Dag 1 Exponential Medicine - eerste impressie

In San Diego, aan het strand van het schiereiland Coronado, staat het prachtige historische Hotel del Coronado, een houten gebouw in Victoriaanse stijl, waar ooit Marilyn Monroe in de film ‘Some like it hot’ speelde. Deze week is het hotel het domein van de gezondheidszorginnovatoren van ‘Singularity University’, een club van ondernemers en wetenschappers die door inzet van technologie de grote problemen van vandaag wil aanpakken, waaronder de verbetering van de zorg. Van zondag tot woensdag is er het ‘Exponential Medicine’ congres, waar de allernieuwste ontwikkelingen op het gebied van technologie en gezondheidszorg aan de orde komen. Een groep van veertig Nederlanders, waaronder medewerkers van het Radboudumc en Nictiz, zijn erbij.

Wie de congreszaal binnenkomt heeft al snel door dat dit een bijzonder congres is. Geen rijtjes van stoelen die netjes in het gelid staan, maar witte loungebanken en draaistoelen en een bijbehorende soundtrack.

Een enkele deelnemer heeft een fascinerend uitziende gadget op het hoofd, zoals de Muse hoofdband. Hier geen zaal vol met stropdassen, de gemiddelde bezoeker komt in ontspannen vrijetijdskleding. Stipt op tijd op de openingszondag begint het programma, en vanaf dat moment komt in hoog tempo een serie bijzondere sprekers voorbij, die de toeschouwer in verwondering achterlaten.

Experience Exponential Demos in our Healthcare Innovation Lab - Open all Day #XMED #Health #DigitalHealth pic.twitter.com/PqFUXxEODa

— Exponential Medicine (@ExponentialMed) 10 november 2014

// <![CDATA[

// ]]>Gastheer Daniel Kraft, opgeleid als medisch specialist in interne geneeskunde en pediatrie, schets in vogelvlucht en in hoog tempo wat er zoal op het congres aan de orde zal komen. De huidige gezondheidszorg is eigenlijk meer ziekenzorg (sick care in plaats van healthcare), aldus Kraft. De zorg is opgedeeld in silo’s die maar moeizaam gegevens kunnen delen en is verder eerder reactief dan proactief. Ook zijn er nauwelijks feedback loops waardoor van uitkomsten geleerd zou kunnen worden.

Het huidige systeem kan onder andere veranderen door andere prikkels: niet meer sturen op volume maar op uitkomsten. Ook zouden patiënten veel meer betrokken kunnen worden bij de zorg.

Technologie speelt bij deze verschuivingen naar een ander soort zorg een belangrijke rol, zeker nu die technologie zich ontwikkeld in een hoger tempo dan ooit en ook ontwikkelingen op verschillende gebieden bij elkaar komen. Voorbeelden van disruptie op andere terreinen als de gezondheidszorg zijn er genoeg. Nieuwe diensten als Uber en Netflix zorgen voor nieuwe regels in de markt, waardoor de oude dienstverleners het moeilijk krijgen of verdwijnen. De vraag is wie de ‘disrupter’ van de gezondheidszorg wordt.

Nieuwe uitvindingen, nieuwe databronnen

Kraft geeft een serie voorbeelden van technologische ontwikkelingen op het gebied van de zorg, zoals de opkomst van de quantified self beweging, het gebruiken van sensoren in kleding en zelfs in luiers of babykleding. Hartritme-metingen, een zogenaamd ECG, komen binnen handbereik van de consument met producten als AliveCor. Hetzelfde geldt voor andere zelfmetingen, zoals urineanalyse met de producten van Scanadu.

Door al deze sensoren worden veel meer data gegenereerd dan vroeger, die we ook kunnen gaan gebruiken om voorspellingen te doen (Daniel Kraft spreekt van ‘predictalytics’). De ontwikkelingen op het gebied van gentechnologie zorgen voor een explosie aan informatie over het menselijk genoom. Doordat we veel meer gegevens beschikbaar krijgen uit allerlei bronnen kunnen we meer aan preventie gaan doen. Een ander veelbelovend domein is dat van de brein-computerinterfaces, bijvoorbeeld 'hoofdbanden' zoals de interaxon muse, die EEG-informatie verschaft.

“We all have the opportunity to change healthcare & manage what’s on our own minds.” @Ariel_Garten @ChooseMuse #xmed pic.twitter.com/nsQLheqKdM

— Exponential Medicine (@ExponentialMed) November 11, 2014

Ontwikkelingen als Watson van IBM zorgen voor doorbraken in beslissingsondersteuning. Mobiele apps zorgen voor nieuwe mogelijkheden op het gebied van behandeling (bv. de producten van de firma Omada) en telemonitoring. Toepassingen op het gebied van telepresence maken het minder noodzakelijk om bij de dokter langs te gaan. ‘Augmented reality’, bv. met Google Glass, helpt de chirurg met nieuwe informatie in de operatiekamer. Robotica en exoskeletten brengen hoop voor mensen met functieverlies. Ontwikkelingen in 3D-printen veranderen de mogelijkheden op het gebied van protheses, maar helpen ook bij voorbereiding en uitvoering van operaties.

