Wearables op de werkvloer

In de collegezaal van het AMC spraken afgelopen week internationale professoren, chirurgen en studenten over de ervaringen, uitdagingen en beperkingen van technologie als Google Glass, virtual reality en slimme sensoren. Tijdens de tweedaagse Watch Conference 2015 lag de focus op wearables op de medische werkvloer. De insteek: zorgprofessionals inspireren en motiveren om te kijken hoe en of digital health kan bijdragen aan de zorg die zij leveren.

Wat opvalt aan de deelnemers in de zaal is het gebrek aan wearables. Een enkele Apple Watch, Google Glas of Fitbit, en dan nog alleen gedragen door degenen die over dit onderwerp komen spreken op de Watch Conference. Combineer dat gegeven met de techniek in de zaal die regelmatig niet meewerkt en de demo’s die mislukken, en je snapt de opmerking van Paul Szotek, één van de initiatiefnemers van de Watch Society: “You can never go right with wearable tech.”

Wel hebben de bezoekers van de Watch conference iets anders gemeen. “Wij zijn de mensen die hebben besloten om niet aan de zijlijn te blijven staan”, verduidelijkt mede-organisator Marlies Schijven, chirug in het AMC. “Dit evenement is geen celebration of technology. We volgen niet slechts technologie, we willen het goed en veilig doen. We willen onderzoeken waarom en hoe we wearables moeten gebruiken.”

Verandering in mindset

Eén van de sprekers is Homero Rivas, chirurg en professor aan de Stanford University School of Medicine. Rivas neemt zijn luisteraars in een rap tempo mee langs afbeeldingen en video’s van wat er op dit allemaal mogelijk en beschikbaar is op het gebied van digital health. Slimme kleding, trackers vol sensoren, 3D-geprinte ledematen en de inzet van virtual en augmented reality. Maar: the biggest hurdle is the change of mindset needed among care providers, meent Rivas. "Wij zijn de pioniers, de early adopters, maar wij zijn ook de minderheid. De realiteit is dat de meeste mensen nog steeds sceptisch zijn."

Het 'performance monitoring' t-shirt van Under Armour meet onder andere continu hartslag

Veiligheid en beveiliging vormen op de Watch Conference ook een duidelijk thema. Het wordt onder andere aangehaald door Nicolas Terry, professor in de rechten, die schreef over de juridische en ethische vragen die komen kijken bij het gebruik van Google Glass. Zonder echt in te gaan op de antwoorden laat Terry een berg vragen los op zijn publiek. Hoe effectief zijn wearables? Zijn de diagnostische claims gemaakt door wearables evidence based? Wat als IBM Watson achter die diagnose zit? Wanneer zijn wearables medische hulpmiddelen? Vertrouw je een wearable met jouw data? Vormen wearables een bedreiging voor de traditionele monopolie van zorgprofessionals?

Op het podium lanceert de professor ook de term health selfie. Volgens hem zijn we met het bijhouden van onze stappen, slaap of genuttigden calorieën vooral bezig met het maken van kleine snapshots van onze gezondheid en welzijn. En die health selfies weten bijvoorbeeld dat je op een bepaalde dag 12.000 stappen hebt gezet, maar zijn volgens Terry vrij nutteloos als je geen idee hebt van the bigger picture.

Glass is not dead (yet?)

Als er één wearable volop in de aandacht stond was het de slimme bril wel, met name de variant van Google. Google Glass kwam ruim twee jaar geleden voor het eerst op de markt. De bril werd ontwikkeld door Google in het kader van het onderzoeks- en ontwikkelingsproject Explorer. In eerste instantie verdeelde Google de slimme bril in een beperkte oplage onder een geselecteerd testpubliek.

Binnen het Explorer-programma hoopte Google dat ontwikkelaars met de bril aan de slag zouden gaan en apps hiervoor gingen ontwikkelen. Vorig jaar maakte Google bekend dat Google Glass in Amerika en Engeland ook voor gewone consumenten op de markt kwam (voor een prijs van 1500 dollar), maar al begin dit jaar liet Google weten de bril niet langer aan gewone gebruikers te verkopen. De technologiegigant zou zich eerst weer willen focussen op het laten uitgroeien van een bètaplatform naar volwassen product.

Onder andere Julián Beltrán, de CEO van het Spaanse bedrijf Droiders, sprak vol lof over de bril. Zijn bedrijf, dat sinds 2009 bestaat en inmiddels vestigingen in Amerika, Europa en China heeft, ontwikkelt Google Glass applicaties. Sinds een paar jaar heeft het bedrijf een duidelijke focus op de gezondheidszorg. Zo biedt Droiders onder andere een programma om via Glass live vanuit de OK te streamen naar een apparaat of online omgeving als YouTube. Daarnaast ontwikkelt het Spaanse bedrijf een checklist-applicatie, Streye Checkr, waarmee chirurgen voor een operatie een checklist af kunnen lopen.

