Inhaalslag door ministerie: wetsvoorstel Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg

Hoewel de prioriteiten bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op dit moment logischerwijs bij de coronacrisis liggen, publiceerde het ministerie recent wel een belangrijk wetsvoorstel: de Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg. Het ministerie werkt aan een wet die verplicht dat gegevensuitwisseling tussen zorgverleners elektronisch moet verlopen. Als zorgverleners gegevens elektronisch met elkaar uitwisselen, gaat de informatie die nodig is voor de behandeling van patiënten sneller en zonder fouten van de ene zorgverlener naar de andere. Het wetsvoorstel is vanaf deze week openbaar en open voor consultatie. “Er is een duidelijke behoefte aan meer overheidsbetrokkenheid op dit onderwerp”, aldus de inmiddels afgetreden Bruno Bruins, die de wet een inhaalslag noemt.

Uit het Wetsvoorstel Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg blijkt dat VWS de route voorstelt van een onafhankelijke instantie die een certificaat uitgeeft aan aanbieders van informatietechnologieproducten of - diensten, als zij voldoen aan bepaalde eisen. Het certificeren van producten en diensten, zodat aangetoond kan worden dat aan de eisen wordt voldaan, zorgt voor duidelijkheid en landelijke - en mogelijk internationaal -schaalbare IT-oplossingen.

Alle beroepsgroepen in de zorg hebben een eigen vaktaal. Daarnaast zijn er veel verschillende terminologiestelsels zoals SNOMED en ICD10. Hierdoor begrijpen zorgprofessionals de uitgewisselde gegevens niet altijd of ontstaan er misverstanden. Een grote complicerende factor is techniek. IT-systemen van zorgverleners (en apps of portalen van patiënten) sluiten niet op elkaar aan, waardoor gegevens uitwisselen moeilijk of omslachtig is.

Verplichting

De wet verplicht zorgaanbieders op hun beurt dat zij slechts gebruik maken van een informatietechnologieproduct of -dienst dat of die voorzien is van een certificaat. Onder zorgaanbieders verstaat VWS bestuurders en zorginstellingen. Individuele zorgverleners kunnen de verplichtingen niet zelf realiseren.

Wat zijn de functionele, technische en organisatorische eisen en standaarden die de wet voorschrijft? Die uitgewerkte eisen wil het ministerie op een later moment regelen in zogenoemde algemene maatregelen van bestuur (AMvB). Die maatregelen van bestuur zijn makkelijker te wijzigen dan een wet. De AMvB zal niet alleen bepalen hoe gegevens als onderdeel van goede zorg moeten worden uitgewisseld, maar ook bijvoorbeeld tarieven die door een certificerende instelling in rekening kunnen worden gebracht voor het afgeven van een certificaat.

Uit de concept tekst blijkt dat leveranciers die een product aanbieden dat - in strijd met artikel 3.1 van het wetsvoorstel - niet voorzien is van een certificaat, een bestuurlijke boete opgelegd kunnen krijgen van ten hoogste € 900.000,-.

13 gegevensuitwisselingen

Wie dus een lijst met functionele, technische en organisatorische eisen verwacht, moet nog even geduld hebben. De in het wetsvoorstel opgenomen verplichtingen zullen stapsgewijs van kracht worden. Via de algemene maatregelen van bestuur worden eerst sectoren en ‘gegevensuitwisselingen’ aangewezen waarvoor de wettelijke verplichtingen gaan gelden. Dat zijn bijvoorbeeld acute ambulanceoverdracht bij spoedeisende hulp, of de verpleegkundige overdracht van ziekenhuis naar instelling of thuiszorg, of beelduitwisseling tussen ziekenhuizen. Eerder stelde het Informatieberaad al dertien van deze gegevensuitwisselingen vast, die als eerste in aanmerking komen om verplicht elektronisch te laten plaatsvinden.

Terug naar het veld

Met dit wetsvoorstel wordt het dus mogelijk om bij algemene maatregel van bestuur voor aangewezen gegevensuitwisselingen te bepalen hoe gegevens uitgewisseld moet worden: elektronisch en eventueel volgens bepaalde eisen of technische standaarden.

Maar: deze verplichtingen zijn niet uitvoerbaar als niet bekend is op welke gegevens de verplichting precies slaat. Dit betekent dat in de AMvB een duidelijke koppeling moet worden gemaakt tussen welke gegevens uitgewisseld moeten worden en hoe die uitwisseling dan plaats moet vinden, schrijft VWS. Met het oog op de rechtszekerheid is het daarbij essentieel dat welke gegevens uitgewisseld moeten worden voldoende nauwkeurig zijn omschreven, kenbaar en actueel zijn.

En de enige die dat kunnen doen, zijn zorgprofessionals zelf. Onder dit wetsvoorstel kan dit in eerste instantie overgelaten worden aan het veld, denken de ambtenaren bij het ministerie. Uit de toelichting op het wetsvoorstel: “In bepaalde gegevensuitwisselingen moeten soms nog grote stappen gezet worden om tot volledige interoperabiliteit te komen. Om deze reden kan er in die gevallen voor gekozen worden in het eerste stadium van aanwijzing van de gegevensuitwisseling geen nadere eisen te stellen bij algemene maatregel van bestuur.”

"De tweede stap is dat er wel concrete eisen aan taal en techniek bij het uitwisselen van gegevens worden gesteld. Met dit wetsvoorstel is het daarom ook mogelijk om eisen te stellen om tot volledige operabiliteit te komen door, door bij AMvB gestandaardiseerde eisen aan taal en techniek verplicht te stellen.”

MedMij: uitwisselen gegevens met patiënt

Het wetsvoorstel betreft het uitwisselen van gegevens over patiënten, maar niet de uitwisseling van gegevens met de cliënt of patiënt. Voor de informatie-uitwisseling richting de cliënt is het MedMij-afsprakenstelsel ingericht, stelt VWS. De wet is gericht op een afsprakenstelsel voor het uitwisselen van patiëntgegevens tussen zorgverleners.

Feedback

“Er is een duidelijke behoefte aan meer overheidsbetrokkenheid op dit onderwerp. In feite is hier sprake van een inhaalslag, nu (…) de overheid zich lange tijd terughoudend heeft opgesteld”, schrijft Bruins.

De internetconsultatie voor het wetsvoorstel Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg is inmiddels van start, en sluit in juni. Zo'n internetconsultatie is bedoeld om input te krijgen op het wetsvoorstel en dit verder te verbeteren.