Deze airbagriem kan de heup beschermen bij een val

In de serie Langer thuis wonen verzamelt TrendITion slimme eHealth-toepassingen die mensen met een chronische aandoening of een lichamelijke beperking en ouderen meer regie kunnen geven over hun eigen leven. Mendes Hogestyn en Filippo van Hellenberg Hubar zijn oprichters van WOLK Airbag. Ze ontwikkelen een airbag-riem die de heup kan beschermen bij een val. WOLK combineert sensortechnologie in een draagbare riem met software die een val kan detecteren. De ambitie is om augustus 2017 het product op de markt te hebben. In februari 2017 starten bij vijf zorginstellingen de eerste testen in de praktijk.

Het idee voor WOLK is ontstaan bij een bekende van de twee ondernemers, wiens moeder regelmatig viel en daardoor vaak angstig was. “Hij bedacht deze oplossing en kwam bij mij en Filippo uit om te onderzoeken of het haalbaar was.” Toen bleek dat er geen goed product bestond en artsen en potentiële gebruikers enthousiast reageerden, besloten Hogestyn en Van Hellenberg Hubar om de toepassing te gaan ontwikkelen: een riem die gebruikers gemakkelijk onder de meeste kleding kunnen dragen met airbags die op tijd worden opgeblazen als de gebruiker valt. Door die airbags wordt de heup beschermt bij een val.

De ondernemers begonnen in 2013 met hun bedrijf WOLK Airbag. Hogestyn heeft geen achtergrond in de zorg: “Ik studeerde werktuigbouwkunde en offshore engineering aan de technische universiteit van Delft. Na enkele jaren werkervaring realiseerde ik dat ik niet alleen de technische kant op wilde, en liever bij een kleine organisatie of startup met maatschappelijke ‘impact’ wilde werken.”

Groot maatschappelijk probleem

Vallen heeft grote gevolgen. Vooral senioren lopen risico op heupletsel wanneer ze vallen, wat vaak leidt tot ernstige complicaties en hospitalisatie. “Wereldwijd zijn er naar schatting anderhalf miljoen heupfracturen per jaar. Ruim een op de vier mensen overlijdt binnen een jaar aan de gevolgen van een fractuur”, zegt Hogestyn. In Nederland gaat het om zo’n 20.000 heupfracturen per jaar, waarbij het merendeel 65-plussers zijn die vallen. “Mensen overlijden niet direct aan een gebroken heup, maar de klap en de operaties die volgen hebben zo’n impact dat het vaak het begin is van het einde.”

De oprichters van WOLK gingen langs bij mantelzorgers, fysiotherapeuten, artsen ouderengeneeskunde en organiseerden focusgroepen om te ontdekken waar een product aan moet voldoen. Ook heeft WOLK een adviescommissie met professoren geriatrie en orthopedie en experts op het gebied van ouderenzorg en ergonomisch ontwerp. Met het idee voor Wolk stapten ze naar de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de innovatie-subsidietak van Nederlandse staat. Met de Vroege Fase Financiering voor het ontwikkelen van een technisch prototype besloten Hogestyn en Van Hellenberg Hubar in 2014 om hun baan op te zeggen en fulltime aan WOLK te gaan werken. Hoewel WOLK momenteel nog geen producten verkoopt, kunnen de ondernemers nog vooruit met investeringen die ze ontvingen vanuit informele investeerders uit het eigen netwerk.

Algoritme herkent val

In de airbagriem van WOLK komen een aantal technologieën samen. De riem bevat kleine airbags en sensoren die nauwkeurig beweging kunnen meten. En WOLK werkt met een computer algoritme (software) dat kan herkennen wanneer iemand valt zodat de airbags tijdig uitklappen. “Behalve het algoritme, dat is ontwikkeld door de TU Delft, werken we met bestaande technologieën, die wel aangepast moeten worden naar de doelgroep en dit product”, aldus Hogestyn. “We hebben een jaar lang gewerkt aan een eerste versie. Kunnen we goed genoeg een val detecteren met het algoritme en gaat WOLK niet continu af? En als je halverwege een val bent, klapt de airbag dan op tijd uit zodat de val wordt opgevangen? En hoe maak je een draagbaar en comfortabel product? Medio 2015 werd het werkende prototype voor het eerst gedemonstreerd. Dat prototype gaf ons vertrouwen in het concept en maakte duidelijk waar potentie voor verbetering lag.”

