AI-tool voorspelt ziekten

Hoe groot is de kans dat iemand kanker, diabetes of een hartaanval krijgt? Een nieuw AI-systeem met de naam Delphi-2M kan dat voorspellen – tot wel twintig jaar vooruit. Echter, experts waarschuwen ook: de technologie is veelbelovend, maar nog niet klaar voor gebruik in de zorg.

"Ik dacht toen ik het las: wéér een voorspelmodel. Want slechts twee procent van alle AI-innovaties wordt ook echt gebruikt in de zorg, blijkt uit onderzoek. Veel innovaties vinden nog geen goede aansluiting met de praktijk." Dat zegt Michel van Genderen, internist-intensivist en mede-oprichter van AI-ethieklab REAiHL, een samenwerking tussen Erasmus MC en TU Delft.

Wat Delphi-2M doet

Delphi-2M analyseert medische gegevens, diagnoses en leefstijl – zoals roken, alcoholgebruik en gewicht – om risico’s op meer dan 1.000 ziekten te voorspellen. Het systeem gebruikt generatieve AI (vergelijkbaar met ChatGPT) en is getraind op data van honderdduizenden mensen uit de UK Biobank en Denemarken.

Het model kan risico’s tot twintig jaar vóór het optreden van symptomen signaleren, wat vroegtijdige behandeling in de toekomst mogelijk zou kunnen maken. De gemiddelde nauwkeurigheid is 0,76, maar zakt op de lange termijn naar 0,7. “Is dat goed genoeg om medische keuzes op te baseren?”, vraagt Van Genderen zich af. “Het gaat om mensenlevens.”

Kritiek en zorgen

Hoogleraar Mark Hoogendoorn (VU Amsterdam) noemt de techniek veelbelovend, maar ziet beperkingen: “Voor sommige ziekten werkt het goed, voor andere juist niet.” Van Genderen waarschuwt op zijn beurt voor vooringenomenheid en verkeerde interpretatie. “We moeten begrijpen hoe de data werken en voorkomen dat het systeem discrimineert.”

Een ander punt van zorg is privacy. “In sommige landen worden zulke data eigendom van bedrijven,” zegt Van Genderen. “Wat gebeurt er dan over twintig jaar?”

Vooruitzicht

Volgens de ontwikkelaars van het European Molecular Biology Laboratory (EMBL) kan Delphi-2M de weg vrijmaken voor preventieve geneeskunde en gepersonaliseerde zorg. Toch is er meer onderzoek nodig. “Uiteindelijk gaat het er niet om wat AI kan,” besluit Van Genderen, “maar om hoe wij ermee omgaan.”