Voor Avinent, een Spaans bedrijf gericht op tandheelkundige implantologie, ontwikkelde Droiders ook een app

‘Glass, sent location’

Dichterbij huis horen we ook een succesverhaal van Serge Hufkens, senior designer bij het bedrijf Monkeyshot in Antwerpen. Uit nieuwsgierigheid begint Hufkes met een team enthousiastelingen en één enkele Google Glass een onderzoek om te kijken hoe en waar deze bril in het ziekenhuis ingezet zou kunnen worden. “We besloten ons te focussen op informatievoorziening op de spoedeisende hulp”, vertelt Hufkens. Daar komt Grace uit voort, een Google Glass toepassing waarmee het ambulance personeel en het personeel op de SEH eenvoudig kunnen communiceren over de status van de patiënt (en zijn vitale functies), de locatie en verwachte aankomsttijd.

Met Grace geven de ambulancebroeders direct de vitale functies van een patiënt door aan het OK-personeel

Ondanks de vliegende start van Grace liep het onderzoek van Hufkens vast toen Google besloot te stoppen met de publieke tests van Google Glass én de enige bril in het Antwerpse onderzoek er ook nog eens de brui aangaf. Maar Hufkens is niet de enige bij wie het niet alleen maar rozengeur en maneschijn is wat betreft Google Glass. Ook andere sprekers geven toe dat de bril nog best wat technische mankementen vertoond. Zo loopt de batterij van Google Glass snel leeg, reflecteert het glas en moet de bril soms zelfs van het hoofd gehaald worden omdat deze te heet is geworden.

Wearables in actie

Er zijn meer wearables voor op de werkvloer. Professor en chirurg Marlies Schijven vertelt over de Myo, een door beweging gestuurde armband die om de onderarm gedragen wordt. Myo geeft gebruikers de mogelijkheid om een computer, tablet of smartphone te besturen door middel van eenvoudige handgebaren. In het geval van Schijven wordt de Myo ingezet in de operatiekamer om op afstand apparatuur te besturen zonder dat ze daarbij haar handen vies hoeft te maken. Daarnaast onderzoekt de professor de mogelijkheden om Myo te combineren met een app die (jonge) patiënten kan helpen bij het revalideren na het opereren van een breuk.

Met de Myo armband kunnen gebruikers allerhande beeldschermen op afstand besturen

Cees Taal, onderzoeker op de afdeling Personal Health bij Philips, bespreekt een concrete toepassing van de door Philips ontwikkelde optische hartslagmeter voor om de pols. Die techniek wordt momenteel al gebruikt in de activity trackers van onder andere Mio en TomTom, maar werd onlangs ook ingezet in een pilot van Philips zelf. Deze pilot werd uitgevoerd in opdracht van van Boehringen Ingelheim. Dat farmaceutische bedrijf ontwikkelt medicijnen voor COPD-patiënten en wilde weten of het mogelijk zou zijn om op een non-invasieve manier te beoordelen of die medicijnen daadwerkelijk aanslaan - onder andere door de ademhalingsfrequentie van een patiënt te beoordelen.

Ook Scanadu’s Scout komt voorbij. Harry van Goor, hoogleraar Chirurgieonderwijs aan de Faculteit der Medische Wetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen, vertelt hoe er in het Radboudumc enkele testen worden gedaan met de veelbesproken ‘dokter in de palm van je hand’. Daarbij wordt onder andere de accuraatheid van het apparaatje zelf getest, bij het meten van de vitale functies van patiënten.

Met Scanadu Scout kunnen bepaalde vitale functies van patiënten gemeten worden

De zwarte doos in het ziekenhuis

De mogelijkheid om als arts dankzij technologische hulpmiddelen beter zicht te krijgen in je eigen prestaties komt ook in meerdere verhalen terug. Bijvoorbeeld in die van Teodor Grantcharov, professor chirurgie in het St. Michaels Hospital in Canada. Grantcharov vertelt over de ontwikkeling van de surgical blackbox, een technologische innovatie gebaseerd op de zwarte doos die in de vliegindustrie wordt ingezet. Volgens de professor wordt er zelden na afloop van een operatie of behandeling nog gereflecteerd op wat men gedaan heeft en wat men beter had kunnen doen. De kans dat iets nog een keer fout gaat, is daardoor aanzienlijk groot.

