eHealth in de zomer: botulisme, blauwalg en zwemmersjeuk

De zomer. De tijd van zon, zee en strand. Maar ook van pollen en muggen, verbranden, een dokter zoeken in het buitenland, een drankje te veel in een Spaanse discotheek en je aandoening uitleggen in een vreemde taal. Gelukkig zijn er genoeg handige apps, sites en gadgets om een handje te helpen met je gezondheid deze zomer. Deze week in de SmartHealth zomerserie: de zwemwater app die waarschuwt voor botulisme, blauwalg en zwemmersjeuk.

Bij ons in de buurt springen kinderen (en volwassenen) op warme dagen overal waar het een beetje kan in het water. De put verderop, de strandjes langs de Lek, bij de sluis in de Korne, de binnenhaven van de Waal, de grote sloot van het Waterschap. Geen van die lokaties is te vinden op www.zwemwater.nl, en evenmin in de bijbehorende app die sinds begin dit jaar beschikbaar is. Op die site en via de app informeren de provincies, de omgevingsdiensten, de waterschappen en Rijkswaterstaat het publiek over de kwaliteit en de gevaren van openbaar zwemwater. Dat zijn dus niet de mini-strandjes, putten en sloten, maar de grotere officiële zwemplaatsen, doorgaans met aanvullende faciliteiten, zoals parkeergelegenheid en toiletten.

Allerlei instanties meten jaar-in-jaar-uit om de veertien dagen de kwaliteit van dit zwemwater, en het is logisch dat ze dat niet overal kunnen doen. De app beperkt zich dus tot de actuele gegevens van zo’n 800 openbare zwemlocaties.

Ratten-urine?

Er kan nogal wat mis zijn met zwemwater. Wanneer je de informatieve teksten op de website zwemwater.nl tot je neemt, heb je bijna al geen zin meer om te gaan zwemmen. Botulisme is bijvoorbeeld een vorm van voedselvergiftiging, veroorzaakt door een bacterie die veel voorkomt in water met een laag zuurstofgehalte. Voor mensen vormt botulisme in zwemwater een gevaar, vanwege de kans op besmetting door allerlei andere ziekteverwekkers die in rottende kadavers voorkomen, aldus de site.

App laat actuele zwemwaterkwaliteit zien

Of wat te denken van de ziekte van Weil? De boosdoener is een bacterie die wordt verspreid via de urine van ratten. Eet smakelijk, trouwens. Besmetting kan zowel in zoet water als op de oever plaatsvinden via wondjes in de huid of via de slijmvliezen.

Dan hebben we het nog niet gehad over de veel vaker voorkomende blauwalg, waarvan je jeuk, irritaties aan je ogen, hoofdpijn, maag- en darmklachten en zelfs grotere gezondheidsproblemen kunt krijgen. Blauwalgen kunnen als een laag op het water drijven als er veel voedingsstoffen in het water zitten, en vermenigvuldigen snel wanneer het warm weer is.

Actuele gegevens van 800 openbare zwemlocaties

De waterschappen introduceerden dit voorjaar de Zwemwater App, zodat iedereen kan zien welke van de 800 zwemplekken veilig zijn en waar je dus rustig een duik kunt nemen zonder je zorgen te hoeven maken over ratten-urine, uitwerpselen en algen.

De app opent met de bekende Google Maps kaart van Nederland waarop je kunt inzoomen, of eventueel direct naar je huidige locatie kunt gaan. Je ziet dan lichtblauwe ikoontjes voor elke zwemgelegenheid die OK is, en een rood driekhoekje voor plaatsen waarvoor waarschuwingen gelden. Vandaag is dat bijvoorbeeld de Zuiderplas, net onder Den Bosch. Door het ikoon aan te klikken, krijg je te zien dat er een waarschuwing geldt omdat er blauwalg is gesignaleerd. De laatste stap is een ‘negatief zwemadvies’, dat bijvoorbeeld geldt voor de Nevelhorst bij Didam (21 juli).

Waarschuwingen voor blauwalg

De app biedt per zwemlocatie ook informatie over aanvullende voorzieningen zoals parkeergelegenheid, douches, horeca, kleedkamers en of er bewaking is.

Los van de actuele waarschuwingen (die vaak samenhangen met hoge temperaturen) geeft de app je ook summiere informatie over de algemene kwaliteit van het zwemwater. Volgens een  Europees protocol gaat dat in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht).  De app laat alleen zien wat de huidige kwaliteit is, wanneer je meer details wilt inzien moet je naar zwemwater.nl gaan. Daar kun je de gegevens van meerdere jaren opvragen.

Ik probeerde dat met twee locaties in de buurt: De Rietschoof en het strand van de Wijksche Waard, allebei vlakbij Aalst aan de Afgedamde Maas. Volgens de Zwemwater-app is de kwaliteit van het zwemwater op beide locaties ‘Goed’.  Maar wanneer je de kwaliteit opvraagt op de site zwemwater.nl, krijgen beide locaties het meest negatieve label ‘Slecht’. Die kwalificatie 'Slecht' zie je ook terug op de overkoepelende Europese site voor zwemwaterkwaliteit.

Is het water bij De Rietschoof nu goed of slecht?

Judith de Jong van de Unie van Waterschappen legt desgevraagd uit dat status in de app het resultaat van de meest actuele meting is. Wanneer je op de site naar het tabblad 'Waterkwaliteit' gaat, dan krijg je een status die op de metingen van meerdere jaren is gebaseerd volgens een Europese afspraak. “In de app hebben we ervoor gekozen om alleen de actuele kwaliteit weer te geven, daar ben je immers het meest in geïnteresseerd als je een zwemplek zoekt. Maar de provincies, die zwemwater.nl samen onderhouden, zijn verplicht om ook de metingen van voorgaande periodes mee te nemen voor hun beoordeling."

Wild zwemmen

Blijft tenslotte de vraag wat wijsheid is wanneer je toch een duik wil nemen op een plek die niet te vinden is in de app. De overheid raadt het af om in andere wateren te zwemmen, omdat deze vervuild kunnen zijn. Een heldere richtlijn, maar door deze op te volgen zou ik mijn kinderen toch veel lokaal zwemplezier hebben onthouden. Ze hebben er zo te zien weinig schade van ondervonden. Gezond verstand lijkt ook een nuttige richtlijn, en nieuws over zwemmersjeuk, dode kadavers en blauwalg is in de buurt vaak wel bekend, ook al worden er geen metingen uitgevoerd. Maar om zomaar in water te springen dat je helemaal niet kent, dat is waarschijnlijk niet zo'n goed idee.

Lees alle SmartHealth Summer Tips hier.

[accordion]

[acc title="Foto credit"] Scubabix (www.flickr.com/photos/scubabix/)[/acc]
[/accordion]