Amerikaanse digital health strategie: Meaningful Use

Het Amerikaanse overheidsprogramma ‘Meaningful Use’ moet zinvol gebruik (meaningful use) van elektronische patiëntendossiers  bevorderen. Het programma wordt ook in het buitenland geregeld genoemd als een succesvol voorbeeld van de Amerikaanse digital health strategie. Stefan Ottenheijm, senior adviseur TrendITion bij Nictiz, legt uit wat Meaningful Use inhoudt, en zoekt uit welke onderdelen uit dit programma wellicht ook de moeite waard zijn om in Nederland te gebruiken.

‘Meaningful Use’ is een stimuleringsprogramma van de Amerikaanse overheid dat het zinvol gebruik van elektronische patiëntendossiers (EPD’s) in de Verenigde Staten wil bevorderen. Het programma heeft als doel dat gecertificeerde software voor elektronische patiëntendossiers – in het Engels spreekt men over electronic health records (EHR’s) – zinvol wordt ingezet in de Amerikaanse zorgsector, bijvoorbeeld voor het elektronisch voorschrijven van medicatie en voor online diensten voor patiënten.

Ook hoopt de overheid met het stimuleringsprogramma de EPD’s van verschillende zorgaanbieders onderling te koppelen, zodat informatie-uitwisseling op grotere schaal mogelijk wordt. Daarbij moet de software zo ingericht zijn dat het mogelijk is om eenvoudig (verantwoordings)informatie te rapporteren aan onder meer de overheid. Meaningful Use is breder dan alleen ziekenhuizen: het programma is ook gericht op bijvoorbeeld psychologen, nurse practitioners en tandartsen die met elektronische patientendossiers werken.

Zinvol gebruik van ICT

Op 17 februari 2009 ondertekende de federale overheid van de Verenigde Staten de ‘Health Information Technology for Economic and Clinical Health Act’ (HITECH). Deze wetgeving beoogt de gezondheidszorg te verbeteren door een grootschalige investering in ICT en kent daarvoor ruim 19 miljard dollar toe aan het realiseren van dit doel. Meaningful Use is één van de programma’s die hieruit voortgekomen is.

De wetgeving richt zich primair op zinvol gebruik van EPD’s in de zorg, en niet ‘slechts’ op het aanschaffen ervan. De term ‘Meaningful Use’ is bewust gekozen om dit te onderstrepen en toont aan dat het doel is om door de inzet van ICT significante verbeteringen in de gezondheidszorg te bereiken. Deze verbeteringen worden verder gespecificeerd als:

• verbeterde coördinatie van zorg;
• het verkleinen van ongelijkheid in gezondheidszorg;
• het betrekken van patiënten en hun omgeving bij zorgverlening;
• het verbeteren van de publieke gezondheid;
• garanderen van privacy en veiligheid.

Meetbare criteria

Zorgaanbieders die zorg gefinancierd uit enkele federale verzekeringsstelsels leveren – zoals de Medicare en Medicaid programma’s – kunnen vrijwillig participeren in het Meaningful Use programma. Zorgaanbieders die meedoen komen in aanmerking voor stimuleringsgelden, mits ze jaarlijks aantonen dat zij voldoen aan een aantal criteria. De criteria zijn gericht op praktische en meetbare zaken, zoals het kunnen bijhouden van een actuele medicatielijst van patiënten, of het elektronisch kunnen voorschrijven van medicatie.

Daarnaast moeten Amerikaanse zorgaanbieders voor het voldoen aan de criteria gebruikmaken van gecertificeerde softwareproducten. Die certificering is gebaseerd op wettelijke eisen. Leveranciers kunnen hun pakketten op basis van deze eisen laten certificeren door een daarvoor aangewezen onafhankelijke partij.

