Vanwege bezuinigingen in de zorg moeten ouderen en chronisch zieke patiënten steeds langer thuis blijven wonen. Gelukkig groeit het aantal innovatieve toepassingen voor de behandeling, begeleiding, monitoring en verzorging van deze doelgroep. In de reeks Innovaties voor chronisch zieken neemt TrendITion deze innovaties onder de loep. Hoe kan eHealth ouderen en chronische patiënten ondersteunen? Deze aflevering: John van den Hout, oprichter van Smart Mattress, een Nederlandse aanbieder van een slim matras vol sensoren.
Als het om innovaties in de zorg gaat, heeft John van den Hout zowel ervaring als zorgverlener en als innovator. “Ik ben van oorsprong verpleegkundige.
"Ik zag direct welke aanpassingen er een echt smart matras van konden maken"
Nadat ik mijn opleiding OK-assistent afrondde en een aantal jaren als praktijkbegeleider heb gewerkt, ben ik het bedrijfsleven ingestapt. Daarnaast begeleidde ik mensen met de vraag hoe je een product naar de zorgmarkt brengt. Zo ben ik destijds in aanraking gekomen met speciale matrassen voor de zorg. Ik begreep direct de voordelen van zo’n matras voor patiënten, verzorgenden en zorginstellingen, maar zag ook welke aanpassingen, zoals een bijbehorend softwareprogramma en een koppeling met het internet, er een echt smart matras van konden maken.”
Wat is een smart matras?
De meest gebruikte matrassen in de zorg zijn reguliere schuimmatrassen of matrassen met traagschuim, of een combinatie van beide. Vaak voldoen deze matrassen prima. Wanneer er sprake is van een risico op het ontstaan van doorligplekken, dan worden de zogenaamde anti-decubitus (anti-doorlig) matrassen ingezet. Een luchtwisselmatras is een versie van zo’n anti-decubitus matras en bestaat uit verschillende cellen gevuld met lucht. De cellen zijn onderverdeeld in even en oneven cellen. Die even en oneven cellen worden aan elkaar gekoppeld, en om de paar minuten worden afwisselend alle even cellen of alle oneven cellen harder of zachter gemaakt. Zo ontstaat er luchtwisseling binnen het matras, vandaar de naam luchtwisselmatras. Zulke matrassen worden ingezet bij patiënten met een hoog risico op doorligplekken of bij patiënten die al doorligplekken hebben.
De mogelijkheden van het slimme matras
Wat maakt het matras van Van den Hout ‘smart’? “Iedere cel wordt gecontroleerd door een sensor. Het door ons ontwikkelde Smart Mattress kan worden afgesteld op het gewicht van een cliënt, doordat de sensoren in iedere cel apart ingesteld kunnen worden. Zo kan een behandelaar of zorgprofessional op afstand via een computer- of smartphone beeldscherm zien hoeveel druk er op iedere cel wordt uitgeoefend. Daarnaast kunnen zij deze druk ook op afstand aanpassen. Doordat al deze informatie over de druk in de cellen geregistreerd wordt in het bijbehorende software programma, kunnen verzorgers bij een patiënt waar evengoed doorligplekken zijn ontstaan, terugkijken wat er eventueel mis is gegaan en hoe ze dit in de toekomst kunnen voorkomen.” Dat leidt volgens Van den Hout hopelijk tot een objectieve kwaliteitscontrole.
Daarnaast is het Smart Mattress voorzien van twee extra luchtzakken, die door hun vorm wiggen worden genoemd. De wiggen kunnen worden opgeblazen en daarmee de verzorgenden ondersteunen bij het uitvoeren van verschillende zorghandelingen, zoals iemand omdraaien of een nieuwe houding laten aannemen, een wond verzorgen of een cliënt uit bed halen.
Op wat voor manier wordt het matras toegepast?
Hoewel het Smart Mattress een oplossing biedt voor patiënten met (kans op) doorligplekken, heeft het Smart Mattress potentieel een veel bredere doelgroep. Namelijk die van dementerende bejaarden met dwaalgedrag of patiënten die na opname in het ziekenhuis een delier vertonen. Dit dwaalgedrag veroorzaakt jaarlijks duizenden valincidenten in verzorgings-, verpleeg- en ziekenhuizen, aldus Van den Hout. “Wij hebben een aantal – in de praktijk geteste – slimmigheden aan het matras toegevoegd, waarmee een hoop ellende thuis of in het ziekenhuis kan worden voorkomen die met dwaalgedrag of zo’n delier te maken hebben. Zo kan een verzorger vanaf een afstand in de gaten houden of een patiënt uit bed probeert te komen en kan de patiënt indien nodig zelfs tegengehouden worden.”
