Als we weten dat ons menselijk gedrag de belangrijkste factor is bij leefstijlinterventies - afvallen, stoppen met roken of gezonder eten - waarom wordt er dan zo weinig aandacht besteed aan gedragswetenschappen? Die vraag stelt een groep prominente onderzoekers in een oproep om gedragsexpertise in te zetten bij het maken van beleid en het ontwikkelen en toetsen van eHealth toepassingen.
De huisarts stelt aan een middelbare patiënt met ernstig overgewicht voor om een leefstijlprogramma te volgen. Of een zwangere vrouw met risico op zwangerschapsdiabetes krijgt het advies van de verloskundige om gezonder te gaan eten. Beide patiënten beginnen vol goede moed, maar na een aantal weken komt de klad erin.
Waarom is dit beeld zo herkenbaar voor veel zorgprofessionals? Dat komt omdat gedragsverandering niet een kwestie van één keer een instructie geven. Mensen hebben daar intensieve ondersteuning bij nodig. Om gemotiveerd te raken, ander gedrag te initiëren, dit gedrag vol te houden of om de gezonde gewoontes te verankeren in het dagelijks leven.
Prominente rol voor gedragsverandering
Anderzijds zijn interventies - of het nou om een behandeling of nieuwe technologie, zoals een app, gaat - nu vaak nog niet effectief omdat er geen expertise ingezet is over hoe gedragsverandering werkt en wat mensen willen en belangrijk vinden. Dat schrijft een groep onderzoekers en kennisinstellingen, verenigd onder Lifestyle4Health.
Voor effectief beleid en interventies is het volgens hen noodzakelijk dat gedragswetenschappelijke expertise een prominente rol krijgt bij het uitdenken, ontwikkelen en implementeren van dit soort maatregelen. "Juist gedragsexperts kunnen helpen een antwoord te geven op vragen als ‘Wat is er nodig is om dit gedrag vol te houden’, of ‘Hoe maak je van het gezonde gedrag een gewoonte?’. Onderzoek laat zien dat wanneer er expliciet aandacht is voor gedragsveranderingsmethodieken leefstijlinterventies effectiever zijn", aldus de experts.
Gesprek met patiënten
De lastigheid zit er voor zorgprofessionals in dat zij vaak niet opgeleid zijn om over leefstijlgerelateerde onderwerpen te praten, schrijven de onderzoekers. De meeste zorgprofessionals weten niet hoe je daarover begint. Vaak gaat het over ‘wat’ voor interventies, maar ook de vragen ‘hoe’, ‘wanneer’ en ‘waarom’ zijn essentieel. "Hoe veranderingen ingepast kunnen worden in het dagelijks leven is hierin vaak belangrijker dan het type gedragsinterventie. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van routines en kleine, haalbare doelen die beklijven, en aansluiten bij wat voor iemand belangrijk of plezierig is."
Vaak is de huisarts de belangrijkste persoon om de initiatieven en interventies rondom leefstijl voor te stellen en te coördineren, terwijl huisartsen doorgaans niet opgeleid zijn om dit soort gedragsinterventies voor te schrijven of mensen te ondersteunen gezond gedrag vol te houden. Ook daar is gedragsexpertise onmisbaar.
Kijk naar succes rookbeleid
De onderzoekers halen de aanpak van tabak aan als voorbeeld van een succesvolle strategie om een gezonde omgeving te creëren. Volgens hen laat het rookbeleid zien dat een combinatie van maatregelen in de omgeving die roken ontmoedigen - zoals accijns verhogen, rookvrije plekken creëren, sigaretten in de winkel uit het zicht halen en minder verkooppunten - goed werkt.
"Het succes hiervan is mede te danken aan de betrokkenheid van gedragsexperts die begrijpen hoe omgevingsveranderingen tot minder rokers leidt. Dit voorbeeld zou gevolgd kunnen worden door ongezond eten veel minder beschikbaar te maken, op bijvoorbeeld scholen, werkplekken en sportaccommodaties, op een manier die tot afname van ongezond eten leidt."
"Zet meer in op gedragswetenschappelijke expertise"
De onderzoekers en organisaties verenigd in Lifestyle4Health vinden het structurele gebrek aan de inzet van gedragswetenschappelijke expertise opvallend, terwijl deze essentieel is om tot effectief beleid en interventies te komen. Want inmiddels is er steeds meer wetenschappelijk bewijs dat gedragsverandering - van mensen, patiënten, zorgprofessionals, beleidsmakers en professionals in het publieke domein - de sleutel is tot het terugdringen van chronische aandoeningen en stijgende zorgkosten.
Een gezonde leefstijl vraagt van mensen die niet gezond leven dat ze hun gedrag veranderen, zoals meer gaan bewegen, gezonder gaan eten of bijvoorbeeld stoppen met roken. Zowel bij de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van interventies en beleid op het gebied van leefstijl moet gedragsexpertise een prominentere plek krijgen, concludeert Lifestyle4Health.
wellicht ook interessant
Op dit moment maak ik “verplicht” gebruik van de GLI. Om dit uit te zoeken waar en waarvoor je terecht kunt zie je al gauw door de bomen het bos niet meer. Er zijn ca 4 soorten GLI, allemaal verschillend en niet overal bereikbaar.
De “Cool” cursus die ik nu volg is echt niet voldoende om tot een verandering leefstijl te komen. Een “leefstijlcoach” met een cursusje leefstijl draait een programmaatje af en vertelt dingen die bij de meeste cursisten al lang en breed bekend zijn.
Ík krijg in ieder geval het idee om van de regen in de drup beland te zijn, vind het zonde van mijn tijd en energie.
Meepraten als ervaringsdeskundige of uitgebreider reageren? Gráág.
Hoi J. Kamerman- Mols,
Ik begrijp heel goed dat het alleen al lastig is om uit te zoeken welk GLI traject nou bij je past en welke in de omgeving wordt gegeven. Ik ben zelf oefentherapeut cesar in opleiding en daarnaast gewichtsconsulente en leefstijlcoach. Momenteel onderzoek ik wat mensen nodig hebben en verwachten van een GLI traject en ik ben heel benieuwd naar jouw mening hierover. Dus mocht je dit bericht zien en er iets over willen vertellen dan graag! Groetjes, Julia