De impact van 2,5 jaar SET

In 2019 ging in Nederland de Stimuleringsregeling E-Health Thuis (SET) van start met de intentie ouderen en chronisch zieken langer zelfstandig en prettig thuis te laten wonen door de inzet van digitale zorg. Met negentig miljoen euro en een looptijd van drie jaar geen klein programma. Wat is de impact van zo’n financiële impuls op het huidige zorglandschap? “Wijkverpleegkundigen, huisartsen, fysiotherapeuten, zorginkopers: iedereen deelt kennis met elkaar en dat is heel krachtig.”

Hoe zat het ook alweer met de SET? Begin 2019 kondigt VWS de Stimuleringsregeling E-Health Thuis aan, als onderdeel van het programma Langer Thuis. De SET is niet bedoeld voor het ontwikkelen van nieuwe technologie. Er is immers al veel beschikbaar voor zorg en ondersteuning thuis, zoals beeldschermzorg, elektronische sleutel oplossingen, toepassingen voor veilige en makkelijke medicatietoediening, communicatieplatforms tussen professionals onderling en de cliënt, telemonitoring, en technologie die een mantelzorger in staat stelt op afstand in de gaten te houden hoe het met zijn naaste gaat. 

De nadruk op kennisdeling

Een onderdeel van de regeling is een ondersteuningsprogramma, genaamd SET-up, waarvoor VitaValley het programma-management uitvoert. “Van meet af aan was kennis delen een belangrijk uitgangspunt binnen SET. Sterker nog, dit staat in de officiële regeling zoals deze in de Staatscourant is opgenomen. Voor die kennisdeling is het SET-up programma opgericht. Deelname is geen verplichting, maar het wordt wel gestimuleerd”, vertelt Pim Ketelaar, programmadirecteur bij VitaValley. 

“Die nadruk en focus op kennisdeling komt voort uit lessen uit eerdere programma’s. Je kunt ergens een smak geld tegenaan gooien, maar als er geen kennisdeling plaatsvindt dan is de impact niet maximaal. De projecten blijven kleinschaliger, het blijft meer pionieren. Het doel van de SET is het inzetten van ‘langer thuis eHealth’ op grote schaal. Dan is het belangrijk dat er van elkaar geleerd wordt en niet iedereen hetzelfde leergeld betaalt.”

Vanuit beleid en uitvoering is de nadruk op kennisdeling relatief nieuw. Maar ook van deelnemers wordt er iets gevraagd wat niet altijd natuurlijk ligt. Veel tijd en energie steken in het delen van ervaringen en geleerden lessen, kennis ophalen bij andere projectleiders in soortgelijke innovatietrajecten. “Het is een normale reflex om te denken: we hebben geld opgehaald, onze tijd gaat nu in, we moeten onze eigen doelen halen, we gaan dus snel aan de slag met deze eHealth toepassing in onze organisatie. Samenwerken en kennis delen kost in eerste instantie ook tijd. Wij moesten deelnemers laten zien welke meerwaarde het delen van kennis heeft. En hen ondersteunen om dit zo slim mogelijk te doen.”

Pim Ketelaar (door Bibi Veth)

PréSET nodig

De SET kwam in 2019 nog langzaam op gang. De regeling werd, vooral door kleinere zorgaanbieders, als ingewikkeld en hoogdrempelig ervaren door de eisen die gesteld werden aan projectvoorstellen, samenwerkingspartners en de gevraagde eigen bijdrage.  Zorgaanbieders kunnen aanspraak maken op de regeling door met een zogeheten ‘innovatiecluster’ een aanvraag in te dienen. Het cluster moet ten minste uit één aanbieder en één zorginkoper, een zorgverzekeraar, zorgkantoor of gemeente, bestaan.

Een jaar na de start van SET werd er op basis van feedback uit het veld de regeling uitgebreid. Zo ontstond onder andere de PréSET: een subsidiemogelijkheid voor het ontwikkelen van een gedragen visie op eHealth. “Van veel partijen hoorden we terug dat de lat om überhaupt een aanvraag te doen hoog lag. Zo ontstond het idee voor de PréSET: een subsidie van 20.000 euro om aan visievorming te doen, deze door te vertalen naar een concreet activiteitenplan op basis waarvan je vervolgens een reguliere set-aanvraag kunt doen. Zo kun je tijd inruimen of andere experts inschakelen: alles wat nodig is om daarna wel de aanvraag te kunnen doen.”

Naast de PréSET wordt er ook een tweedeling gemaakt tussen grote en kleine SET-aanvragen. Het minimum subsidiebedrag bedrag gaat omlaag van 125.000 euro naar 50.000 euro, zodat ook kleinere aanbieders hier gebruik van kunnen maken. “Het is mooi om te zien hoe vanuit beleid en uitvoering snel geschakeld kon worden om de geluiden uit het veld te beantwoorden”, zegt Ketelaar.

SET Covid-19

Nog geen maand later komt Nederland - net als de rest van de wereld - in een corona crisis terecht. Binnen de bestaande SET wordt een speciale noodregeling ingericht: SET Covid-19. De regeling is bedoeld voor zorg- en welzijnsorganisaties die nu extra willen investeren in digitale zorg op afstand. Het subsidiebedrag is een vast bedrag: € 50.000 euro per aanvraag. Er wordt in totaal 23 miljoen voor opzij gezet. “De SET Covid-19 was een noodmaatregel en daardoor veel laagdrempeliger en minder complex. De eigen bijdrage kwam te vervallen, net zoals de noodzaak een handtekening van een zorginkoper te hebben. Door de enorme toestroom van aanvragen was het plafond van het budget snel bereikt.”