De Surgical Blackbox registreert binnen de operatiekamer audio, video en digitale data, die dankzij sensoren, wearables en andere apparatuur wordt verzameld. Deze data wordt opgeslagen en geanalyseerd. Zo’n analyse wordt binnen 48 uur na de operatie gemaakt. Op die manier wordt het mogelijk om te begrijpen welke factoren invloed hebben gehad op de uitkomst van een operatie. “Op dit moment is dat nog veel handwerk, maar op den duur zullen we steeds meer parameters ontwikkelen en kan het werk door software vervangen worden”, aldus Grantcharov.

Beelden van de Surgery Blackbox (links) en Teodor Grantcharov in de OK met camera's en geluidsopnameapparatuur op de achtergrond (rechts)

Tijdens een eerste pilot met de Surgical Blackbox werden 54 operaties gemonitord. Daarbij traden er 66 (kleine) complicaties op, waarvan 75% niet waren opgevallen bij het team. “Dat is dus een groot verlies aan informatie”, aldus Grantchavor, “dat door technologie nu kan worden opgevangen.” Volgens de professor kan de ‘zwarte doos’ ook gebruikt worden om de efficiëntie binnen verschillende OK’s of ziekenhuizen te vergelijken.

Big brother is watching you in de OK

Overigens worden niet alleen de chirurgen in het St. Michaels Hospital in Canada in de gaten gehouden. Ook in het Nijmeegse Radboudumc vond onlangs een pilot plaats waarbij chirurgen in de OK werden uitgerust met een Vital Connect Healthpatch om hun gemoedstoestand (mentale stress) te testen. Zo kon het verschil in de stresslevels tussen artsen (junior of senior), soort operatie (verschillende lichaamsdelen) en lengte van een operatie (meer of minder dan twee uur) met elkaar vergeleken worden. Dat vertelt Harry van Goor, hoogleraar Chirurgieonderwijs aan de Faculteit der Medische Wetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. Ook op het gebied van het monitoren van patiënten thuis en in het ziekenhuis gebeurt er al van alles, aldus Van Goor, “maar we hebben wel data analisten nodig om waarde te geven aan al die verzamelde data”.

Een overzicht van door de Vital Connect patch verzamelde informatie

Rishi Megha, student aan de Indiana University of Health, ziet ook volop mogelijkheden om draagbare technologie in te zetten bij het trainen van chirurgen (in opleiding), bijvoorbeeld door augmented reality in het klaslokaal of het trainen van hand- en oogcoördinatie door middel van virtual reality en serious games. Dankzij Google Glass zouden studenten ook eenvoudiger op hun eigen werk kunnen reflecteren. Megha laat een voorbeeld zien waarbij hij drie keer dezelfde oefening uitvoert met een slimme bril op. Vervolgens krijgt de student vanuit zijn eigen perspectief de drie pogingen terug te zien en kan hij of zij kiezen wat de beste aanpak was.

Watch Conference 2016?

Hoewel het overgrote deel van de zaal niet bij de eerste bijeenkomst in Indianapolis aanwezig was, wordt er begripvol gereageerd op de opmerkingen van Paul Szotek, één van de initiatiefnemers van de Watch Society, over hoe het er destijds aan toe ging. "We waren cowboys, onderzoekers, die maar wat rond klikten op onze Google Glasses. Tijden zijn veranderd, we zijn inmiddels zoveel verder gekomen."

Van Ocolus Rift tot Myo, Google Glass en Scanadu’s Scout: technologisch gezien is er op dit moment al ontzettend veel mogelijk. De techniek laat nog steeds regelmatig te wensen over, maar de eerste concrete toepassingen komen in beeld tijdens de Watch Conference. De focus ligt bij veel presentaties op de toepassing voor vakgebied chirurgie, maar zijn ook voor de overige bezoekers inspirerend.

Ook de eerlijkheid in de ervaringen van de sprekers is verfrissend. De promo-praatjes voor wearables zijn voorbij: juist de beperkingen en uitdagingen moeten ook besproken worden. En dat zal hopelijk motiverend werken voor de aanwezigen. Want daar ligt vooralsnog de grootste uitdaging: het veranderen van de mindset van zorgprofessionals. Met een beetje geluk voor de organisatie spreken de deelnemers van deze Watch Conference volgend jaar op het podium over hun eigen ervaringen en brengen zij een nieuwe groep geïnteresseerden collega’s met zich mee.

[accordion]
[acc title="Foto credits:"]Afbeelding van Avinent Implant System via YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=EOVFKaWKQMk)[/acc]
[/accordion]