Software, hardware en leefstijlcoaching voor behandeling van diabetes

Met 425 miljoen mensen wereldwijd en 1,2 miljoen mensen in Nederland staat diabetes in het rijtje van de meest voorkomende chronische ziekten. Diabeteszorg is een internationale miljoenenmarkt waarin zorgaanbieders en technologiebedrijven zoeken naar oplossingen voor het vergroten van zelfmanagement, het verminderen van de ziektelast en de effecten van de chronische aandoening. Op de beurs Zorg & ICT 2019 gaf SmartHealth een update van internationale en Nederlandse ontwikkelingen.

Per dag komen er in Nederland 1200 mensen met diabetes bij, becijferde het Diabetesfonds. Negen op de tien mensen in ons land heeft diabetes type 2. Bij diabetes type 2 heeft het lichaam te weinig insuline. Bovendien reageert het niet meer goed op insuline, ook wel ongevoeligheid voor insuline genoemd. Mensen met diabetes type 2 krijgen voedings- en bewegingsadviezen, medicijnen, en soms moet iemand ook insuline spuiten.

Het lichaam van mensen met diabetes type 1 maakt zelf helemaal geen insuline meer aan. Dat komt doordat het afweersysteem per ongeluk de cellen die insuline aanmaken vernielt. Daarom moet je met diabetes type 1 een paar keer per dag insuline inspuiten, of een insulinepomp dragen. Het overgrote deel van de diabetespatiënten moet dagelijks met een vingerprik bepalen wat het bloedglucoseniveau is en vervolgens insuline toedienen. Een minderheid gebruikt een zogeheten continue glucose monitoring systeem. In Nederland worden deze CGM-systemen momenteel beperkt vergoed door verzekeraars, tot ongenoegen van mensen met diabetes.

Diabetes als miljoenenmarkt

Technologiebedrijven die actief zijn in de gezondheids- en fitness domein zien diabetes als een miljoenenmarkt. Bedrijven als Apple of Fitbit maken er geen geheim van services en producten te willen maken voor patiënten met een chronische aandoening of oplossingen voor werknemers en verzekeraars om werknemers en klanten gezond(er) te maken.

Google-dochter Verily startte met farmaceut Sanofi het bedrijf Onduo, en biedt een digitaal zorgprogramma met diabetes-materialen zoals meters en teststrips, thuismeetapparatuur en coaching. Wearable maker Fitbit investeerde begin dit jaar 6 miljoen dollar in Sano (een startup gericht op bloedglucose monitoring) en kondigde een samenwerking aan met Medtronic, zodat activity tracker data van Fitbit's app direct in de diabetesapp van Medtronic komt. OneDrop, de maker van insulinepompen en glucosemonitoring systemen, start een samenwerking met Amazon’s Choice, een speciaal label van het Amerikaanse tech-bedrijf dat producten en diensten biedt aan mensen met een chronische aandoening.

Fitbit investeert 6 miljoen dollar in Sano, startup die bloedglucose wil monitoren

“Gegarandeerd lagere bloedsuiker”

Naast de samenwerking van deze niet-traditionele zorgpartijen met farmaceuten en hulpmiddelenfabrikanten is er in Amerika een markt ontstaan voor digitale zorgprogramma’s voor chronisch zieken. Zorgprogramma’s van aanbieders als Livongo en Omada Health combineren software – een app voor patiënten en dashboard voor professionals - met hardware om mensen met een chronische aandoening te helpen met hun therapiedoelstellingen, zoals op gewicht blijven of hun bloedglucosewaarden stabiliseren.

De digitale zorgprogramma’s van aanbieders als Livongo en Omada Health tonen op de website de klinische resultaten én significante kostenbesparing aan die werknemers en verzekeraars kunnen behalen. 80 dollar besparen op zorgkosten per medewerker per maand, of een afname van het gemiddelde van de bloedglucosewaarden van 20% in een half jaar, lees je in een van commercie doorspekt Amerikaans taalgebruik.

Omada Health biedt een bewezen effectief en door Amerikaanse zorgverzekeraars vergoed programma voor mensen met diabetes om hun bloedglucosewaarden on controle te krijgen. Zij worden hierbij op afstand begeleid door een coach en ontvangen meetapparatuur voor thuis. Een belangrijk onderdeel van Omada’s oplossing is de 24/7 bereikbaarheid van een coach - voor vragen over medicatie, voeding of leefstijl – en een peer group van mensen die dezelfde ziekte hebben en uitdagingen kennen, bereikbaar via de app. Ook bedrijven als Livongo en Lark profileren zich als tech-bedrijven met een oplossing die software, hardware en coaching combineert voor mensen met diabetes type 2, hypertensie, hoge cholesterol en een risico op diabetes (prediabetes). Overigens hoeft coaching niet digitaal te zijn: het aanbod beslaat chatbots, digitale support groepen, apps of een 'regulier' telefoontje.

