Beeldschermzorg is een speerpunt van het kabinetsbeleid. In 2019 moet iedereen die zorg en ondersteuning thuis ontvangt de mogelijkheid hebben om - desgewenst - via een beeldscherm 24 uur per dag met een zorgverlener te communiceren. Maar volgens de eHealth Monitor 2015 kan nu nog maar zo'n vijf procent van die doelgroep via een beeldverbinding communiceren met een zorgverlener. Hoe kan die beeldschermzorg verder doorgroeien in Nederland? Het recent verschenen rapport De Toekomst van Beeldschermzorg verkent drie scenario’s voor de toekomst van beeldschermzorg. Wordt beeldschermzorg aangejaagd door de overheid, of is de consument de bepalende en betalende factor?
Het rapport De Toekomst van Beeldschermzorg is onderdeel van het doorbraakproject ‘de Zorg Ontzorgd met ICT. Een van de auteurs is Daniel Tijink, adviseur Zorg&Strategie bij ECP, platform voor de informatiesamenleving.
“Eén van de deelprojecten van Zorg Ontzorgd met ICT is het versnellen van beeldschermzorg”, zegt Tijink. “In workshops over de financiering in beeldschermzorg die we in 2015 organiseerden bleek dat veel partijen hun eigen beeld hebben van de toekomst van beeldschermzorg. Daarnaast vindt er weinig uitwisseling plaats tussen zorginstellingen, en is er onzekerheid over de toekomst.”
Daarom startte in oktober 2015 een scenarioverkenning, zegt Tijink. Daarbij hebben we met zorginstellingen, zorgvragers, beleidsmakende partijen (rijk, gemeente, regio), verzekeraars en leveranciers verkend hoe de toekomst van beeldschermzorg er concreet uit zou kunnen zien en hoe we in de verschillende scenario’s met elkaar tot concrete stappen kunnen komen om het gebruik van beeldschermzorg te versnellen.”
Schippers: "Iedereen die thuis zorg en ondersteuning ontvangt heeft binnen 5 jaar de mogelijkheid om via een beeldscherm 24 uur per dag een zorgverlener te raadplegen"
Het rapport verkent drie mogelijke toekomstscenario’s waarin autonome marktontwikkelingen, de rol van de zorgconsument en bekostiging en verdienmodellen in de zorg op verschillende manieren ingevuld worden. De drie scenario’s verkennen ook (inter)nationale trends en onzekerheden die impact kunnen hebben op de opschaling van beeldschermzorg in Nederland.
Regionale Zorgflix
Het eerste scenario gaat uit van een Regionale Zorgflix, een soort Netflix voor eHealth, ontwikkeld door regionale partijen. De rol van de nationale overheid beperkt zich tot een bepaalde mate van standaardisering en afspraken over vergoedingen, het aanbod van eHealth wordt regionaal bepaald, in samenwerking met gemeenten, zorgkantoren, zorgverzekeraars en cliënten. Het gevolg van dit scenario is dat de ontwikkeling van beeldschermzorg niet snel gaat, maar wel goed geïntegreerd wordt in het zorgsysteem. En: er komen grote verschillen tussen de regio’s onderling voor wat betreft de mate waarin eHealth is opgenomen in het zorgaanbod. Door het lage tempo van innovatie in sommige regio’s zal de ambitie van het ministerie voor beeldschermzorg in 2019 in dit scenario waarschijnlijk niet in het hele land gehaald worden.
Overheid
Een tweede scenario gaat er vanuit dat beeldschermzorg wordt ontwikkeld binnen een nieuw (publiek) bekostigingssysteem waarbij betaald wordt voor gezondheidswinst en effectiviteit vanuit het perspectief van de zorgvrager (‘Betalen voor resultaat’). Omdat er niet langer wordt vergoed voor bestede tijd, ontstaat een innovatievriendelijk klimaat. Dit betekent ook een enorme impuls voor beeldschermzorg. In dit scenario wordt ook het verzamelen van data over de gezondheid van de cliënten verkend, waarmee de indicatoren kunnen worden vastgesteld die de basis kunnen vormen van het bekostigingsstelsel. En het belonen van gezondheid zal worden ingevoerd. Kortom: de overheid zal in dit tweede scenario een leidende rol krijgen bij de opschaling van beeldschermzorg en de bekostiging. Ook met dit scenaria is het niet waarschijnlijk dat, als dit scenario al werkelijkheid wordt, de doelstellingen voor 2019 gehaald worden. Stelselwijzigingen kosten nu eenmaal tijd.
Het bezorgde kind betaalt
In het laatste scenario, Technologie en consument, wordt de ontwikkeling van beeldschermzorg privaat aangejaagd, doordat er steeds meer technologie beschikbaar is die mensen graag gebruiken en waar ze voor willen betalen, ook voor andere zaken dan zorg. De ‘klant’ is hierbij niet zozeer de bejaarde moeder, maar het bezorgde kind. In dit scenario zijn de veranderende behoeften van de consument en het antwoord daarop van (internationale) marktpartijen leidend voor de groei van beeldschermzorg en digitalisering. “Bedrijven volgen de vraag van consumenten, en die ontwikkeling gaat heel snel. Behalve het op de markt brengen van innovatieve hardware en software voor zelfmetingen, beeldschermzorg en andere vormen van eHealth, treden er allerlei nieuwe dienstverleners tot het speelveld toe, waarvan sommige slechts een zeer beperkt raakvlak met de zorg hebben”, aldus Tijink. “In dit scenario is de overheid vaak te traag om te anticiperen en dicteren marktpartijen.” Een aantal Amerikaanse onderzoekers concludeerde onlangs dat dit scenario tot meer innovatie leidt dan stimulering door de overheid.
(foto: Focuscura)
Succesfactoren en barrières
Op steeds meer plekken in Nederland wordt gewerkt met beeldschermzorg. Tegelijkertijd zijn er veel regionale verschillen in aanpak en ontstijgen sommige projecten nauwelijks de pilotfase. Irene van Duivendijk, adviseur Zorg ICT & Innovatie bij Nictiz, deed onderzoek naar de huidige belemmeringen en succesverhalen bij de implementatie van beeldschermzorg. Die kennis is gebundeld in het TrendITion rapport Succesfactoren en barrières bij de implementatie van beeldschermzorg.
Tijink hoopt dat deze scenario’s zorginstellingen een handvat bieden om beeldschermzorg in hun organisatie en regio verder te brengen. “Vanuit het doorbraakproject zijn regio’s welkom om zich te melden om in twee strategische sessies met de scenario-methode tot een regionale health deal voor beeldschermzorg te komen. Proteion heeft zich met Hogeschool Zuyd al namens Noord-Limburg gemeld als initiatiefnemer. In juni gaan we twee keer met alle relevante spelers uit de regio en het ministerie om tafel om tot een deal over de ambitie op beeldschermzorg in Noord-Limburg te komen.”
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!