eHealth-monitor 2015: digitale zorg in beweging in Nederland

Hoe staat eHealth in Nederland ervoor? Dat is de kernvraag van de jaarlijkse eHealth-monitor van Nictiz en het NIVEL, waarvan op 8 oktober de derde editie wordt uitgereikt aan minister Schippers op het Mobile Healthcare congres. TrendITion spreekt met Johan Krijgsman, manager Monitoring & TrendITion bij Nictiz, over de opzet van de derde monitor en een aantal veelbelovende onderwerpen.

“Je ziet dat het denken over eHealth in beweging is op allerlei fronten”, zegt Johan Krijgsman. “Op beleidsniveau gebeurt er veel: in 2013 is minister Schippers van VWS met concrete doelstellingen gekomen op het gebied van eHealth.” Op Schippers’ verzoek hebben Nictiz en het NIVEL onlangs een nulmeting uitgevoerd naar de status van deze doelstellingen.

“We merken een versnelling in het denken bij beleidsmakers en zorginstellingen, en ook meer afstemming onderling tussen verschillende partijen. Ook zien we dat zorgpartijen de resultaten uit de monitor gebruiken om hun eigen positie en strategie te bepalen”, aldus Krijgsman.

“In de basis is de opzet van de eHealth-monitor 2015 hetzelfde als de vorige twee monitors – je wilt immers ontdekken hoe zaken zich in de loop van de tijd ontwikkelen – maar we hebben dit jaar een andere indeling gemaakt”, vertelt Krijgsman. “eHealth is geen doel op zich, maar een verzameling van technologische toepassingen gericht op gegevensuitwisseling, communicatie of het zorgproces. Daarom hebben we een indeling gemaakt met het thema ‘gemak en service voor zorggebruiker’, waarbij we de diensten die zorgverleners aan patiënten kunnen aanbieden, zoals herhaalrecepten, onderzocht hebben. Ook is er dit jaar een thema ‘zelfmanagement en online behandeling’, waaronder bijvoorbeeld zelfmetingen vallen. Met het thema ‘begeleiding op afstand’ onderzoeken we hoe beeldbellen, medicijndispensers en toezichthoudende technieken een plaats krijgen in het zorglandschap."

Meerwaarde

Een van de conclusies uit de vorige monitor is de noodzaak van toegevoegde waarde van eHealth. De succesverhalen laten zien dat een voorwaarde voor het gebruik is, dat een eHealth-toepassing in een duidelijke behoefte voorziet. Een innovatie moet voldoende opleveren voor degene die hiervoor een inspanning moet leveren. “Daar hebben we dit jaar nog verder op gefocust, door een apart onderdeel in de monitor op te nemen waarin is onderzocht waar zorggebruikers en zorgverleners tegenaan lopen bij zorg en ICT, en waar ze potentiële meerwaarde verwachten. Daar komen hele interessante dingen naar voren.”

Om de meerwaarde van eHealth te onderzoeken werd aan zorgconsumenten een aantal mogelijke problemen en oplossingen voorgelegd. “Zo konden we de potentiële waarde van eHealth-toepassingen vaststellen”, zegt Krijgsman.

Om de meerwaarde voor zorgverleners te bepalen is aan hen gevraagd waar de instelling dit jaar in gaat investeren. “We hebben zorgverleners gevraagd: waar verwacht je dat jouw instelling dit jaar inspanning gaat leveren of in gaat investeren? We hebben die antwoorden van zorgconsumenten en zorgaanbieders naast elkaar gelegd om te kijken of die verwachtingen en proposities matchen.” Dat levert volgens Krijgsman een goed beeld op van de meerwaarde die zorgconsumenten en professionals ervaren of verwachten te ervaren.

Inzage in medisch dossier

Actuele thema’s in de zorgsector komen terug in de eHealth-monitor 2015. Een onderwerp als elektronische inzage in het dossier bijvoorbeeld, waar veel ziekenhuizen en zorginstellingen mee bezig zijn. “Patiënten hebben het recht om hun medische dossier in te zien. Er wordt vaak gespeculeerd over wat artsen ervan vinden wanneer patiënten via het internet elektronisch hun dossier kunnen inzien.” Via het artsenpanel van de KNMG werden meer dan duizend artsen ondervraagd. “Dit jaar hebben we voor het eerst onderzocht welke argumenten artsen aandragen om wel of niet voor inzage in het dossier te zijn. Dat levert in de eHealth-monitor 2015 een interessant overzicht op van voors en tegens zoals die bij artsen leven, en wat hun argumenten zijn. En dat is mogelijk weer een haakje om de discussie voort te zetten.”

Inzage in medisch dossier actueel thema in de Health-monitor 2015 (foto: MediMapp)

Ook worden zorgverleners in de monitor van 2015 voor het eerst gevraagd of hun instelling heeft geëxperimenteerd met eHealth. “Daarmee willen we in kaart brengen in hoeverre er eHealth-pilots worden gedaan bij zorgverleners. En we willen weten: wat gebeurt er met de resultaten van de pilot, wordt die voortgezet?

Ook vallen er onderwerpen af, verklaart Krijgsman. “Neem de mate waarin huisartsen hun dossier elektronisch bijhouden. Die is in Nederland zo hoog – ruim 98 procent - dat het bijna niet meer zinvol is om dat te vragen. Die vraag naar automatisering voor huisartsen is dit jaar daarom vervangen voor iets anders.”

Nieuwe vragen

Voor de eHealth-monitor 2015 zijn dit jaar zijn opnieuw huisartsen, medisch specialisten, psychiaters en verpleegkundigen ondervraagd over het gebruik en de inzet van eHealth bij hun werk. Ook werd het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het NIVEL ondervraagd over het gebruik van eHealth bij zorgconsumenten.

“Een landelijk jaarlijks onderzoek roept nieuwe vragen op, maar daar is het ook een monitor voor”, aldus Krijgsman. “Er blijven zich nieuwe vraagstukken voordoen. Het is zaak om deels te zorgen dat je continuïteit biedt, om te weten hoe zaken zich ontwikkelen, maar om tegelijkertijd ook mee te bewegen met ontwikkelingen in de tijd.”

Kan hij al iets loslaten over de cijfers van de eHealth-monitor 2015, die op 8 oktober op het Mobile Healthcare congres wordt uitgereikt aan minister Schippers? “We zien in de cijfers wat meer beweging dan vorig jaar. Er lijkt op meerdere aspecten die we monitoren beweging te zijn.