Livongo: support door een coach en zorg op afstand bij diabetes

Puzzelstukken

Ook farmaceutische bedrijven hebben allemaal een stukje van de puzzel van die diabetesmarkt in handen. Aanbieders van insulinepompen, CGM-systemen, meters en medicatie sluiten strategische partnerships of kopen bedrijven op, zoals app-maker Mysugr die overgenomen werd door Roche. Data afkomstig van insulinepompen of insulinepennen met sensoren moeten ook verstuurd kunnen worden naar zorgverleners, internisten en huisartsen. Zie daar het ontstaan van platforms met leverancier-onafhankelijke koppelingen of API’s, zoals TidePool en Glooko.

Door digitale producten toe te voegen aan hun hulpmiddelen zitten farmaceuten in een andere rol aan tafel dan alleen maar als leverancier van glucosemeters of zelfmanagement oplossingen. Ook zorgverzekeraars in andere landen willen liever meer geïntegreerde digitale oplossingen voor chronische ziekten contracteren als alternatief voor een enorm versnipperd aanbod van meters, pompen, apps en begeleiding.

Netflix-achtig model

Een andere trend die SmartHealth signaleerde is dat de gecreëerde kunstmatige schaarste in strips, lancetten en diabetes-materialen aan het verdwijnen is. Bedrijven als One Drop en Livongo komen met een Netflix-achtig model met onbeperkte strips en meetapparatuur voor een vast bedrag per maand. Met een onbeperkt aantal teststrips kunnen klanten wanneer ze willen hun bloedglucose kunnen meten. Een One Drop gebruiker zegt daarover: “Best there is. Since starting with the unlimited strips plan, my hba1c went from 7.6 to 5.9 My diabetes is the best it’s ever been thanks to my One Drop.”

Ook in Europa wordt er gekeken naar nieuwe business modellen en manieren om mensen met een chronische aandoening beter te helpen bij het verminderen van hun ziektelast en de effecten van de aandoening. In Nederland wordt sinds dit jaar de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) vergoed vanuit de basisverzekering. De GLI is een programma gericht op het verwerven en behouden van een gezonde leefstijl voor mensen met ‘gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico’. Die interventies combineren groepsbijeenkomsten met individuele bijeenkomsten gericht op drie componenten: leefstijl, voeding en gedrag. Apps en online coaching zijn vooralsnog geen onderdeel van de GLI.

Digitaal hulpmiddel voor huisarts en patiënt

In de zomer van 2019 start een pilot met MiGuide, een Nederlandse app voor patiënten met diabetes type 2, speciaal gericht op het bereiken en handhaven van een gezonde leefstijl. De app is gekoppeld aan het huisartseninformatiesysteem en baseert de informatie aan gebruikers deels op de gegevens uit het patiëntdossier. De makers van MiGuide willen de patiënt coaching bieden op het gebied van voeding, beweging, glucosewaarden en ontspanning, alsmede een digitaal verlengstuk van de praktijk voor de huisarts en praktijkondersteuner.

Omada Health biedt naast meetapparatuur voor thuis ook educatie en een online peer group

Thuis monitoren

In de regio Limburg startte zorggroep Meditta vorig jaar een pilot met de startup ChipMunk om patiënten met diabetes die bij de huisarts en praktijkondersteuner komen, te monitoren thuis. Met connected stappentellers, bloeddrukmeter, weegschaal en glucosemeter wil ChipMunk het makkelijker maken voor patiënten en de zorgverlener om data te verzamelen en de effecten van leefstijlcoaching te zien. De eerste pilot met 70 patiënten wordt momenteel afgerond en ChipMunk werkt verder aan educatieprogramma's die via de app aangeboden worden.

Technologie-bedrijf NedApp, die met cliëntportaal Caren actief is in GGZ, ouderen- en gehandicaptenzorg, bouwt aan Floor. Floor is een online platform dat mensen met diabetes type 2 in contact brengt met online gezondheidscoaches, waarbij de focus ligt op gedragsverandering. Het doel is om blijvende gedragsverandering te realiseren en de deelnemers hun gezondheidsdoelen te laten behalen. Na een pilot concluderen de makers van Floor dat een rol in de preventieve zorg op het gebied van een digitale levensstijl interventie nog niet lijkt weggelegd voor de huisarts en de praktijkondersteuner, een diëtist zou wel een geschikte coach kunnen zijn.

In de Verenigde Staten hebben werknemers baadt bij gezondheidswinst van door hen verzekerde werknemers. Verzekeraars vergoeden digitale zorgprogramma's zodat ze beschikbaar komen voor een grote populatie met een lager inkomen en groepen die vaker getroffen worden door chronische ziektes, zoals diabetes. De Nederlandse zorgmarkt steekt qua bekostiging en financieringsstromen anders in elkaar. De GLI in Nederland is volgens zorgaanbieders en beleidsmakers een goede eerste stap om leefstijl in te bedden in de zorg, maar de zoektocht zal de aankomende jaren zijn of en hoe technologie en apps hier ook een onderdeel van kunnen gaan worden.