Blue Button: geef patiënten op hun verzoek de beschikking over een elektronisch afschrift van hun medische informatie

Kortom, binnen Meaningful Use spelen dus twee vormen van criteria een rol: criteria voor zorgaanbieders voor het zinvol gebruik van hun software (om zo in aanmerking te komen voor de stimuleringsgelden), en criteria voor softwareproducten, die de basis zijn voor productcertificering.

Elementen

Enkele belangrijke elementen uit het Meaningful Use programma zijn de introductie van financiële prikkels om aanbieders van zorg te stimuleren bepaalde stappen te zetten, het hanteren van open (internationale) standaarden, en het gebruik van gecertificeerde software om te garanderen dat software voldoet aan kwaliteits-, veiligheids- en efficiencyeisen.

Prikkels

Om de implementatie van gecertificeerde software te versnellen, heeft de Amerikaanse overheid met het programma stimulerende en dwingende financiële prikkels geïntroduceerd. Met deze zogenaamde ‘wortel-en-stok’-benadering verleidt het programma zorgaanbieders met financiële stimuli. Tegelijkertijd kunnen zorgaanbieders die niet meewerken of die niet de gewenste resultaten bereiken worden gekort op de financiering van de door hun geleverde zorg.

Hoe werken die financiële prikkels van het Meaningful Use programma precies? Zorgaanbieders die zorg leveren in het kader van Medicare en Medicaid (zie kader) kunnen zich vrijwillig aanmelden voor Meaningful Use. Daarmee committeren ze zich wel aan de doelstellingen van het programma, en moeten zij op gezette tijden aantonen dat ze zinvol gebruik van ICT in de praktijk realiseren. Door op tijd te voldoen aan verschillende criteria, kunnen ziekenhuizen de stimuleringsgelden ontvangen. Het gaat hierbij om maximaal 43.720 dollar over een periode van vijf jaar voor Medicare en 63.750 dollar over een periode van zes jaar voor Medicaid. Zorgaanbieders die Medicare zorg leveren en die niet meewerken worden tot twee procent op hun totale budget gekort. Het programma voor Medicaid kent geen ‘strafkortingen’.

 Verschillende fasen

Meaningful Use wordt in drie fases uitgerold. Zo kunnen aanbieders stapsgewijs verbeteringen aanbrengen in het gebruik van EPD’s. De eerste fase (2011-2013) richtte zich voornamelijk op het (elektronisch) verzamelen en delen van data. In fase 2 (2014) staat het vergevorderd uitwisselen van informatie centraal, en in fase 3 (2016) het verbeteren van uitkomsten zoals kwaliteit, veiligheid en efficiency van zorg. Om die algemene thema’s te vertalen naar concrete resultaten zijn er criteria vastgesteld waaraan zorgaanbieders moeten voldoen. Aan het einde van iedere fase dienen zorgaanbieders aan te tonen dat hun software aan de criteria van de betreffende fase voldoet om in aanmerking te komen voor de financiële incentives.

Organisatie

Hoe steekt het Meaningful Use programma beleidsmatig in elkaar? In de HITECH wetgeving is vastgelegd dat er een organisatie wordt opgericht die verantwoordelijk is voor het ondersteunen van grootschalig, zinvol gebruik van informatietechnologie in de gezondheidszorg. Deze organisatie is de ‘Office of the National Coordinator for Health Information Technology’ (ONC). De ONC is georganiseerd als een stafonderdeel van het ministerie van gezondheidszorg en is, onder andere, verantwoordelijk voor het Meaningful Use programma.

De ONC heeft twee federale adviescommissies in het leven geroepen om het programma inhoudelijk vorm te geven. Een commissie richt zich op beleid (Health IT Policy Committee) en de andere richt zich specifiek op standaarden en criteria (Health IT Standards Committee). De belangrijkste taak van deze commissies is om aanbevelingen te doen over het gebruik van ICT in de Amerikaanse gezondheidszorg. Dit doen zij enerzijds vanuit de expertise van zorgvuldig geselecteerde commissieleden en anderzijds door publieke consultatie op hun adviezen.