XPrize

Na Daniel Kraft is het de beurt aan Peter Diamandis, opgeleid aan o.a. de Harvard medical school en grondlegger van de XPrize Foundation, een investeringsfonds dat flinke geldbedragen beschikbaar stelt voor bedrijven die bijzondere oplossingen weten te vinden voor bijzondere uitdagingen. Op medisch gebied is dat de ontwikkeling van een zogenaamde ‘medical tricorder’, een apparaat dat net als in de SF-serie Star Trek een groot aantal lichamelijke waarden kan analyseren om zo afwijkingen vast te stellen. Het bedrijf Scanadu is één van de finalisten.

Scanadu Scout: een van de finalisten in de Tricorder XPrize

Diamandis stelt dat er grote veranderingen in de gezondheidszorg op ons afkomen. Lange tijd waren de ontwikkelingen op het gebied van technologie vooral lokaal en lineair, maar dat is niet langer zo. Digitale ontwikkelingen zijn wereldwijd, en bovendien niet lineair maar exponentieel: de Wet van Moore stelt dat het aantal transistors in een geïntegreerde schakeling door de technologische vooruitgang elke 18 to 24 maanden verdubbelt.

Startups

Fortune 500 companies hebben het steeds moeilijker. Nieuwe startups komen uit het niets, zoals bijvoorbeeld Uber in de taximarkt of Airbnb in de hotelbranche, en deze bedrijven ontwikkelen zich met grote snelheid tot miljoenenbedrijven.

De zorg kan daar niet ongevoelig voorblijven. Nieuwe digitale diensten hebben een disruptief effect, en zullen uiteindelijk gedemocratiseerd geworden - voor iedereen en overal toegankelijk. Neem het voorbeeld van de fotobranche: digitale fotografie is tegenwoordig binnen ieders handbereik en niet meer voorbehouden aan (semi-)professionele fotografen. Dat geldt straks ook voor diagnostiek. De rest van de eerste dag wordt een groot aantal onderwerpen verder uitgediept door vooraanstaande sprekers.

Voormalig astronaut Dan Barry gaat in op de ontwikkelingen op het gebied van robotica en drones en illustreert dat met talloze voorbeelden, bijvoorbeeld van robots die eruit zien als muilezels zonder hoofd die voorraden (bijvoorbeeld medicijnen) door onherbergzaam terrein kunnen vervoeren. Ook roept hij de vraag op welke zaken we wel en niet door robots willen laten overnemen. Hij illustreert dat met een reconstructie van een geslaagde noodlanding van een vliegtuig op de Hudson-rivier, waarbij de goed getrainde piloten complexe afwegingen moesten maken en daarin de juiste keuzes maakte.

Menselijk genoom

Verder staan op dag één nog onderwerpen op het programma als Medical Modeling en 3D-printing en ook komen ontwikkelingen op het gebied van bio-informatica uitgebreid aan de orde. Een bijzondere ontwikkeling op dat gebied is de ontdekking van het zogenaamde microbioom. Mensen zitten onder de bacteriën en het besef is groeiende dat variaties hierin wel eens een belangrijk aandeel zouden kunnen hebben in allerlei ziekten. Vandaar dat steeds meer aandacht is voor het in kaart brengen van het genoom van de bacteriën die in en op het individu huizen.

“Our body has 10x as many microbe cells as human cells...We are 90% non-human!” @LSmarr @UCSDHealth #xmed pic.twitter.com/Dmez5m6g9g — Exponential Medicine (@ExponentialMed) 11 november 2014

Laura Esserman, chirurg en borstkankerspecialist, gaat uitgebreid in op het volgens haar onhoudbare systeem van klinisch onderzoek.

Het duurt zo'n vijftien jaar voor nieuwe kankermedicijnen uiteindelijk voor patiënten beschikbaar komen en de ontwikkeling van een nieuw medicijn kan één tot twee miljard dollar kosten. Die aanpak is onhoudbaar. Met de zogenaamde I-spy trial werkt ze aan een andere manier van testen van medicijnen, die moet leiden tot meer risicogedreven screeningsprotocollen die sneller tot resultaat leiden. Door middel van het Athena Breast Health Network worden patiënten hier ook actiever bij betrokken.

Adam Gazzaley gaat in op de ontwikkelingen op het gebied van neurowetenschap en schetst dat we nog te weinig weten over het brein. Daardoor zijn problemen moeilijk te karakteriseren en is er weinig specifieke medicatie, en dus veel risico op neveneffecten. Andere behandelinstrumenten naast medicatie moeten worden ingezet. Een voorbeeld daarvan zijn videogames, waarvan is aangetoond dat deze de cognitieve vaardigheden verbeteren.

Tegen de tijd dat zangeres Alice Phoebe Lou de eerste dag afsluit, is het hoog tijd om de vele inspirerende indrukken even rustig te verwerken. Aan de dinertafels ontspinnen zich dan ook de nodige discussies over de toekomst van de zorg.