Vergeten dat je een riem om hebt

Volgens de ondernemers is het cruciaal om veel te spreken met senioren, verzorgers en verplegend personeel. “Wat vinden zij belangrijk? Wanneer wordt een product als WOLK gebruikt?” Bij het ontwerp spelen er een aantal factoren die van belang zijn een grote rol, vertelt Hogestyn. “De airbagriem moet lekker zitten, mensen moeten eigenlijk vergeten dat ze hem om hebben. Ook de interactie met het product moet simpel en intuïtief zijn, het omdoen en afdoen. En met een eventueel stigmatiserend effect moet je ook rekening houden: hoe loop ik erbij als ik deze band om heb?”

“Senioren die bang zijn om te vallen blijven vaak in hun stoel zitten en worden daardoor steeds minder mobiel. Dat hopen we ook aan te pakken met WOLK omdat gebruikers meer vertrouwen krijgen” De airbagriem hoeft niet over kleding te worden gedragen, maar kan ook onder loszittende kleding zoals een trui, vest of een jasje. Ook zijn de airbags hervulbaar, mochten ze eenmaal opgeblazen zijn dan kunnen de airbags daarna weer gebruikt worden.

Dhr. Dierkx, een van de eerste testers van WOLK (links)

Testen in de praktijk

Hogestyn hoopt in augustus 2017 een product te hebben om de markt mee op te gaan. “In het eerste kwartaal van 2017 gaan we een pilot doen, waarbij honderd personen WOLK testen bij vijf verschillende zorginstellingen. We toetsen of mensen meer vertrouwen en zekerheid krijgen door het dragen van WOLK. Ook gaan we testen of mensen belemmerd worden bij het dragen van de riem, en of het verplegend en verzorgend personeel zich ook ‘ontzorgd’ voelt door deze innovatie.”

WOLK wordt onder andere getest bij geriatrische revalidatie patiënten, die herstellende zijn van een val en de risico’s van een heupfractuur (her)kennen. Uiteindelijk is het idee dat ze na de revalidatie weer naar huis gaan en dan kan de airbagriem hopelijk bescherming bieden in de thuissituatie. Momenteel richten de ondernemers zich op geriatrische revalidatiecentra en zorginstellingen als launching partners. “Uiteindelijk is mijn doel dat mijn ouders of familieleden dit product kunnen aanschaffen, ook preventief om het risico op heupfracturen te beperken. We worden al geregeld benaderd met vragen en verzoeken, ook uit het buitenland, of het product al te koop is.”

Technische ontwikkeling en sociale acceptatie

WOLK is geen eenzame pionier die een oplossing voor valpreventie wil ontwikkelen: momenteel zijn er ook partijen in de Verenigde Staten en Israël een vergelijkbaar concept aan het ontwikkelen. “De markt is zo groot dat het ons niet afschrikt, en het bevestigt dat we aan de oplossing van een wereldwijd probleem werken”, aldus Hogestyn.

“De grootste uitdaging waar we met WOLK voor staan is om de technische ontwikkeling parallel te trekken met de sociale acceptatie van het product. Een groot deel van de acceptatie van WOLK zit hem erin dat de gebruiker weet wat de riem hem of haar biedt bij een val. Als ik dit draag, ben ik beter beschermd en is de kans op heupletsel kleiner. Maar daar zijn we nog niet. Dus als we nu toetsen wat mensen acceptabel vinden om te dragen, dan hebben we nog niet het volledige plaatje. Het product is nog niet compleet doorontwikkeld. Die techniek en acceptatie in verbinding brengen is soms lastig.”