Na die 23 miljoen kondigen de de programmamakers in juli 2020 aan dat er 77 miljoen beschikbaar komt voor de nieuwe SET Covid-19 2.0. In maart 2021 wordt bekend dat er nog eens tien miljoen extra vrij wordt gemaakt voor de reguliere SET regeling. “Voor 2021 is er daarmee nog 15 miljoen budget beschikbaar. Dit is het laatste jaar waarin nog een aanvraag gedaan kan worden voor visievorming, kleine of grote SET aanvragen.”

De SET is niet bedoeld voor het ontwikkelen van nieuwe technologie: er is al veel beschikbaar voor zorg en ondersteuning thuis

Van N=10 naar N=1000

Inmiddels is het 2,5 jaar sinds de Stimuleringsregeling E-Health Thuis van start ging. Wat zijn volgens Ketelaar de effecten van deze regeling? “SET heeft geholpen om ehealth gericht op langer veilig thuis wonen grootschalig een impuls te geven. We zijn verschoven van kleine pilots met medicatiedispensers en beeldschermzorg met 10 of 100 cliënten die meedoen, naar organisatiebreed gedragen nieuwe werkwijzen met duizenden aangesloten clienten en patienten. Natuurlijk speelt covid en de daardoor versnelde invoer van technologie ook een rol in deze impuls. Doordat SET-covid en covid 2.0 de financiële randvoorwaarden creëerden, kon overal gas worden gegeven.”

Nog een mooie opbrengst van SET - aldus Ketelaar - is de versnelling die er in het inkoopbeleid van de zorgverzekeraar heeft plaatsgevonden. “Tot voor kort bleef digitale zorg structureel bekostiging complex. 1 april jl. hebben alle zorgverzekeraars hun inkoopbeleid voor 2022 moeten publiceren. Overal vinden we digitale zorg terug. Niet langer als abstracte plannen, maar heel concreet hoe dat er in het contracteerproces uit zou komen te zien. Dat is echt winst. We zien ook meer gelijkgerichtheid tussen zorgverzekeraars. Ik geloof zeker dat de aanzwengelende werking van SET hierin een rol speelt. Een van de voorwaarden voor een reguliere SET-subsidie is dat er aan het einde van het subsidietraject een structurele bekostiging staat. Voor SET-covid geldt die voorwaarde niet, maar die subsidie heeft wel een positief effect op de acceptatie en schaalgrootte van digitale zorg. En door schaalvoordelen ontstaat sneller een interessante business case.”

De juiste vragen gesteld, de juiste gesprekken gevoerd

Wat blijft volgens de programmadirecteur de grote uitdaging? “Het meekrijgen van de medewerker. De organisatie en de zorgprofessionals. Na de early adopters is het nu tijd dat we allemaal met digitale zorg aan de slag gaan. Dus zorgen dat digitale zorg het nieuwe normaal is, waar wenselijk en mogelijk. Dat ligt soms complex. Hoe zorg je dat die nieuwe manier van werken raakt aan de manier waarop jouw medewerkers hun vak (willen) beleven? Hoe benadruk je hun passie, in plaats van de arbeidsbesparende technologie? Het werk leuker, aangenamer of slimmer maken, dat zijn de knoppen waar je op wilt drukken. Voorheen werd dit vrij instrumenteel aangepakt, door er bijvoorbeeld een cursus digivaardigheden  tegenaan te gooien. SET maakt duidelijk dat dit niet langer volstaat, dat er goede ondersteuning, informatie en begeleiding moet worden geboden. De juiste vragen gesteld, de juiste gesprekken gevoerd. Vanuit SET-up proberen wij hierin ook te faciliteren, met gesprekstools, trainingen, stappenplannen en inspirerende ervaringsverhalen en praktijkvoorbeelden.”

2021 is het laatste jaar waarin er subsidies kunnen worden toegekend, daarna loopt SET af. Omdat projecten drie jaar mogen lopen, biedt SET-up in theorie nog tot 2024 ondersteuning. Hoe krijgt dat vorm na dit jaar? “Daar zijn we zelf ook hard over aan het nadenken. Alles wat binnen SET-up is geleerd en opgehaald willen we zo vindbaar en bruikbaar mogelijk maken. Dat is een hele rijke opbrengst. We willen verbindingen maken met de veldpartijen - de plekken waar ook de organisaties die geen SET hebben ontvangen of hebben aangevraagd terecht komen - zodat zij deze kennis kunnen delen. Tegelijkertijd geloven we dat de kracht van ons huidige leernetwerk, met ruim duizend deelnemers, is dat we sectorbreed zijn. Wijkverpleegkundigen, huisartsen, fysiotherapeuten, zorginkopers: iedereen deelt kennis met elkaar en dat is heel krachtig. Ik zou willen voorkomen dat we teruggaan naar verkokering, want we zijn samen net zulke grote sprongen vooruit aan het maken.”