De bediening van het matras
De ingebouwde sensoren maken het mogelijk om op afstand de druk op de verschillende cellen in de gaten te houden. Als een patiënt rechtop in bed zit, is de druk op een aantal cellen heel groot en op bepaalde plekken afwezig. Door hier een alarm aan te koppelen kan een verzorgende op afstand dus zien of een cliënt mogelijk uit bed probeert te komen. Ook voor thuisgebruik is dat volgens Van den Hout een nuttige functie. “Je hoeft niet langer slecht te slapen uit angst dat je partner met dementie ’s nachts het bed uitgaat en valt of wegloopt, omdat je een melding krijgt als je partner uit bed probeert te komen. Zo kunnen mantelzorgers ook rustig slapen. Als er iets mis is, krijgen ze een seintje”
Om valincidenten te voorkomen, kan een verzorgende de eerder genoemde wiggen opblazen zodat een patiënt moeilijker uit bed kan komen. “We hebben een test gedaan hoe dementerende bejaarden uit bed komen. Dat doen ze blijkbaar vaak op dezelfde manier: ze schuiven hun hielen naar de rand van het bed, gooien vervolgens allebei hun voeten over de rand en gaan daarna op de rand zitten. Als je die bedrand wat omhoog zet door de wig op te blazen, dan kunnen deze patiënten de rand van het bed niet vinden, waardoor ze dus niet zelfstandig uit bed kunnen komen. Tenslotte kunnen de wiggen nog gebruikt worden om dementerende bejaarden die onrustig zijn in bed als het ware ‘in te bakeren’.
Ervaringen met het matras
Om feedback te krijgen over het matras spreekt Van den Hout veel met verzorgenden en cliënten. Dat doorligplekken kunnen worden verminderd of zelfs voorkomen en dat patiënten op een aangenamere manier kunnen worden verzorgd, zijn twee duidelijke pluspunten van het smart matras. Van cliënten – bijvoorbeeld patiënten met een dwarslaesie – hoort Van den Hout dat ze het prettig vinden dat ze hun verzorgende minder belasten door die opblaasbare wig.
Ook voor de gezondheid van de zorgverleners biedt het smart matras een oplossing. “In veel voorkomende gevallen, bijvoorbeeld bij de zwaardere categorie cliënten, moest je met twee verzorgenden naar een cliënt. Eén verzorgende draait de cliënt naar zich toe en houdt deze vast, de andere verzorgende kan dan bijvoorbeeld verband wisselen.
"Het matras ontlast de rug van verzorgenden doordat het ondersteuning geeft bij patiëntenzorg aan het bed"
Door een wig op te blazen, kantelt de cliënt automatisch naar de juiste zijde van het bed. Op die manier is het voor verzorgers makkelijker om voor de cliënt te zorgen, voorheen was het echt trekken en sjorren aan een patiënt. Als je dit matras inzet, ontlast je de rug van de verzorgende doordat het matras ondersteuning geeft bij patiëntenzorg aan bed. Voor een zorginstelling is het niet alleen fijn dat hun werknemers in betere gezondheid blijven, ook is het een voordeel dat er, in voorkomende gevallen, per patiënt maar één iemand nodig is in plaats van twee zoals voorheen.”
Ontwikkeling en implementatie
Tijdens enkele proefsessies met het smart matras in een verzorgingstehuis vorig jaar bleek het opblazen van de wig vier minuten te duren. “Daar wilden de zorgverleners niet op wachten. Dus hebben wij die tijd teruggebracht naar dertig seconden. Alleen hadden toen de patiënten het gevoel gelanceerd te worden zodra de wig opgeblazen werd. Het heeft dus even geduurd voordat we de ideale opblaastijd van de wig, zo'n anderhalve minuut, gevonden hadden.”
Op afstand monitoren van patiënten
Het Smart Mattress staat momenteel in proefopstelling in een aantal verpleeg- en verzorghuizen en thuissituaties. Dat ging volgens Van den Hout nog niet zonder slag of stoot. “Het maakt echt uit of je met de verzorgende of de behandelaar praat of met het management of het bestuur van een zorginstelling. Iedereen heeft zijn eigen belang. Als een verpleegkundige niet bereid is om anderhalve minuut te wachten op het opblazen van de wig, dan zal ik nooit kunnen aantonen dat de rugklachten in een instelling daadwerkelijk minder worden. Gelukkig krijgen we daar bij deze instellingen nu in ieder geval de kans voor.”
Een matras met internetconnectie kan worden aangesloten op het alarmeringssysteem van het ziekenhuis
Ook de verbinding met internet is niet overal vanzelfsprekend. “Op sommige plekken, zeker bij mensen thuis, is er soms niet eens een internetverbinding. In sommige instellingen wilde de technische dienst geen toegang geven tot het internet.” En dat is zonde volgens Van den Hout, want één van de slimme functies van het Smart Mattress met internet is namelijk dat de bedden aangesloten kunnen worden op het alarmeringssysteem van een ziekenhuis, zorginstelling of thuiszorgorganisatie.
“Ieder matras heeft een eigen IP-adres. Als de wijkverpleegkundige een melding krijgt ergens in de wijk, dan ziet ze precies welk matras dat is, bij welke cliënt dat hoort, wat het adres is en hoe ze daar het snelst komt, dankzij de koppeling met Google Maps.” Op die manier draagt het Smart Mattress ook bij aan de mogelijkheden voor patiënten om langer thuis te blijven wonen. Bij een stroomstoring loopt het Smart Mattress niet leeg en als er een ander technisch probleem is of bijvoorbeeld een cel lek raakt, dan gaat er een signaal naar de leverancier van het Smart Mattress die vervolgens het probleem kan oplossen.
Benieuwd naar meer innovaties voor chronisch zieken?
Welke innovatie voor chronisch zieken of ouderen mag volgens u niet ontbreken in deze reeks artikelen? Geef het door aan Karin Oost via oost@nictiz.nl
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!