Nieuw boek Lucien Engelen over "Augmented Health"

Lucien Engelen (782.710 volgers op LinkedIn) is wereldwijd gezien ongetwijfeld de meest bekende Nederlandse digital health influential. Hij richtte het REshape innovatiecentrum van Radboudumc op in een tijd waarin eHealth nog aan zijn tweede jeugd moest beginnen, en agendeerde op TedX in Maastricht in 2011 al thema's (#patientsincluded bijvoorbeeld) die nu pas breed beginnen te resoneren. Love him or hate him, maar Lucien Engelen hoort en leest alles over digital health, en blogt, appt en DM't 24/7 en 365 dagen per jaar.

Je hoort het af en toe nog wel eens: een pionier is iemand die voorover in het gras ligt met een pijl in zijn rug. Daar lijkt bij Engelen vooralsnog geen sprake van. Hij nam vorig jaar weliswaar een sabbatical om burnout voor te zijn, maar gebruikte die periode om te reflecteren, nieuwe krachten op te doen, en zijn online publicaties van de afgelopen jaren te ordenen en aan te passen voor een boek dat al lang op zijn planning stond. Geheel volgens de agile methodiek die Engelen aanhangt, werd het boek tijdens het schrijven toch weer meer dan een bundeling blogs: het is ook een momentopname en een vooruitblik.

Afgelopen week werd zijn boek Augmented Health(care): The end of the beginning tijdens een keynote van de HIMSS-conferentie officieel geïntroduceerd (eigenlijk twee keer, met dank aan VWS-baas Erik Gerritsen)

VWS-chef Erik Gerritsen "kaapt" de sessie van Engelen voor een boek-preview

Omdat Engelen op veel fronten en via veel netwerken betrokken is bij globale eHealth ontwikkelingen, waren er veel routes die hij had kunnen nemen voor zijn bundel. Wat Engelen bijvoorbeeld niet gedaan heeft is een staalkaart van technologie en gadgets schetsen die moet aantonen dat de exponentiële groei van technologie reëel is. Wat hij ook niet heeft gedaan: een stappenplan voor innovatie beschrijven waarmee je direct aan de slag kunt.

Vastberaden

Augmented Health(care): The end of the beginning is een bundel met blogs, artikelen, gastbijdragen en jongste inzichten van zijn hand die het thema digitale zorg vanuit verschillende perspectieven belichten, om op die manier een balans op te maken en de toekomst te verkennen. Je kunt de meeste stukken prima los lezen, maar Engelen heeft wel een thematische ordening aangebracht. Hij begint met een inventarisatie van de veranderingen die hij in de afgelopen jaren heeft zien gebeuren, om in een volgend blok te laten zien hoe die technologie op allerlei plaatssen zorgt voor scheuren in nationale gezondheidssystemen. Wie Engelen kent weet dat zijn antwoord op die problemen samen te vatten is in een eenvoudig mantra: stop talking, start doing.

Het derde blok van het boek, dat dieper ingaat op dit gedachtengoed, is een mooi retrospectief op zeven jaar REshape, en ervaringen en de hobbelige weg die innovatie volgt in grote, complexe instellingen. Je hoeft niet eens echt tussen de regels door te lezen om aan te voelen waar Engelen misschien te ver voor de troepen uit liep of weerstand onderschatte. Dat die weerstand menselijk, begrijpelijk en soms ook klinisch degelijk onderbouwd is, dat is een rode draad die door veel hoofdstukken heen loopt. Engelen is naar eigen zeggen sadder but wiser, maar door de recente ontwikkelingen nóg meer vastberaden.

"Geen handboek voor innovatie"

Engelen stelt in zijn introductie dat zijn boek geen toekomstvisie, handleiding of manual voor innovatie is, maar hij reserveert wel een apart thema voor de noodzaak van een strategisch framework waarmee organisaties de ingrijpende veranderingen in de toekomst beter kunnen pareren. Hij wil die strategische aspecten verder doorontwikkelen met het wereldwijde digital health team van consultant Deloitte. Onlangs kondigde Engelen aan, naast zijn aanstelling binnen het REshape Center, als zogeheten Edge Fellow of the Deloitte Center for the Edge aan de slag te gaan.

In het vijfde blok legt Engelen uit wat hij onder Augmented Health verstaat. Hij trekt een analogie met augmented reality, en ziet ontwikkelingen als sensoren, AI, Internet-of-Things, cloudtechnologie en big data als een digitale gereedschappen waarmee patiënten en professionals via een extra laag meer context krijgen, in de oceanen van data die beschikbaar komen. Niet alleen voor diagnose en behandeling, maar ook ten behoeven van praktische dagelijkse taken zoals het maken van afspraken of communicatie tussen patiënt en zorgaanbieder.

Plaats van patiënt en verpleegkundige

Ook door die selectie is duidelijk welke thema's Engelen vooral na aan het hart liggen: de plaats die de patiënt (nog) niet heeft maar wel moet krijgen, de onderschatting van het belang van verpleegkundigen, en de disruptieve rol van de grote consumentenmerken als Amazon, Google, en Apple op de toekomstige zorgmarkt.

Amazon CEO Jeff Bezos

Engelen is van huis uit geen wetenschapper, al bedrijft hij wel wetenschap met zijn REshape team binnen het Radboudumc. Je moet de bundel niet langs een academische lat leggen. Maar hij zat wel op de eerste rij bij de digitale transformatie die zich in de afgelopen jaren in de zorg al heeft voltrokken, en zijn observaties over innovatie en de resistentie daartegen bij overheden en complexe organisaties zijn invoelbaar en voorzien van praktische handvatten.

En wat kun je ermee?

Op zorgcongressen gaat het tegenwoordig steeds vaker over actionable insights. In Nederland zeggen we: wat kun je er mee? Engelen mikt duidelijk niet op de incrowd van digitale zorg specialisten die elkaar op symposia treft. Hij wil een bredere groep zorgprofessionals en consumenten inzicht geven in belangrijke ontwikkelingen rond digitale zorg. Zijn insteek lijkt te zijn: als ook maar één van de hoofdstukken een praktisch handvat oplevert voor de lezer, dan heb ik al een deel van mijn doel bereikt. Hij schreef het met een breed publiek voor ogen: het boek leest goed weg voor verpleegkundigen, artsen, bestuurders en wetenschappers. Een praktische filosofie, die helemaal past bij Engelen.

De e-book of papieren versie van het book is beschikbaar via alle gangbare kanalen: zie de webpagina van het boek voor een overzicht.

(disclaimer: dit is geen objectieve review, want team SmartHealth was in de laatste weken intensief betrokken bij de redactieperikelen van Augmented Health(care): “The end of the beginning". De "agile" aanpak van dit boekproject staat op Lucien's bekende wijze beschreven in de epiloog ervan)