Die beleidscommissie – die voor een groot deel uit zorgprofessionals bestaat – adviseert de ONC over het beleidskader waarbinnen de ontwikkeling en adoptie van de landelijke ICT-infrastructuur dient plaats te vinden. Ze doet bijvoorbeeld aanbevelingen voor welke gebieden specifieke afspraken met betrekking tot standaarden, implementatie en certificering nodig zijn. Ook adviseert de commissie over beleidsterreinen zoals governance, privacy en veiligheid, innovatie etc.

Standaarden

Ook is er een standaardencommissie die de ONC adviseert over de specifieke standaarden, implementatiespecificaties en criteria voor certificering voor het elektronisch uitwisselen van informatie in de gezondheidszorg. Zij geven daarmee de technische invulling aan de adviezen die de beleidscommissie geeft. Bijvoorbeeld: welke (technische) standaarden moeten gebruikt worden om het actuele medicatieoverzicht van patiënten bij te houden en uit te wisselen.

Meaningful Use: verbeteren van uitkomsten zoals kwaliteit, veiligheid en efficiency van zorg

De ‘Centers for Medicare & Medicaid Services’ (CMS) is een federale organisatie die verantwoordelijk is voor de organisatie van het Medicare programma en die gezamenlijk met de afzonderlijke staten verantwoordelijk is voor de organisatie van het Medicaid programma. Deze organisatie heeft een belangrijke rol in Meaningful Use omdat zij uitvoering geeft aan de financiering van beide verzekeringsprogramma’s en daarmee ook aan het in de praktijk brengen van de financiële incentives binnen het Meaningful Use programma.

Gecertificeerde informatietechnologie

Om zorgaanbieders ervan te verzekeren dat ze de juiste software inkopen en gebruiken, vereist het Meaningful Use programma certificering van deze software. Softwareleveranciers kunnen aan de hand van de fasen en criteria van het programma hun software zo inrichten dat zorgaanbieders de verplichte resultaten ermee kunnen behalen. Hiervoor dienen ze dus ook de (technische) standaarden te gebruiken zoals voorgeschreven door de ONC. Onafhankelijke organisaties certificeren de software aan de hand van richtlijnen hiervoor die door de ONC en het ‘National Institute of Standards en Technology’ zijn voorgeschreven.

Nederland

Er zijn veel verschillen tussen de gezondheidszorg Nederland en de Verenigde Staten en bijvoorbeeld de rol van de overheden daarbinnen. Het Meaningful Use programma is daardoor geen blauwdruk voor een Nederlands programma. Toch zitten er een aantal elementen in het Amerikaanse programma waarvan het de moeite waard is om te onderzoeken of ze van betekenis kunnen zijn voor onze Nederlandse zorgsector. Neem bijvoorbeeld het koppelen van financiële prikkels aan het naleven van afspraken en het bereiken van vooraf bepaalde resultaten. Het succesvol implementeren van en werken met (informatie)standaarden blijkt in Nederland vaak nog lastig, onder andere omdat het naleven van afspraken nog een vrijblijvend karakter heeft.

Een ander interessant aspect van het Amerikaanse programma is het certificeren van software. Door leveranciers hun producten te laten certificeren, kunnen zorgaanbieders betere keuzes maken bij het aankopen van de juiste software. Bovendien wordt voor leveranciers duidelijk op welk moment hun producten aan bepaalde standaarden moeten voldoen.

Meaningful Use kan, net als andere internationale voorbeelden, een inspiratie zijn voor de wijze waarop je als land de ICT-infrastructuur in de gezondheidszorg organiseert. Het is zaak om als Nederland die paar elementen eruit te halen die een oplossing kunnen bieden voor zaken waar we hier nog mee worstelen.

[accordion]
[acc title="Foto credits"]Phalinn Ooi via Flickr (www.flickr.com/photos/phalinn/8116086758/)[/acc]
[/accordion]

Dit artikel komt uit het Co-creatie eHealthboek waaraan Nictiz heeft bijgedragen