Blog: wachten op de Uber van de zorg?

Laatst werd ik wakker van een nachtmerrie. De gezondheidszorg was in één nacht overgenomen door een nieuwe aanbieder van buitenaf. Een soort Uber voor de zorg. Voor wie Uber niets zegt: de internetonderneming is een schoolvoorbeeld van disruptieve innovatie, met een app waarmee klanten – buiten taxibedrijven om – een (privé)taxi kunnen bestellen en betalen. Exit taxichaffeur, hallo particuliere aanbieder.

Afgelopen jaar zagen we dat zowel kleine aanbieders als grote nieuwe spelers in staat zijn gebleken om consumenten te verleiden om hun producten te kopen, en hun persoonlijke data van smartwatches, stappentellers, smartbands en weegschalen in het platform van die leverancier te laden. Opvallend genoeg ook bedrijven die tot nu toe nog geen track record in de gezondheidszorg hadden.

Het grote probleem met de verdeeldheid van aanbieders is dat de hoeveelheid data alleen maar gaat toenemen in plaats van verminderen. Informatie van de huisarts, medische gegevens van de apotheek of de fysiotherapeut, en straks ook online communities van je hardloop- of wielren-app: hoe gaan die allemaal in één online omgeving passen? En hoe verhoudt dit probleem zich tot de verschillende aanbieders van elektronische patiëntendossiers (EPD) en ICT-systemen in de zorgsector? Betekent dit dat je in de toekomst ‘uit’ een bepaald zorg-ICT-systeem ligt wanneer je geen Apple of Google telefoon hebt? Ik zie de afstand alleen maar toenemen in plaats van afnemen in de aankomende jaren.

Ready to roll

Bewustzijn is goed, en het is ook een van de zaken waar ik me de afgelopen vijf jaar hard voor heb gemaakt. Bewustzijn op basis van je eigen data betekent meer controle over je eigen gezondheid. Begrijp me niet verkeerd: het is goed dat we in beweging zijn. Het probleem is alleen dat zorgprofessionals en zorginstellingen nu pas beginnen te beseffen dat het

digitale landschap verandert, terwijl de consumentgedreven markt al ready to roll is. Er ontstaat een kloof tussen de adoptiesnelheid dóór de zorg en de snelheid en de impact op de markt van buiten. Er is een reden waarom Apple, Google en meest recent Facebook in gezondheid/zorg stappen: het is een enorme markt waar iedereen op een bepaald moment in zijn of haar leven gebruik van gaat maken.

Niet-medische bedrijven zoals supermarktketen Walmart nemen duidelijke stappen in de richting van de zorg. Walmart kondigde recent aan de ambitie te hebben om de nummer één zorgaanbieder van de VS te worden. Hoe gaat het ziekenhuis van de toekomst er volgens jou uit zien? Als een traditioneel ziekenhuis, of als een supermarkt?!

The Clinic at Walmart: een micro-kliniek in de supermarkt

Nieuwe aanbieders, nieuwe oplossingen

Laat ik vooropstellen dat ik niet de persoon bent die vindt dat ‘wij’ – zorgprofessionals – de enigen zijn die de gezondheidszorg echt begrijpen. Als je mijn werk een beetje kent weet je dat ik kan niet wachten op het moment waarop klinische topkwaliteit en consumenten/patiënten engagement elkaar vinden en versterken. Die combinatie van kwaliteit en engagement is waar de Apples van deze wereld een geweldig track record in hebben.

Niet alleen bedrijven van buiten de zorg hebben een grote impact. Laten we vooral de slimme patiënten niet vergeten die met eigen innovaties komen en bedrijven starten. Tegenwoordig zijn er steeds meer en steeds goedkopere ‘bouwstenen’ beschikbaar waarmee je bijvoorbeeld gemakkelijk IT-beveiliging of betalingen kunt regelen. Vroeger moest je daarvoor naar een expert – tegenwoordig koop je in twee muisklikken een payment wall voor je bedrijf. Voor die groep ondernemers staan we pas aan het begin van een mooie toekomst.

Einde van de middle man?

