorspellen. Onder aanvoering van Jim van Os, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht, werd op het congres mHEALTH: voor de GGZ van morgen de gratis app Psymate gelanceerd. Want mHealth is bij uitstek geschikt om grip krijgen op de psychische parameters van de patiënt, volgens van Os.

Personalized medicine

Van Os opent het congres: “We zien dat onderzoeken van behandelingen of medicatie altijd gemiddelde effecten van groepen patiënten rapporteren. Daarbinnen is sprake van variatie. Bij de een werkt praten beter dan pillen. En het is vooraf moeilijk te voorspellen wie wel en niet baat heeft bij een bepaalde therapie. Dat maakt het volgen van het klachtenverloop belangrijk. Dit gebeurt onder andere al grofmazig aan de hand van digitale vragenlijsten. Maar als je meer data verzamelt aan de hand van intensieve dagelijkse monitoring, kun je personalized medicine bedrijven. Je therapie toesnijden op de individuele situatie van de patiënt.”

"Bij de een werkt praten beter dan pillen"

“We weten uit onderzoek dat herstel niet zozeer samenhangt met het wegblijven van klachten, maar vooral is af te meten aan de hoeveelheid positieve emoties die een patiënt ervaart. Via de app kun je sturen op die situaties die belonend zijn voor mensen.” Jim van Os zegt grappend dat hij zijn vrouw ook vraagt om de app bij te houden, omdat hij dan precies weet hoe het met haar gaat.

App als continue thermometer

Philippe Delespaul, hoogleraar zorginnovatie aan de Universiteit Maastricht, vergelijkt Psymate met een verkeersnetwerk. Je bedenkt niet van tevoren hoe lang een stoplicht in je therapie op groen moet staan, maar je meet aan de hand van sensoren wat de beste flow is en je stuurt bij op basis van de verkeersdrukte. In de

GGZ worden bedden afgebouwd en behandelingen buiten instellingen geplaatst. Maar dat blijft droogzwemmen met een patiënt in de behandelkamer volgens Delespaul. De app Psymate is een thermometer die het echte leven meet buiten de spreekkamer en die ook op een verantwoorde manier helpt om los te laten. En de patiënt is eigenaar van de data, waarbij hij de behandelaar tijdelijk toegang geeft.

Wetenschapper en ervaringsdeskundige Peter Groot vertelt hoe de app hem hielp. De conjunctuur van zijn soms sombere gemoed weergegeven in overzichtelijke grafieken zorgde voor acceptatie van zijn negatieve stemmingen. Ook gaf het hem hoop omdat hij zag dat er consequent herstel optrad. Groot hield zelfs bij welke invloed het afbouwen van antidepressiva had.

Een interessante vraag is of je met behulp van het langdurig bijhouden van data ook patronen kunt herkennen die een voorspellende waarde hebben. Groot geeft aan dat het bij het ontstaan van een crisis is als een boot die ineens omslaat. Bijvoorbeeld bij een burn-out die ervoor zorgt dat

mensen ineens helemaal niets meer lijken te kunnen. Dat zogeheten tipping point zou je willen voorspellen. Voorspellen lijkt moeilijk haalbaar, maar het is wel mogelijk om aan te geven of je in de gevarenzone zit. En daar helpt Psymate bij. Als er een patroon ontstaat waarbij je volgens de app veel negatieve invloed ondervindt en moelijker herstelt van een tegenslag, kun je een rode vlag hijsen. En dan kun je handelen.

Wetenschappelijke resultaten

Psymate is onderzocht in een relatief zware doelgroep in de specialistische GGZ met onder andere psychose, trauma en zware depressie. Je zou verwachten dat het invullen van al die metingen een zware belasting is. Het onderzoek wijst anders uit: gemeten over een periode van zes dagen vullen mensen gemiddeld ruim 40 van de in totaal 60 metingen in. De belasting wordt als gemiddeld ervaren en sommige vragen zijn wel wat moeilijk, maar over het geheel wordt de app als eenvoudig gekenmerkt.

Wekelijks kreeg een deel van de onderzoeksgroep ook feedback via een persoonlijk gesprek met een behandelaar. Op basis van data werden grafieken geanalyseerd en besproken met de patiënt over het werkelijke leven. Belangrijk zijn de fluctuaties in positieve en negatieve emoties, de positieve gevoelens in relatie tot activiteiten en de invloed van externe gebeurtenissen.Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat monitoring met feedback een heel goed behandelresultaat laat zien. Alleen monitoren via Psymate zonder feedback van de behandelaar bleek een kortstondig effect te hebben, maar dat verdween snel.

Onderzoek vs. uitrol

Psymate kent een stevig wetenschappelijk fundament dat in tientallen jaren zorgvuldig is opgebouwd. De visie deugt: eigen regie, therapie op maat en nadruk op aspecten als veerkracht en toename van positieve ervaringen. Het lijkt erop dat de toekomst van de app rooskleurig is.

Toch werd op het congres duidelijk dat onderzoek en uitrol twee verschillende vakgebieden zijn. De onderzoekers werden bestookt met vragen waar nog geen direct antwoord op was: ‘hoe kunnen we dit nu inzetten, kunnen we de app ook aanpassen, en hoe werkt dit dan in de

huisartsenpraktijk?’. Er is nog een weg te gaan in het omvormen van een veelbelovend onderzoeksinstrument naar een volwassen product dat onderdeel wordt van de GGZ-eHealth markt met een sluitend business model. Gratis is geen verdienmodel: er bestaat op dit moment nog geen app voor de GGZ die zichzelf terugverdient.

Het onderzoek houdt uiteraard niet op. De schat aan data die wordt verzameld maakt het mogelijk om meer kennis op te doen van het beloop van psychische ziekten. Een concreet verbeterpunt zou zijn om het doen van registraties korter en simpeler te maken. Voor mensen met lichte klachten in de eerste lijn is het anders een te zware inspanning om via hun smartphone de vragenlijsten in de vullen.

Helaas is stemming niet zoals je hartslag objectief te meten of gemakkelijk te achterhalen via een slimme sensorpleister die je op je huid plakt. Wel zijn er initiatieven om bepaalde gedragskenmerken automatisch te meten en te relateren aan een risico op depressie of angst. Zo is slaap een belangrijke

voorspeller voor psychische klachten en via sensoren te meten. Ook afwijkingen in bijvoorbeeld je sociale contacten kunnen via het automatisch analyseren van bel- of SMS-patronen worden afgeleid. Je kunt ook denken aan het via GPS analyseren van de mate van passiviteit van een persoon. Het zijn allemaal goede indicatoren, maar ze zijn minder rijk aan informatie dan de Psymate app. Of iemand zich angstig of wantrouwend, onzeker of agressief voelt, lijkt me niet af te leiden uit onderdelen van gedrag. Onze gemoedstoestand blijft een persoonlijk en ongrijpbaar fenomeen waar behandelaren zonder een app als Psymate slechts naar gissen.

[accordion]
[acc title="Foto credits"]Ryan Melaugh via Flickr: flickr.com/photos/120632374@N07/ & e-magineart.com[/acc]
[/accordion]