Blog: Het is officieel, ik ben depressief

Het is niet zo moeilijk om online de diagnose te krijgen dat je last hebt van depressieve klachten. Verschillende aanbieders van online hulpmiddelen bij depressie of somberheid bieden een online test. Daarmee kun je een indicatie krijgen van je gemoedsgesteldheid. Wanneer je maar genoeg somberpunten scoort, krijg je de suggestie dat een bepaalde online therapie wel eens uitkomst zou kunnen bieden. De aanbieder van de zelftest is ook de aanbieder voor die online therapie, dat spreekt voor zich.

In het kader van research voor een artikel over online hulp besloot ik zo'n test eens in te vullen. Voorzover ik dat over mezelf kan zeggen, ben ik geen sombermans. Mijn omgeving is het met me eens, 'somber' is niet het woord dat ze als eerste te binnen schiet. Ook niet als tweede of derde. Niet dat ik daar prat op ga, want geluk met de genenpool en het ontbreken van structurele tegenslag in je leven zijn zaken die je niet kunt beïnvloeden.

Sprake van depressieve klachten

Toch meldde de test van een gerenommeerde aanbieder me dat er 'sprake lijkt te zijn van depressieve klachten', en dat ik baat zal hebben bij het volgen van de online zelfhulp. Wat had ik ingevuld? Ik had bijvoorbeeld aangeklikt dat ik in de afgelopen week soms geen zin had om te eten, soms moeite had om mijn gedachten bij dingen te houden, soms het gevoel had dat alles wat ik deed me moeite kostte en soms treurig was. Nu had ik eerlijk gezegd een tikje overdreven, want dat van die eetlust viel wel mee. De rest ook eigenlijk, maar ik wilde gewoon eens kijken hoe ik zou uitkomen als ik me een vervelende dag voor de geest haalde. Je hebt allemaal wel eens van die weken dat dingen om je heen tegenzitten. Het probleem ontstaat als weken maanden worden, en 'soms' verschuift naar 'regelmatig' of 'altijd'.

Maar toch, ik vroeg me direct of hoe mijn uitslag zich nu verhoudt tot die van de gemiddelde Nederlander. Ik vroeg mijn vrouw de test in te vullen, die zou misschien ook wel baat hebben bij de online therapie. Bingo. En dat is curieus, want ook bij haar denk ik niet direct aan somber. Door de test vaak genoeg te doen, kwam ik erachter dat de grens waarbij je therapieadvies kreeg op 10 punten ligt. En door verder te klikken op de site kwam ik erachter dat de test gebaseerd was op de in psychologenland bekende CES-D schaal, een instrument waarmee de omvang van depressieve symptomen kan worden vastgesteld.

Wij van WC-Eend adviseren WC-Eend?

Nog wat Google klikken verder vond ik een onderzoek onder 2768 a-select gekozen Nederlanders. De gemiddelde CES-D score onder vrouwen in dit onderzoek was 10,5, en onder de mannen in mijn leeftijdscategorie 10. Gescheiden mensen scoorden 14,3, werklozen scoorden 13,1.

Professionele hulpverleners zullen vast wel een argumentatie kunnen construeren die het tegendeel beweert, maar mijn conclusie was dat ik met een score die overeenkomt met de gemiddelde Nederlander wordt doorverwezen naar een (door mijn zorgverzekeraar vergoede) online cursus. Is dat niet een extreem geval van wij-van-wc-eend-adviseren-wc-eend, vroeg ik de makers van de test. Kennelijk heeft iedereen er baat bij. Misschien is dat waar, maar je zou ook kunnen beargumenteren: kijk het nog even aan, het wordt volgende week zonnig en warm.

Ik kreeg snel een gedetailleerd antwoord. Het eerste deel daarvan gaf aan dat je de grenswaarde van de test altijd wat lager afstelt, om zo niet het risico te lopen dat je mensen uitsluit die in een diagnostisch interview wél klachten blijken te hebben. Zou kunnen, ik kan dat eerlijk gezegd niet beoordelen.

Het tweede deel van het antwoord stelde dat het niet reëel is om te veronderstellen dat de gezonde populatie de screener op de website invult. De website is duidelijk als hulp bij somberheid en depressie gepositioneerd. Het bezoeken van de website en het feitelijke invullen van de vragenlijst is een dusdanige drempel, dat er wel een sprake moet zijn van ziektelast.

Wie dit leest is gek

Daar moest ik even goed over nadenken. Eigenlijk zegt men dus: als je de test doet, ben je al somber of depressief, want anders zou je die test überhaupt niet doen. Ik stel het snelle en serieuze antwoord op prijs. De makers lijken me professionals die verantwoord met zelftests willen omgaan, en daar een beleid in hebben gekozen. Maar ik vraag me af of iedere aanbieder dat dunne lijntje tussen een bepaalde uitkomst en klandizie voor je online therapie zo precies voor ogen heeft. We discussiëren volop over certificering voor medische apps op je smartphone, maar over die online zelftests hoor je niemand.

Feitelijk kan iedereen een test online zetten waarbij je als een mot naar de oplichtende verlossing van online therapie wordt gezogen. Ook als er niets aan de hand is. Meer dan één op de tien Nederlanders was vorig jaar somber of depressief, meldde het CBS vorige maand. Zij gaven aan dat ze zich in 2012 meer dan twee weken achter elkaar neerslachtig voelden. Als we dat aantal niet willen laten oplopen, is het misschien verstandig niet te veel screeners online te zetten. Hoewel: dan krijgt Edith Schippers wel haar gewenste eHealth groei.