Maar wat mij echt uit mijn slaap houdt s’nachts is dat de echte veranderingen in de zorg meer van buiten zullen komen, vanuit ándere bedrijven en vanuit consumenten/patiënten. Die ontwikkeling hebben we ook eerder gezien in de reis-, muziek- en mediabranche. Op het eerste gezicht is daar niets mis mee, zou je zeggen. Maar: er is een reden waarom dokters zo lang hebben gestudeerd. Het kost tijd voordat niet-traditionele zorgaanbieders – of zelfs computers – begrijpen hoe ons lichaam en ziekte en gezondheid werkt. Dat betekent dat er ‘ruis’ en misschien zelfs ‘schade’ kan ontstaan in de aankomende jaren van disruptieve innovaties.

Hoe gaan we er voor zorgen dat we deze transitie zorgvuldig laten verlopen? Laten we niet vergeten dat de zorg draait om mensen, en niet om goederen of om services. Als we de middle man passeren, zoals taxichauffeurs in het geval van Uber of hoteleigenaren in het geval van Airbnb, wat is dan de analogie voor het ziekenhuis? Geloven we in de toekomst een onbekende met een sterrenrating of een algoritme eerder dan onze arts? De zorgsector gaat een software business worden binnen twintig jaar, gerund door algoritmes zoals Dr. Watson (van IBM) en wordt gebaseerd op big data en metingen op afstand.

Dokter Watson? (foto: IBM)

Daarom moeten we het sámen doen. Waar we eerst vòòr patiënten innoveerden, werken we nu samen met ze, maar ik denk echt dat we patiënten en hun familieleden en mantelzorgers in staat moeten stellen om zélf te innoveren. Hierbij faciliteren wij hun om met ‘veilige’ bouwstenen innovaties te ontwikkelen waaraan zij behoefte hebben. We gaan van ‘voor’, en ‘met’ nu naar ‘door’ patiënten. En dat is een aspect wat een aantal tech bedrijven goed begrijpt. Dus een samenwerking zoals met Apple en Epic, waarvan wij deel uit maken, combineert het beste van die twee werelden.

Waarom moeten we ons hier dan nog druk over maken?

Wat ik op dit moment ervaar, op het snijvlak tussen exponentiële technologie en nieuwkomers in de zorgmarkt, is dat we voorbij het stadium van ‘ambities’, ‘planning’ of ‘intenties’ zijn. Met verbazingwekkende snelheid starten bedrijven en komen innovaties op de markt. Theranos disrupt de markt voor laboratoria in de VS met een bloedtest bij Wallgreens (een landelijke farmacie/drogisterij keten) voor minder dan 5 dollar. De resultaten zijn bijna eerder in je mailbox dan jij met je boodschappen thuis bent. Apple wil hét platform voor gezondheidsdata worden, en Google en Novartis werken samen aan een contactlens met glucose-meting voor diabetici. We hebben geen tijd meer om over verandering te praten, we moeten nu daadwerkelijk veranderen.

Als Radboudumc zijn we de afgelopen vijf jaar bezig geweest om de gezondheidszorg te veranderen, zoals bijvoorbeeld met Hereismydata en onze recente samenwerking met Philips en Salesforce.com. Hierbij proberen we mee te helpen om een deel van de problemen te voorkomen danwel op te lossen door een systeem of een product neer te zetten dat onafhankelijk van besturingssysteem, EPD-leverancier of plaats op deze wereld werkt.

Maar als je kijkt naar wat er op dit moment om ons heen gebeurt, vraag je je af: zijn we nog wel op tijd om onze enorme passie en medische kennis aan te bieden, of worden we opgeslokt door een aanbieder van buiten? Kortom, wanneer wordt de zorg ‘uberized’? In de zorgsector kan het zo’n zeven jaar duren voordat innovaties geland zijn: ik begin langzaam in te zien dat innovatie eerder ‘van buiten’ zal komen.

Op dat moment word ik wakker, midden in de nacht. Zwetend, met een haperende ademhaling en een hartslag die gelijk staat aan een flinke work-out. Gelukkig was het een nachtmerrie. Of niet?