ICT-model als TomTom voor de zorg

Na ziekenhuizen hebben care-instellingen nu ook een referentiedomeinenmodel. Dit referentiedomeinenmodel care (RDC) helpt informatie- en IT-managers bij de inrichting van de architectuur in hun zorginstelling. Het model komt op het juiste moment, omdat processen op de werkvloer van care-instellingen in hoog tempo digitaliseren.

“De behoefte aan dit model kwam vooral voort uit het feit dat informatievoorziening en ICT steeds meer en dieper het primaire zorgproces in de caresector binnentreden”, zegt Irene Duijvendijk, die als adviseur Zorg ICT & Innovatie van Nictiz betrokken is bij de ontwikkeling van het referentiedomeinenmodel. “Dat brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, die in de traditionele administratief georiënteerde ICT-aanpak in de caresector niet speelden. Je ziet dat de informatievraag zich ontwikkelt van administratief richting zorginhoudelijk, maar dat die twee werelden wel met elkaar in verbinding moeten blijven. Architectuur helpt om die samenhang te bewaken.”

iCareplatform

Op initiatief van verschillende care-instellingen in Nederland is in 2012 samen met Nictiz het iCare platform opgericht, een samenwerkingsverband en kennisplatform over de informatievoorziening voor care-instellingen. Meer dan vijftig care˗instellingen en organisaties zoals beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) zijn lid van dit platform. De werkgroep architectuur van het iCare platform werkte aan een zogenaamde referentiearchitectuur, die de inrichting van de informatievoorziening in de care-instellingen ondersteunt.

Vanuit de werkgroep architectuur ontstaat ook het idee voor een referentiedomeinenmodel. Eigenlijk geeft het referentiedomeinenmodel aan waar je allemaal aan moet denken als je een care-instelling wilt runnen, vertelt Cornelis de Pee. De Pee is als zelfstandig adviseur betrokken bij de ontwikkeling van het referentiedomeinenmodel. “Het is een generiek model dat je binnen een zorginstelling kunt gebruiken.” Het iZiekenhuis-platform ontwikkelde eerder een referentiedomeinenmodel voor ziekenhuizen. Nu komt daar vanuit het iCare platform een referentiedomeinenmodel voor care-instellingen - dus verpleging, verzorging en thuiszorg (VV&T) - bij. “Onlangs is de tweede versie van het Referentiedomeinenmodel care (RDC) opgeleverd. In dat vernieuwde model zijn de bedrijfsactiviteiten van care-instellingen verder uitgewerkt in procesbouwblokken.”

"Het RDC helpt je om in beeld te krijgen welke processen en applicaties draaien in een care-instelling"

De Pee is vanuit de werkgroep architectuur van iCare betrokken bij de ontwikkeling van het RDC. Het model komt volgens hem op het juiste moment, omdat processen op de werkvloer van care-instellingen in hoog tempo digitaliseren. Neem bijvoorbeeld de oriëntatie op of aanschaf van een elektronisch cliëntendossier, een thema dat bij veel care-instellingen speelt. “Het RDC kan bijvoorbeeld helpen bij visievorming op bestuursniveau; welke onderdelen van ICT vind ik belangrijk voor mijn organisatie, en waarom? Maar ook vragen als ‘wanneer we met een ECD gaan werken, waaraan moeten we denken en welke eisen stellen we’?”

Doelgroepen voor het referentiedomeinenmodel zijn informatiemanagers, ICT-architecten, procesontwerpers, beleidsadviseurs en ICT-managers. De Pee: “Die kunnen daarmee beter onderbouwen hoe het informatielandschap in een instelling is en waarom bepaalde investeringen nodig zijn.” Maar bovendien is het een model om dezelfde taal met elkaar te spreken, volgens hem. “Het RDC helpt je om in beeld te krijgen welke processen en applicaties draaien in een care-instelling, en helpt met de vraag ‘hebben we het over hetzelfde?’. Het bevordert eenheid van taal binnen een zorginstelling."

TomTom voor de zorg

Erwin van Boxtel is informatiemanager bij care-instelling Thebe, waar wordt geëxperimenteerd met het model. “Het RDC is een model van de werkelijkheid: het zou je kunnen helpen om alle facetten en bedrijfsactiviteiten, en later informatieapplicaties, in kaart te brengen. In het RDC kunnen afdelingen als HR, ICT, contracten, marketing en de applicaties die daaronder hangen worden ingevuld. Ik merkte dat het moeilijk is in een organisatie om vooraf alle informatie in kaart te brengen bij projecten. Dat vermijd je met dit model, bijvoorbeeld door als instelling vooraf na te denken over visie en missie. Daardoor loop je minder risico op witte vlekken.” Van Boxtel: “Bij sommige IT-projecten stuitten we gaandeweg op elementen die we vergeten zijn of niet gezien hebben. Het RDC helpt om een volledigheid te bereiken op gebied van informatiemanagement. Ik zie het als een soort TomTom voor de zorg.

Praatpaal

Binnen de care-instelling IJsselheem is het RDC ingezet bij de invoering van een cliëntenportaal gekoppeld aan het elektronisch cliëntendossier (ECD). Volgens Martijn Eitink, projectmedewerker bij IJsselheem, bevordert het gebruik van het model de onderlinge communicatie over het onderwerp invoering van een cliëntenportaal. “De invoering van een cliëntenportaal is een project met een brede impact op de organisatie. Voor mensen die deze ontwikkeling dagelijks volgen is het een vanzelfsprekendheid, maar hoe maken we dit inzichtelijk voor de belanghebbenden binnen onze eigen organisatie? Het is belangrijk om te denken vanuit de organisatie als geheel en niet vanuit tal van afzonderlijke afdelingen zoals ICT, communicatie, de cliëntenraad.”

Om dat te bereiken bij IJsselheem is het referentiedomeinenmodel Care gebruikt. “Door als initiatiefnemer eerst het model en haar bedrijfsfuncties en processen te doorlopen wordt de situatie verkend”, aldus Eitink. “Vanuit daar worden in het model bij de juiste domeinen uitdagingen, winstpunten en belangen ingevuld. Op die manier ontstaat een soort ‘praatplaat’ die voor iedereen inzichtelijk maakt wat de gevolgen van een innovatie zijn zonder dat men zich direct verliest in de diepte."

Ook Eitink herkent dat het RDC de onderlinge communicatie binnen een instelling kan vergemakkelijken, onafhankelijk van iemands achtergrond. “Bij de opstart van een project kan het model zodoende ook helpen om de juiste kennis bij elkaar te brengen en uit te leggen dat een innovatie soms onverwachte domeinen van de organisatie raakt."

Meer lezen?

• het referentiedomeinenmodel versie 2, inclusief voorbeelden van toepassingen in de praktijk?
• een spreadsheet versie 2 dat bestaat uit de onderliggende set bedrijfsactiviteiten en informatieobjecten;
• een presentatieweergave versie 2